در بین آمار مرگومیر کودکان به‌علت اسهال و استفراغ (۱۵/۹درصد)، بیماری‌های تنفسی و پنومونی (۱۷/۶درصد)و تولد زود‌هنگام و کم‌وزنی هنگام تولد در رده‌ی سوم (۱۰/۵درصد) می‌باشد.
یکی‌از عوامل اصلی تعیین کنترل بقای رشد سالم کودک تغذیه‌ی مادر درهنگام حاملگی و رشد جنین تا آخر ترم حاملگی و وزن هنگام تولد یکی از حساس‌ترین و رایج‌ترین شاخص‌های بهداشتی برای ارزیابی نوزادان می‌باشد و شاخص سلامت نوزاد است.
اختلالات رشد سالم در‌این دوران و عامل مهم کاهش وزن هنگام تولد باعث افزایش مرگومیر و عوارض دوران کودکی است.
وزن نوزاد در بدو تولد بیانگر دو عامل طول مدت و سن حاملگی و رشد جنین است. اندازه‌ی بدن نه‌تنها در دوران جنینی بلکه در سراسر دوران کودکی متناسب با سن است و رشد جسمی و روحی کودک در دو سال اول زندگی و دوران بلوغ بسیار سریع و در مواقع دیگر رشد آهسته‌تر است.
براساس تعریف سازمان بهداشت جهانی. وزن تقریبی نوزادان ترم طبیعی بین3000تا3200 گرم و دختران200گرم از پسران کمتر است چنانچه نوزادی در هنگام تولد کمتر از 2500گرم متولد شود کم‌وزن (Low-Birth Weiqht) نامیده می‌شود کم‌وزنی خفیف و1500گرم بسیار کم‌وزن (.V.L.B.V) و کمتر از 1000گرم شدیداً کم‌وزن تقسیم می‌شوند.
وزن‌کم هنگام تولد یک مشکل مهم جهانی، بهداشتی و پرهزینه است. سازمان بهداشت جهانی شیوع نوزادان کم‌وزن در ایران را 8 درصد گزارش نموده است.
عوامل مؤثر تولد نوزادان نارس:
عوامل مختلفی برتولد نوزادان کم‌وزن مؤثرند که عبارتند‌از:
1ـ عوامل روانی و عاطفی و آمادگی والدین برای تولد نوزاد خواسته یا ناخواسته.
2ـ میزان تحصیلات والدین و میزان آگاهی مادر در تغذیه‌ی دوران حاملگی و شیردهی چگونگی ویار و نحوه‌ی زایمان به‌خصوص زایمان زودرس، سزارین، چندقلو‌زایی و تغذیه‌ی فرزندان.
3ـ عوامل اقتصادی، درآمد خانواده، شغل و فرهنگ خانواده.
4ـ عوامل زیست‌محیطی،محل زندگی، آلودگی آب به نیترات، آلودگی هوا و مسمومیت با فلزات سنگین مانند سرب و کادمیوم، آلودگی‌صوتی و وجود نیروگاه‌های برق‌هسته‌یی در‌اطراف منزل.
عوارض نوزادان نارس:
مهمترین عوارض نوزادان نارس عبارت‌است از افزایش مرگومیر (نظیر عوارض‌تنفسی، هیپوکسی، آسفیکسی)، عوارض‌عفونی و عوارض صدمات مغزی نوزادان (آنسفالوپاتی)، سپتی‌سمی، فلج مغزی و عوارض دوران کودکی (اختلالات یادگیری، مشکلات‌شنوایی، دیدن و حرکتی) بهره‌ی‌هوشی پایین‌تر، مشکلات رفتاری نظیر اختلالات بیش‌فعالی، حواس‌پرتی، عدم‌تمرکز دوران‌کودکی و کیفیت زندگی نامناسب و مشکلات تغذیه‌یی (مثل مکیدن و خواب بیشتر) می‌باشد.
بنابراین وزن هنگام تولد همیشه یک معیار مهم برای بررسی‌های کلینیکی و مداخلات بهداشتی درمانی به منظور یافتن علل مؤثر می‌باشد ومهمترین مسأله پیشگیری از تولد نوزادان نارس وکم‌وزن و جلوگیری از صدمات جسمی و روانی کودکان می‌باشد.
تغذیه نوزاد نارس با شیرمادر:
تغذیه با شیرمادر آنقدر مهم است که درفعالیت‌های ملی وبین‌المللی مورد‌توجه است. توصیه می‌شود مادر در دوران بارداری به‌همراه همسرش توسط پزشک کودکان ویزیت و از مزایای شیرمادر درسلامت کودک ذهن مادر را ارتقاء داد تا در تغذیه‌ی فرزندش مؤثر باشد، همچنین از برجسته بودن نوک سینه‌ی مادر مطمئن شد. آکادمی طب کودکان آمریکا در بیانیه‌ی خود می‌‌گوید همه‌ی نوزادان نارس باید شیرمادر خود را دریافت نمایند اگر شیرمادرکافی نباشد شیرهای پاستوریزه‌ی اهدایی سایر مادران که پس‌از دوسال کودک خود را شیر نمی‌دهند ارجحیت دارد.
درتحقیقاتی نشان داده شده نوزادان نارسی که ازشیرمادر تغذیه می‌نمایند به عفونت‌های بیمارستانی، سپتی‌سمی، عوارض‌گوارشی کمتر مبتلا می‌شوند. باتغذیه از پستان مادر می‌توان از حالاتی همچون هیپوگلیسمی (کمبود قندخون نوزاد)و زردی نوزادان نارس حمایت کرده و ادامه داشته باشد.
مادرانی که دربیمارستان بستری یا نوزاد در بخش مراقبت‌های ویژه.N.I.C.U بستری هستند باید شیرشان 6تا 12ساعت بعد با پمپ‌الکتریکی بدوشند و هر 6تا8 ساعت این کار را تکرار کنند.
مادرانی که نوزاد نارس به‌دنیا می‌آورند اکثراً روزهای اول با کاهش شیر مواجه هستند که فقط چند قطره شیر ازپستان خارج می‌شود نگران و ناامید نباشند با تغذیه‌ی خوب و استراحت و تجویز مکمل‌ها و تماس پوست مادر با پوست نوزاد شیر این مادران افزایش می‌یابد.
دومپیریدون ومتوکلوپرامید به‌عنوان شیرافزا در افزایش شیر مادر بسیار مؤثر است. شیرافزاهای گیاهی مانند شنبلیه ظرف 24تا72 ساعت دراکثر مادران شیر را زیاد کرده است.
در یک بررسی مادرانی که از چای‌سبز همراه شنبلیله، رازیانه و برگ‌تمشک استفاده کرده بودند نسبت‌به آنهایی که فقط چای معمولی نوشیده بودند شیرشان تقریباً دو برابرشده بود.
همچنین ده اقدام نهضت بیمارستان‌های دوستدار کودک و مادر مبتنی بر شواهد بهبود‌دهنده‌ی شروع تداوم شیردهی وتغذیه‌ی انحصاری با شیر مادر است. ده اقدام به‌طور خلاصه بیان می‌شود:
1ـ تماس بلافاصله بعد‌از زایمان بین مادر و نوزاد، درنوزادان نارس نیز براثر استنشاق شیرمادر نقش مثبت درتغذیه‌ی نوزاد نارس دارد.
2ـ هنگامی که نوزاد درتماس با پوست شکم و سینه‌ی‌مادر قرارمی‌گیرد اغلب نوزادان بدون کمک سینه‌ی‌مادر را پیدا‌کرده تغذیه و مکیدن شروع می‌شود.
3ـ اقدامات لازم معاینه‌ی نوزاد، واکسیناسیون، تزریق ویتامینK و یا یک قطره‌خون از کف‌پا جهت غربالگری هم چنین درنوزادان نارس انجام می‌شود.
4ـ تغذیه با شیرمادر ابتدا نیمساعت بعد‌از تولد اکنون یک‌ساعت بعد‌از تولد در نظر گرفته شده‌است.
5ـ نوزاد و مادر درکنار هم بوده و در‌صورت جدایی، شیرمادر دوشیده و با قطره‌چکان به نوزاد داده شود.
6ـ هرچه شیرخوار ازپستان مادر تغذیه کند شیرمادر بیشتر می‌شود.
7ـ هم‌اتاقی مادر و نوزاد،گریه و گرسنگی نوزاد مورد‌توجه و پیوند عاطفی مادر نوزاد افزایش یافته و کیفیت خواب مادر و نوزاد بهتر می‌شود و نوزاد بهتر وزن می‌گیرد.
8ـ تغذیه‌ی نوزاد براساس میل نوزاد که خود تنظیم‌کننده‌ی تغذیه است وحجم شیرمادر از روز سوم بیشتر شده، دفع مکونیوم مدفوع اولیه سریعتر انجام می‌شود قند خــون تنظیــم و زردی نــوزاد کمتر می‌شود.
9ـ توصیه می‌شود پستانک یا گول‌زنک یا بطری شیر برای نوزاد ممنوع و استفاده از فنجان، قاشق، قطره‌چکان یا سرنگ جهت رساندن مکمل به شیرخوار توصیه می‌شود.
10ـ توصیه می‌شود مادران در دوران بارداری وشیردهی همراه پدر نوزاد توسط پزشک کودکان ویزیت و ازمزایای شیرمادر مطلع و اشکالات تغذیه‌یی با شیرمادر مرتفع و شرکت درکلاس‌های آموزشی دوران بـارداری و شیردهی و معـرفی کتـاب‌ها و انجــمــن‌های مــربـوطه نیـز ممکـن‌است کمک‌کننده باشد.
ثبت نظر