خواب دارای تأثیری اساسی درسلامت خانم‌ها است و آشفتگی‌های خواب به طور قابل توجه بر کیفیت زندگی تأثیر گذاشته و پیش آگهی بیماری‌های همبود را بدتر می‌کند و احتمال بروز نابسامانی‌های خلقی و اضطرابی را افزایش می‌دهد.
بدون توجه به سن، خواب تکه تکه درخانم‌ها دو برابر آقایان دیده می‌شود. افزون براین، نتایج سنجش‌های همه‌گیری شناختی حاکی از آن است که در فاصله‌ی سنی منطبق با برزخ یائسگی،میزان درک آشفتگی‌های خواب از 12 به 40٪ می‌رسد. دربازبینی حاضر درمورد علل شایع آشفتگی خواب به بحث درمورد چندین عامل اتیولوژیک و مداخله‌های درمانی برای خواب از هم گسیخته درخانم‌ها پرداخته شده است تا بتوانند بر مشکلات حاصل از برزخ یائسگی فایق آیند.
عوامل علّی و ارتباطی:
اتیولوژی آشفتگی‌های خواب در دوران برزخ یائسگی، یک مجموعه‌ی پیچیده است، به این جهت سازمان دادن عوامل بالقوه‌ی علّی در دسته‌های سودمند بالینی سودمند خواهد بود.
جریان هورمونی:
کاهش استرادیول و افزایش هورمون محرک فولیکول، پروژسترون، و تستوسترون در برزخ یائسگی با دشواری‌های خوابیدن درمرحله‌ی میـــانی زنـــدگی ارتبـاط دارد.
گُرگرفتگی:
درنتایج چند مورد بررسی‌های اپیدمیولوژیک همراهی میان گرگرفتگی و درک آشفتگی‌های خواب مانند تعداد موارد بیدارشدن و به‌خواب‌رفتن مشاهده شده‌است و در نتایج بررسی‌های پلی‌سومنوگرافی به تأیید رسیده است که گر گرفتگی حاصل افزایش بیداری‌ها است که به‌صورت عینی اندازه‌گیری شده و زمانی است که پس از شروع خواب، بیداری موجود بوده است.
عوامل طبی:
شرایط طبی. چندین مورد ازشرایط بالینی (که درمیانه‌ی عمر، بعضی فراوان‌ترند) به‌شدت برخواب تأثیر می‌گذارند، این شرایط عبارتند‌از: سرطان، نابسامانی‌های تیروئید، چاقی، دردمزمن، تکرر ادرار، بی‌اختیاری شبانه و بیماری ریفلاکس معده به مری.
شرایط روانپزشکی. دشواری به خواب رفتن، معیار اصلی بسیاری از شرایط مرتبط با افسردگی و اضطراب را تشکیل می‌دهد. به این ترتیب جای شگفتی نیست که نشانه‌های افسردگی و اضطراب (که خود در برزخ یائسگی شایع‌ترند) با درک ضعف کیفیت خواب در یائسگی ارتباط داشته باشند.
نابسامانی‌های اولیه‌ی خوابیدن. فراوانی آپنه‌ی انسدادی خواب، سندرم پاهای بیقرار و نابسامانی‌حرکت دوره‌یی اندام‌ها با افزایش سن بیشتر می‌شود. بنابراین، این شرایط در برزخ یائسگی شایع‌ترند. درواقع، برزخ یائسگی، عامل خطرساز مستقل آپنه‌ی انسدادی خواب به شمار می‌آید واحتمال وجود تنفس با خواب نابسامان در مراحل نزدیک و بعد از یائسگی بسیار بیشتر است.
عوامل یا تروژنیک:
در اواسط زندگی و پس از آن، به احتمال زیادتر خانم‌ها به داروهای تجویزی نیاز دارند که ثانوی به افزایش بروز مشکلات طبی مرتبط با سن است. از آنجا که در این دوره مصرف داروهای مختلف (مثل دیورتیک‌ها، ال‌دوپا/کاربی‌دوپا، پرگولاید، ال‌تیروکسین، میانسرین، ترامادول، چندین داروی ضدافسردگی، داروهای آنتی‌سایکوتیک) با اختلال خواب ارتباط دارند لازم است در ارتباط با آشفتگی‌های خواب، درمورد داروهای موجود پرسشنامه و ارزیابی انجام گردد.
عوامل رفتاری:
ضعف بهداشت خواب. بعضی عادات ممکن‌است برکیفیت خواب دارای آثار ناگوار قابل‌توجه باشد. مصرف بیش‌از‌حد کافئین، تعداد دفعات غذاخوردن روزانه، تحمیل محدودکردن فرصت‌های خواب به خود، سرگرم‌شدن به فعالیت‌های محرک نزدیک زمان خواب (وجود تلویزیون دراتاق خواب، بلندکردن صدای موسیقی، نرمش شدید، مشاهده‌ی اسناد و مدارک) و فقدان آداب یا کارهای معمول پیش‌از خواب، همه در بروز دشواری در آغاز به‌خواب‌رفتن و حفظ خواب مؤثرند.
عوامل متغیر محیطی. ممکن‌است چندین عامل متغیر بیرونی که درکنترل انسان نیستند سبب ازهم‌گسیختگی خواب شوند. این عوامل عبارتند‌از: همسری که خورخور می‌کند، کار شیفتی که ریتم سیرکادین را از هم می‌گسلد، همسایگان پرسروصدا وسایر صداهای موجود در محیط.
عوامل روانی اجتماعی:
رضامندی زناشویی، وجود همسر. سعادت مرکب و یا زندگی مشترک با همسر در مقیاس‌های ذهنی وعینی خواب در میانسالی تأثیر مثبت دارد.
فقدان‌ها و برزخ‌ها. میانسالی و برزخ یائسگی به‌خصوص با فقدان دردناک عزیزان و نیز برزخ‌های دشوار (تغییرات نقش درکار،منزل و جامعه) همراه است. این رویدادهای مراقب به‌شدت برکیفیت خواب تأثیرمی‌گذارند.
مراقبت از کودکان و والدین سالمند یا هر‌دو مورد. درحال‌حاضر سن زایمان در خانم‌ها بالاتر رفته و به مسوولیت بالقوه‌ی دوگانه‌ی مراقبت ازوالدین سالمند و درعین حال تربیت کودکان خود انجامیده است. این افزایش نیازها، با فقدان زیر ساخت مستقر اجتماعی برای تطابق با این موقعیت‌ها قرین شده و به شدت در بسیاری‌از زمینه‌های زندگی‌خانم‌ها تأثیر می‌گذارد و درنتیجه برمیزان استرس می‌افزاید وموقعیت‌های لازم برای خواب را قطع می‌کند.
عوامل جمعیت‌شناسی:
نژاد. در بررسی خواب «بررسی سلامت خانم‌ها در‌سطح ملی» (SWAN) نشان داده شد که درمیانسالی، خانم‌های سیاه‌پوست به احتمال زیادتر ضعف کیفیت خواب را گزارش‌کرده و مدت خواب کوتاه، ضعف کارآمدی خواب، و آپنه‌ی انسدادی خواب در پلی‌سومنوگرافی داشته‌اند که بیش‌از مقدار آن درخانم‌های چینی و سفید‌پوست بوده است.
سن. در بررسی‌خواب SWAN، شرکت کنندگانی که درسن جوانتر یائسه شده بودند بیش از آنهایی دچار اختلال شدیدتر خواب شدند که برزخ یائسگی را بعدها تجربه کرده بودند.
عوامل اجتماعی اقتصادی. در بررسی خواب SWAN همچنین نشان داده شد که فشار مالی همراهی نابسته‌یی با اختلالات مقیاس‌های ذهنی و عینی خواب دارد.
درمان:
رویکردهای داروشناختی:
تعدادی از داروها ازجمله تـــرازودون، میـــرتازاپیـــن، بنزودیازپین‌ها وسداتیوهای غیربنزودیازپینی، گاباپنتین، هیدروکسی زین، دی‌فن‌هیدرامین و ملاتونین برای درمان آشفتگی خواب به‌کار گرفته شده‌اند. درچند کارآزمایی غیرانتخابی و دارای شاهد تأثیر زولپیدم eszopiclone وگاباپنتین در درمان بی‌خوابی دوران برزخ یائسگی به اثبات رسیده‌است. افزون‌براین، درصورت مصرف برای گُرگرفتگی، ثابت‌شده که مصرف چند مورد از مهارکننده‌های بازجذب گزینشی سروتونین سبب بهبود کیفیت خواب می‌شوند.
درمان با هورمون:
کارآزمایی‌های غیرانتخابی و دارای شاهد که به تحقیق آثار درمان با هورمون (HT) برآشفتگی‌های خواب دوران برزخ یائسگی اقدام شده باشد پراکنده‌‌اند. با وجودی که در بعضی ازاینگونه کارآزمایی‌ها ثابت شده که استفاده از HT در بهبود درک آشفتگی‌های خواب پس‌از یائسگی(به‌ویژه درصورت وجود گرگرفتگی) موثر‌است ولی داده‌های مشاهده‌یی SWAN حاکی از آن است که HT برای رفع آشفتگی‌های خواب دوران برزخ یائسگی کافی نیست.
بهداشت خواب:
تدارک خوب سلامت خواب شامل است براستفاده از رویکردهای جامع برای رسیدن به خواب سالم ازجمله دوری ازمواد یا ذراتی که به‌شدت بر خواب تأثیر می‌کنند (دخانیات، الکل یا مصرف داروی غیر‌قانونی، عوامل متغیر محیطی از‌هم گسلنده مانند نور شدید، صدای بلند، دمای مفرط) و درعین‌حال استفاده از عاداتی که سبب بهبود خواب می‌شود (نرمش، جیره‌ی‌غذایی خوب، آداب به‌خواب‌رفتن).
درمان شناختی رفتاری:
درمان شناختی رفتاری برای بی‌خوابی(CBT-I) شکلی از روان‌درمانی با منافع به اثبات رسیده در 70 تا 80٪ افراد مبتلا به بی‌خوابی است. در CBT-I روی ثلاثه‌ی شناختی، رفتاری ـ عاطفی تمرکز می‌شود تا با چالش و پرهیز از افکار، آشفتگی‌های خواب رفع گردد. راهکارهای تدبیر رفتاری شامل است بر تکنیک‌های بسط (تن‌آرامی) وکنترل محرک. در بررسی‌هایی که درحال انجام است، پژوهشگران تأثیر CBT-I را بر بی‌خوابی مرتبط با یائسگی ارزیابی می‌کنند.
نتیجه‌گیری:
آشفتگی‌های خواب در خانم‌ها به‌خصوص درخانم‌هایی فراوان است که به دوران برزخ یائسگی نزدیک می‌شوند. با استفاده از یک ارزیابی جامع تشخیصی و به‌دنبال آن با برنامه‌ریزی درمان فردی می‌توان کیفیت خواب را دراین زمان بهبود بخشید و به آثار نافع گسترده برسلامت، خلق وکیفیت زندگی دست یافت.
منابع
1. Manber R and Armitage R.Sex, steroids, and sleep: A review. Sleep 1999 May; 22:540.
PubMed abstract (Free)Web of Science
2. Cirignotta F et al. Insomnia: An epidemiological survey. Clin Neuropharmacol 1985; 8:Suppl 1:S49.
PubMed abstract (Free)
3. Joffe H et al. Evaluation and management of sleep disturbance during the menopause transition. Semin Reprod Med 2010 Sep; 28:404. (http://dx.doi.org/10.1055/s-0030-1262900)
CrossRefPubMed abstract (Free)
4. Joffe H et al. A gonadotropin-releasing hormone agonist model demonstrates that nocturnal hot flashes interrupt objective sleep. Sleep 2013 Dec; 36:1977. (http://dx.doi.org/10.5665/sleep.3244)
PubMed abstract (Free)
5. Hoque R et al. Pharmacologically induced/exacerbated restless legs syndrome, periodic limb movements of sleep, and REM behavior disorder/REM sleep without atonia: literature review, qualitative scoring, and comparative analysis. J Clin Sleep Med 2010 Jan; 6:79.
PubMed abstract (Free)
6. Troxel WM et al. Marital/cohabitation status and history in relation to sleep in midlife women. Sleep 2010 Jul; 33:973.
PubMed abstract (Free)Web of Science
7. Hall MH et al. Race and financial strain are independent correlates of sleep in midlife women: The SWAN Sleep Study. Sleep 2009 Jan; 32:73.
PubMed abstract (Free)Web of Science
8. Kravitz HM et al. Sleep difficulty in women at midlife: A community survey of sleep and the menopausal transition. Menopause 2003 Jan; 10:19.
CrossRefPubMed abstract (Free)Web of Science
9. Kravitz HM et al. Sleep disturbance during the menopausal transition in a multi-ethnic community sample of women. Sleep 2008 Jul; 31:979.
PubMed abstract (Free)Web of Science
10. Ensrud KE at al.Effect of escitalopram on insomnia symptoms and subjective sleep quality in healthy perimenopausal and postmenopausal women with hot flashes: A randomized controlled trial. Menopause 2012 Aug; 19:848. (http://dx.doi.org/10.1097/gme.0b013e3182476099)
PubMed abstract (Free)
11. Morin CM.Contributions of cognitive-behavioral approaches to the clinical management of insomnia. Prim Care Companion J Clin Psychiatry 2002; 4:Suppl 1:21.
- See more at: http://www.jwatch.org/na33784/2014/03/11/sleep-disturbances-during-menopausal-transition#sthash.vmz9X4ql.dpuf
ثبت نظر