به‌مناسبت بیست‌وهفتمین سالگرد انتشار نشریه «پزشکی‌امروز» و باتوجه به‌اهمیت موضوع پیشگیری‌از شایع‌ترین سرطان‌ها یعنی سرطان‌های‌پوست، گفتگویی درمورد اثرات آفتاب برپوست و سیستم‌های مختلف بدن و ضرورت استفاده‌از ضدآفتاب‌ها درشرایط اقلیمی کشورمان با پروفسور «رضا قادری»، متخصص پوست، فلوشیپ لیزر و جراحی پوست و استاد دانشگاه انجام‌شد. لازم‌به‌ذکر است که ایشان علاوه‌بر همکاری نزدیک و تنگاتنگ با هفته‌نامه «پزشکی‌امروز» (از اوایل زمان انتشار تا امروز و ارادت و دوستی بسیار نزدیک با دانشمند فرهیخته زنده‌یاد جناب آقای دکتر فرخ‌سیف‌بهزاد داشتند) عضو هیئت بورد چندین نشریه بین‌المللی و درماتولوژی در آمریکا و از اعضای اصلی کمیته اجرایی و سازماندهی کنفرانس درماتولوژی ونکوورکانادا ۲۰۱۶ و نیز از اعضای اصلی کمیته اجرایی و سازماندهی کنفرانس بین‌المللی درماتولوژی دوبی۲۰۱۸ می‌باشند.
«نورخورشید از طول‌موج‌های متفاوتی مانند اشعه فرابنفش، نورمرئی و فروسرخ تشکیل شده‌است».
این استاد دانشگاه با بیان این مقدمه در توضیح ضرورت استفاده‌از ضدآفتاب‌ها به‌این‌نکته اشاره‌می‌کند که اشعه ماوراءبنفش، طول‌موج خاصی از نورخورشید است که به ۳قسمت B،A وC تقسیم‌می‌شود. به‌گفته دکترقادری، فرابنفش نوعC از جو عبور‌نمی‌کند، زیرا درصورت تخریب لایه اُزن و عبور این نوع اشعه از جو، هیچ موجود زنده‌ای در زمین باقی نخواهد ماند که یکی‌از تئوری‌های پایان حیات در زمین نیز همین تئوری است و نیز پدیده گرم‌شدن زمین و اثرات گازهای گلخانه‌ای و اثرات زیست‌محیطی وحشتناک و فاجعه‌بار آن‌که مهمترین بحث روز کشورهای صنعتی دنیا، مانند گروه G20 و G8 می‌باشد نیز به‌همین‌موضوع مربوط است.
اشعه‌فرابنفش نوع B نیز به‌میزان زیادی توسط لایه اُزن جذب‌می‌شود اما همان میزان کمی که از جو عبورمیکند، درصورت تماس با پوست روی اپیدرم تأثیرمی‌گذارد و باعث آفتاب‌سوختگی می‌شود و باید توجه‌داشت که تکرار این آفتاب‌سوختگی‌ها بسیار خطرناک است به‌طوری‌که براساس پژوهش‌های انجام‌شده توسط انجمن سرطان استرالیا، اگر سابقه ۶ مورد آفتاب‌سوختگی از دوران‌کودکی وجود داشته‌باشد، خطر ایجاد ملانوم که کشنده‌ترین سرطان‌پوست است دوبرابر افزایش‌می‌یابد.
اشعه فرابنفش نوعA که به‌طورکامل از جو عبورمیکند عامل اصلی پیری‌پوست است.
به‌گفته وی به‌طورکلی می‌توان‌گفت که اشعه‌فرابنفش با شکستن کلاژن‌پوست، ساخت رادیکال‌های‌آزاد و مهار مکانیسم‌های ترمیم‌پوست، می‌تواند منجربه بروز تغییراتی در بافت و رنگ‌پوست و درنهایت ایجاد پیری‌پوست و ازهمه مهم‌تر سرطان‌های مختلف در پوست‌شود.
این استاد دانشگاه گفت: یکی‌از روش‌های مقابله با نور‌آفتاب، استفاده‌از لباس‌های آستین‌بلند، کلاه لبه‌دار و عینک‌آفتابی است.
دکترقادری می‌گوید که استفاده‌از یک ضدآفتاب مناسب، میزان تأثیر اشعه ماوراءبنفش را روی پوست کاهش‌می‌دهد و علاوه‌بر جلوگیری‌از آثار دیررس آفتاب مانند سرطان، از آثار زودرس آن همانند آفتاب‌سوختگی، قرمزی و تیره‌شدن و پیری‌پوست نیز می‌کاهد.
وی اظهارداشت: این‌قدر از عوارض اشعه‌آفتاب گفتیم اما لازم‌است توضیح بیشتری بدهیم و از اثرات مفید آن نیز نباید غافل‌بود که مهمترین آن تولید فرم‌اولیه ویتامینD درپوست است که درنهایت درکلیه تبدیل به گونه فعال آن می‌شود که نقش مهمی در متابولیسم کلسیم، فسفر و نقش‌های حیاتی دیگری در سیستم‌های مختلف بدن دارد. از دیگر اثرات‌مفید نورخورشید، می‌توان از اثر بهبودی در بیماری‌های مزمن‌پوست مانند پسوریازیس، لیکن‌پلان، آکنه و Vitiligo بخصوص باطیف UVB نیز نام‌برد.
اخیراً از اثرات مفید نورخورشید در بهبود نشانه‌های افسردگی نیز یاد شده‌است و همانطورکه به‌تجربه نیز می‌بینیم، با فرارسیدن فصل‌بهار و افزایش‌مدت و میزان تابش نورخورشید (طولانی‌شدن روزها) نشانه‌های افسردگی کمترشده و شورونشاط افزایش می‌یابد که‌به نظرم مکانیزم آن به‌علت تغییریافتن ریتم سیرکادین است و اثراتی‌که روی سیستم‌ها و سیکل‌های‌مختلف بدن مانند سیستم‌های ایمنی، هورمونی، آنزیمی، اعصاب‌وروان و سیکل‌های‌خواب وبیداری دارد و همانطورکه می‌دانیم این سیستم‌ها، محورها و سیکل‌ها به‌طرز پیچیده‌ای درهم تنیده‌اند و اثرات بیوفیدبک مثبت و منفی بی‌شماری روی یکدیگر و روی بدن می‌گذارند.
به هــرصورت از‌سوی متخصصان مختلف بخصوص کودکان و به‌ویـژه درکشورهای کم‌آفتاب و نزدیــک قطب (مانند اروپای‌شمالی)، توصیه شده‌است که حداقل ۱۰تا ۱۵ دقیقه درروز درمعرض نورخورشید قراربگیریم. البته به‌نظر اینجانب، درکشور ما که جزو کشورهای پرآفتاب است، همین میزان معمولی روزمره که درتماس با آفتاب هستیم کافی بوده و از تماس بیشتر باید پرهیزنمود و درمورد بیماری‌های‌خاص مزمن‌پوست که نام‌بردیم، می‌توان از فتوتراپی موضعی روی خود ضایعه استفاده‌کرد.
این استاد دانشگاه درخصوص پژوهش در زمینه پیری‌پوست می‌گوید: پژوهش‌های‌مختلفی درخصوص این موضوع انجام شده‌است.
یکی‌از اولین پژوهش‌ها دراینزمینه را من و همکارانم انجام‌داده‌ایم که یافته‌های این پژوهش (که در پانل فتوبیولوژی کنگره انجمن پژوهشگران درماتولوژی اروپا [ESDR] درپاریس درسال ۲۰۰۶ ارائه‌شد) نشان‌داد که میزان مالون‌دی‌آلدئید (MDA) در ســـرم بیــماران مبتلا به پیــری‌پــــوست (گروهPHOTOAGING) بیش‌از گروه‌شاهد بود و این یافته از تئوری دخالت سیستم اکسیداتیو استرس درپدیده پیری‌پوست حمایت‌می‌کند. براساس این پژوهش استفاده‌از کرم‌های ضدآفتاب همراه با مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها و مکمل‌های خوراکی، می‌تواند ازپیری‌پوست پیشگیری‌نموده و درنهایت نیز موجب کاهش شیوع سرطان‌های پوست شود.
دکترقادری درخصوص پژوهش‌های جدید درمورد ضدآفتاب‌ها گفت: جدیدترین‌یافته‌های پژوهشگران دراینزمینه که در آگوست ۲۰۱۷ منتشرشده‌است، نشان‌داده که با استفاده‌از فن‌آوری نانو می‌توان به ضدآفتاب‌هایی با کیفیت بسیار بالاتر و اثربخشی بهتر دست‌یافت.
این متخصص‌پوست، زیبایی و لیزر بیان‌کرد: همچنین این پژوهش‌ها نشان‌داد که کرم‌های ضدآفتاب حاوی ذرات‌نانو Naringenin بسیار مؤثر‌بوده‌اند.
نکته جالب درمورد این‌ماده این می‌باشد که یک فلاونووئید بی‌رنگ تلخ‌مزه است که در گریپ‌فروت و بعضی‌از گیاهان و مرکبات دیگر یافت‌می‌شود و اثرات آنتی‌اکسیدانی و ضدسرطانی آن نیز درمقابله با بسیاری‌از بیماری‌ها و سرطان‌ها به‌اثبات رسیده‌است.
دکترقادری اظهارکرد: یک‌پژوهش دیگر که اخیراً به‌طورمشترک توسط پژوهشگران‌آلمانی و دانشگاه‌هاروارد درآمریکا انجام‌شد، نشان‌داد که‌حدود 90درصد از ملانوما به‌علت قرارگرفتن درمعرض اشعه‌فرابنفش نورخورشید ایجادمی‌شوند و بنابراین قابل‌پیشگیری هستند.
وی‌تصریح‌کرد: دراین بررسی مشخص‌شد که با استفاده‌از نصب نرم‌افزارهای تصویری درتلفن‌های هوشمند و با آگاهی‌بخشی و هشدارهای مربوط دراینزمینه، می‌توان شیوع این سرطان خطرناک و کشنده‌پوست را کاهش‌داد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه دراین نرم‌افزار بر استفاده منظم از ضدآفتاب‌ها و حفاظت‌پوست درمقابل خطرات ناشی‌از نورخورشید از سنین‌کودکی تأکید شده‌است، یادآورشد: باتوجه به علاقه روزافزون نوجوانان به استفاده‌از تلفن‌های هوشمند، این تغییر رفتار مثبت و فرهنگ محافظت از پوست درمقابل آفتاب قابل‌‌پیش‌بینی می‌باشد.
البته پژوهش‌های زیادی دراینزمینه انجام‌شده و درحال انجام است که نشان‌می‌دهد مداخله آموزشی، تشویق به معاینه و آزمایشات برای تشخیص زودهنگام سرطان‌پوست بخصوص برای مردان بالای ۵۰ سال، می‌تواند باعث تشخیص به‌هنگام سرطان‌های‌پوست شده و از میزان عوارض و مرگ‌ومیر ناشی‌از آنان بکاهد.
پژوهش‌های بیشتر برای‌درک چگونگی برخورد نگرش‌ها در رفتارهایی است که حفاظت ازخورشید را تأمین می‌کنند. دریک بررسی، تأثیر ادراک دانش‌آموزان از باورهای‌والدین نسبت به‌قرارگرفتن درمعرض‌آفتاب و تأثیر آن بررفتارهای محافظت‌شده ازخورشید انجام‌شد. یافته‌های این پژوهش برافزایش‌آگاهی دانش‌آموزان و دانشجویان کالج‌ها دراین زمینه تأکید می‌کند.
سرانجام جدیدترین پژوهش‌ها همسو و در راستای پژوهش ما نشان‌می‌دهد:
باقرارگرفتن درمعرض نور شدید، پوست درمواجهه با اشعه «UVA» می‌تواند یکی‌از گونه‌های اکسیژن واکنشی«ROS» را ایجادکند که می‌تواند با بیومولکول‌های سلولی منجربه استرس اکسیداتیو، التهاب، آسیب به DNA و تغییر مسیرهای مولکولی سلولی درپوست گردد. به‌همین علت، استفاده‌از ترکیبات طبیعی‌زیستی رژیم‌غذایی با فعالیت‌های آنتی‌اکسیدان قابل‌توجه می‌تواند یک ابزار استراتژیک برای مقابله با این اثرات زیان‌آور ناشی‌از اشعه فرابنفش باشد. اخیراً پژوهشی دراینزمینه انجام‌شد که هدف از انجام این پژوهش، بررسی اثربخشی فرمولاسیون پایه توت‌فرنگی (با دوز۵۰ میکروگرم درمیلی‌لیتر) حاوی کوآنزیمQ10 (با دوز ۱۰۰ میکروگرم برمیلی‌لیتر) در فیبروبلاست‌های پوستی انسانی بود که تحت تابش اشعه فرابنفش قرارگرفته بودند. دراین‌پژوهش میزان آپوپتوز، میزان تولید اکسیژن واکنش‌پذیر داخل سلولی «ROS»، بیان پروتئین‌های مربوط به پاسخ آنتی‌اکسیدان و التهابی و عملکرد میتوکندری‌ها مورد‌بررسی قرارگرفت. یافته‌های این پژوهش نشان‌داد که استفاده موضعی سینرژیک از توت‌فرنگی و کوآنزیمQ10 می‌تواند موجب کاهش مرگ‌سلولی و ROS، افزایش دفاع آنتی‌اکسیدانی، کاهش شاخص‌های التهابی و بهبود عملکرد میتوکندری‌ها شود. نتایج به‌دست‌آمده نشان‌می‌دهد که استفاده‌از فرمولاسیون‌های مبتنی‌بر توت‌فرنگی و کوآنزیمQ10 می‌تواند به‌عنوان یک ابزار نوآورانه، طبیعی و مفید برای جلوگیری‌از بیماری‌های پوستی ناشی‌از نورخورشید باشد.
نکته‌پایانی: دکترقادری درمورد سالگرد عروج ناباورانه «دکتر فرخ‌سیف‌بهزاد» می‌افزاید:
درپایان، درود‌می‌فرستم به روح بزرگمرد جامعه‌پزشکی و روزنامه‌نگاری ایران، دانشمند فرهیخته جناب آقای «دکتر فرخ سیف‌بهزاد» که ناباورانه و خیلی‌زود از دستش دادیم. یادشان گرامی و روحشان قرین رحمت ابدی پروردگار باد.
و خوشحالم از‌این‌که یادگار ماندگار ایشان یعنی «هفته‌نامه‌پزشکی‌امروز» که تبدیل به‌جوان رعنای۲۷ساله‌ای شده‌است، جای خود را به‌عنوان قدیمی‌ترین نشریه‌پزشکی در جامعه فرهیخته پزشکی ایران باز‌نموده و این حقیر خوشحالم که درطی این‌سال‌ها به‌عنوان کوچکترین عضو این مجموعه، سهمی هرچند اندک درکنار این بزرگوار و همکاران خردمند و دانشمند ایشان در پیشبرد اهداف مقدس و متعالی این نشریه وزین داشته‌ام. این متن که برگرفته‌از اندیشه‌های ویلیام‌شکسپیر است، تقدیم‌می‌شود به‌روح بزرگ استاد فرزانه «دکتر فرخ‌سیف‌بهزاد» :
زندگی صحنه یکتایی هنرمندی ماست
هر کسی نغمه خود خواند و از صحنه رود
صــــــحنـــــه پیـــوســـتــــه بــجاســــت
خرم آن نغــمه که مـــردم بسپــارند به یاد
با شادباش روز‌پزشک و داروساز به همکاران دانشمند فرهیخته سخت‌کوش و مهربانم .... و با آرزوی سلامتی، شادابی، پیروزی و بهروزی برای تمامی هموطنانم بخصوص پزشکان ارجمند و فرهیخته ایرانی درسراسر گیتی و کشور بزرگ ایران.
ثبت نظر