شماره ۱۰۶۷

وضعیت آلومینیوم در سیستم‌های بیولوژیک و انسان

ابوالفضل هاشمی - علوم آزمایشگاهی بالینی

در نشریه‌ی وزین «پزشکی‌امروز»، به شماره‌ی ۱۰۵۹ مورخ چهارشنبه ۲۸ امرداد ۱۳۹۴ استاد ارجمند جناب آقای دکتر کاظم معتبر جراح دانشمند و حکیم، مقاله‌ای را به‌عنوان چرا آلومینیوم با ما غریبه‌شده مرقوم فرمودند و از آنجا که سبک و سیاق مربیان و اساتید به‌این‌صورت است که مسئله‌ای را مطرح می‌کنند تا افکار را به جولان دربیاورند و در‌پایان مقاله‌ی مفید و مختصرشان اجازه دادند که مطالبی دراین‌مورد نوشته شود، مراتب زیر مکتوب می‌گردد.

در بیوشیمی می‌گویند موجودات زنده از مولکول‌های بی‌جان تشکیل شده‌اند و این مولکول‌ها هنگامی‌که جدا‌شده و هریک به تنهایی مورد آزمایش قرارگیرند، تابع تمام قوانین فیزیکی و شیمیایی مواد بی‌جان می‌باشند. با این وجود موجودات‌زنده دارای خواص شگفت‌انگیزی می‌باشند که تجمع مواد بی‌جان با هر آرایشی، فاقد آن می‌باشند. به‌علاوه عناصر شیمیایی در موجودات‌زنده متناسب با وفورشان در پوسته‌ی کره‌ی‌زمین توزیع نشده‌اند؛ در پوسته‌ی کره‌ی‌زمین فراوان‌ترین عناصر اکسیژن، سیلسیم، آلومینیوم و آهن می‌باشند در‌صورتی‌که در موجودات‌زنده چهار عنصر هیدروژن، اکسیژن، کربن و ازت فراوان‌ترین عناصر هستند که تقریباً ۹۹درصد از جرم بیشتر سلول‌ها را تشکیل می‌دهند. بنابراین می‌توانیم تصور‌کنیم که ترکیبات این چهار عنصر، دارای شایستگی مولکولی خاصی برای تشکیل موجودات‌زنده می‌باشند. کربن، هیدروژن، ازت و اکسیژن به سهولت پیوندهای کووالانسی تشکیل می‌دهند. هیدروژن به یک، اکسیژن به دو، ازت به سه و کربن به چهار الکترون نیاز‌دارند تا لایه‌های الکترونی خارجی خود را تکمیل‌کنند و پیوند پایدارکووالانسی به‌وجود بیاورند. از ویژگی‌های بسیار مهم اتم کربن، توانایی آن در ایجاد پیوند با اتم‌های کربن دیگر می‌باشد. فراوانی این چهار عنصر در طبیعت و بدن ما به یک نسبت نیست. درمورد آب که دو‌سوم سطح کره‌ی‌زمین را فرا‌گرفته و دو‌سوم وزن بدن هم آب می‌باشد، این مسأله تقریباً صادق است چون در نخستین روز بارداری ۹۷درصد از  وزن جنین را آب تشکیل می‌دهد ولی در موقع تولد ۶۵‌درصد از وزن نوزاد آب است؛ در مردان ۶۰ درصد از وزن بدن و در زنان با وزن مساوی، چون چربی بیشتری دارند ۵۵درصد از وزن بدن را آب تشکیل می‌دهد. ترکیبات سازنده ی‌ موجود زنده با موادی که آنها را در طبیعت  احاطه نموده‌اند، تفاوت کلی دارند. این شاید به‌این‌دلیل است که برای ساختن یک موجود‌زنده، عناصری انتخاب شده‌اند که به بهترین وجهی قابل تبدیل‌شدن به یکدیگر می‌باشند. تاکنون فقط ۲۷‌عنصر از حدود عناصر صدگانه‌ی طبیعی پوسته‌ی کره‌ی‌زمین در موجودات ‌زنده شناسایی‌شده که فقط ۱۶‌عنصر از بین آنها در همه‌ی جانداران مشترک است.

عناصر تشکیل‌دهنده‌ی موجودات زنده عبارتنداز: S,P,H,N,C,O و یون‌های تک اتمی، Cl,Cu,mg,K,Na، و عناصر کمیابی مثل Zn,Cu,Co,I,Mn,Fe. ولی Si,Mo,VAl,Br در بعضی از جانداران یافت می‌شوند لذا Al (آلومینیوم) جزء ترکیب بدن انسان نیست.

اگر منشاء بیومولکول‌ها را با دانش امروزی در‌نظر بگیریم، تحقیقات نشان‌داده است که در بیلیون‌ها سال پیش از اولین جرقه‌ی زمین، (BigBang) مواد آلی به غلظت زیاد و اولین جانداران از این محلول گرم مواد آلی به‌وجود آمده‌اند. بررسی‌های قرن اخیر می‌گوید که مولکول‌های حیاتی موجود زنده، از هیدروژن که ساده‌ترین عنصر می‌باشد شروع می‌شود. در پایان باید گفت که آلومینیوم نیز مانند سلسیم و بقیه‌ی فلزات پوسته‌ی کره‌ی‌زمین، با ما رفیق و آشنا نبوده که غریبه شده باشند و مطالبی که از قول جناب آقای دکتر بهرام مبشری (از ناسا که احتمالاً نیاز به توضیح و واکاوی دارد) که در مبحث راز آفرینش و در کنگره‌ی اخیر جامعه‌ی جراحان عنوان گردیدند، از عدله‌ی کافی برخوردار نمی‌باشد. گرچه آلومینیوم جزء ترکیب خاک‌رس بوده است ولی نقش آن به‌عنوان کاتالیزور در پیدایش حیات در کتاب‌های بیوشیمی دیده نمی‌شود و نسبت معکوس غلظت آلومینیوم با تعداد نطفه، جزو تست‌های آزمایشگاهی بررسی اسپرم نمی‌باشد.

 

تعداد بازدید : 1067

ثبت نظر

ارسال