استئوپوروز osleoporosis یا پوکی استخوان را بیشتر به عنوان نرمی استخوان‌های شکننده می‌شناسند که اشاره به افزایش تخلخل استخوان‌ها دارد. معنای شفاهی این کلمه به معنای استخوان‌های متخلخل یا لانه زنبوری است. دراین نابسامانی، استخوان‌های استخوان‌بندی به علت از دست رفتن بیش ازحد بافت استخوان شکننده می‌شوند. این حالت ممکن است سبب شود استخوان‌ها آسان‌تر بشکنند. اگر این بیماری، ستون‌مهره‌ها را گرفتار کند، ممکن است به روی هم خوابیدن جسم مهره‌ها و دفورمیته deformity ناشی از آن منتهی شود.
استخوان طبیعی ازچند دسته صفحات نازک و درهم رفته موسوم به ترابکولاtrabecula تشکیل شده است. یک غلاف متراکم این صفحات را در برمی‌گیرد. این صفحات آن چیزی را تشکیل می‌دهند که توده‌ی‌استخوان نامیده می‌شود. با از دست رفتن توده‌ی استخوان، غلاف آن نیز نازک می‌شود. تمامی این تغییرات سبب می‌شوند استخوان‌ها بیش ازحد شکننده شوند و با کمترین صدمه بشکنند.
پوکی استخوان غالباً درسالمندان دیده می‌شود، ولی ممکن است درهر سنی هم بروز نماید. تا سن نوجوانی توده‌ی‌استخوان به سرعت افزایش می‌یابد و این افزایش با سرعتی کمتر تا اوایل دوران30 سالگی ادامه پیدا می‌کند. در دوران یائسگی در خانم‌ها به صورتی خاص و به مدت چند سال، از دست رفتن سریع استخوان وجود دارد و به دنبال آن درطول باقی عمر کاهشی کندتر وجود خواهد داشت.
درمردان، ازسن 45 به بعد از دست رفتن استخوان به صورتی ثابت ادامه خواهد یافت. البته در این موارد تغییرات فردی هم دیده می‌شود. استخوان‌هایی که بیشتر گرفتار می‌شوند عبارتند از استخوان‌های مچ، ستون فقرات و استخوان های تهیگاه.
نشانه‌ها
استئوپوروز معمولاً دربیماران سالمند با درد شدید همراه است و بیماری با از دست رفتن بلندی قامت وخم شدن و درنتیجه ایجاد گوژ در پشت دیده می‌شود و به این جهت ریه‌ها و اندام‌های گوارش روی هم جمع می‌شوند. سایر نشانه‌های پوکی استخوان عبارتند از درد پشت و اسپاسم عضلات پشت، درد در استخوان‌های دراز و بروز شکستگی‌های مکرر خود به خود.
علل
تخلخل غیرطبیعی استخوان‌ها درافراد سالمند معمولاً حاصل کمبودهای تغذیه‌یی و ناتوانی بدن در جذب و مصرف مواد مغذی است. کمبود طولانی کلسیم و ویتامین D به خصوص سبب می‌شود استخوان‌بندی مواد معدنی خود را از دست داده و به اصطلاح چروک بردارد. این بیماری درخانم‌ها بسیار بیشتر از آقایان دیده می‌شود زیرا از دست دادن کلسیم در دوران بارداری و قاعدگی به وقوع می‌پیوندد. معمولاً شکستن استخوان تهیگاه را نتیجه‌ی سقوط می‌دانند ولی در واقع، روی هم افتادن استخوان علت افتادن به شمار می‌آید که برای نخستین‌بار توجه را به سمت پوکی استخوان جلب می‌کند.
سایر علل بیماری عبارت است از مصرف بیش ازحد گوشت، استعمال شدید دخانیات والکلیسم مزمن، عدم تعادل هورمون بعد از یائسگی، و کاهش فعالیت جسمی با افزایش سن. درمان طولانی‌با کورتیزون ازطریق سد کردن فعالیت استخوان‌سازی وکاهش جذب کلسیم از روده نیز سبب بروز پوکی استخوان می‌شود.
درمان
جیره‌ی‌غذایی در درمان پوکی استخوان نقش مهمی دارد. در شروع درمان، بیمار باید به مدت 5 روز، بپذیرد ازیک رژیم آب میوه استفاده نماید. در این رژیم، روزانه هر دوساعت یک باراز آب میوه‌ها وسبزی‌های تازه استفاده می‌شود که به نسبت نصف به نصف با آب رقیق شده است. دراین رژیم می‌توان از آب پرتقال، لیمو، آناناس، پاپایا، سبزی‌هایی که برگ سبز بزرگ دارند، لبو و هویج استفاده کرد. در طول این دوره، برای پاکسازی روده‌ها باید از تنقیه‌ی آب گرم استفاده نمود.
بعد از تمام شدن جیره‌ی آب میوه‌ی خام، بیمار می‌تواند به تدریج از دانه‌ها، مغزها، غلات، سبزی و میوه استفاده نماید. باید برمصرف غذاهای سرشار از موادمعدنی مانند غلات سبوس‌دار، دانه‌ها، مغزها، سبزی‌های پخته و خام ومیوه، شیر و فرآورده‌های شیر مانند پنیر کاتیج خانگی تأکید شود.
دردرمان بیماری پوکی استخوان به ویژه غذاهای سرشار از کلسیم، منیزیم، پتاسیم، سیلیس سودمند است. این چهار عنصر در سبزی‌های سبز، صیفی، هویج، میوه‌ها و میوه‌های سته از هر نوع وجود دارند. توت‌فرنگی، تمشک پرورشی (گیهه)، سیاه گیله، دانه کنجد وتخم آفتابگردان ازعالی‌ترین غذاهای مورد استفاده دراین بیماری به شمار می‌روند.
بیمار باید مقدارکافی از غذاهای سرشار از اسیدلاکتیک، فرآورده‌های لبنی ترش، جودوسر، جو و ارزن استفاده کند.
جیره‌ی‌غذایی بیمار باید با مصرف مکمل‌هایی تکمیل شود که حاوی تمام انواع مکمل‌های معدنی وعناصر کمیاب باشد و برای کمک به هضم مناسب غذا در هر وعده ازقرص‌های بتائین هیدروکلراید Betaine Hydrochloride استفاده شود.
بیمار باید ازپرخوری و صرف غذا به مقدار زیاد دریک وعده پرهیز نماید. بیمار باید به آهستگی غذا بخورد و غذایش را خوب بجود. بیمار باید ازمصرف چای، قهوه، غذای گوشتی، قند سفید و فرآورده‌های آرد سفید، غذاهای پردازش شده، تصفیه شده و تقلیبی پرهیز کند، ضمن آنکه استفاده از سیگار والکل به کلی قدغن است.
نتایج آخرین بررسی‌ها حاکی از آن است که عنصر معدنی کمیاب بورBoron تأثیر فراوانی بر درمان استئوپوروز دارد. این عنصر معدنی درمیوه‌ها ومغزها یافت می‌شود. کمبود بور بر سوخت و ساز کلسیم تأثیر می‌گذارد و از اینرو سبب شکننده شدن استخوان‌ها می‌شود. نتایج یک پژوهش جدید نشان می‌دهد که بور به شدت سبب تقویت هورمون استروژن و سایر ترکیبات درخون می‌شود و از کاهش کلسیم و از بین رفتن مواد معدنی آن جلوگیری می‌کند. به این ترتیب می‌توان ازبور به عنوان درمان خفیف جانشینی استروژن استفاده کرد.
مصرف آزادانه‌ی آناناس در پیشگیری و درمان پوکی استخوان و شکستن استخوان‌ها سودمند است. علت این امر را به محتوای بالای منگنز دراین میوه نسبت می‌دهند. طی یک بررسی دکتر فریلند ـ گریوز Freland-Graves استاد تغذیه‌ی دانشگاه تگزاس در اوستین کشف کرده است میزان منگنز درخون خانم‌های دچار پوکی استخوان ثلث افراد سالم است. افزون بر این، وقتی به این خانم‌ها منگنز تجویز می‌شود، میزان جذب‌شان دو برابر افراد سالم است.
بیمار مبتلا باید به صورت منظم برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان نرمش کند. این نرمش ها باید از نوعی باشند که بر استخوان‌های دراز فشار می‌آورند مانند پیاده روی، تند راه رفتن و دوچرخه‌سواری که بسیار سودمندند.
ثبت نظر