مدیریت جراح عمومی در ضایعات عروق

صدمه یا ترومای عروقی ممکن‌است به‌صورت باز و یا به‌صورت بسته Blunt بروزکند.
درمورد صدمه‌ی عروقی باز که باعث خونروی شده‌است باید به‌صورت پانسمان فشاری، بستن گارو Turniquet و درصورت امکان ترمیم ضایعه‌ی عروقی خونروی را بندآورد، درهرحال نجات جان بیمار در درجه‌ی اول اهمیت است و مصدوم به‌هر درمانگاه و یا بیمارستان مراجعه کند و خونروی اندام داشته باشد به فوریت باید جهت بندآوردن خون اقدام کرد. بهانه‌هایی ازقبیل ما جراح عروق نداریم و به‌ وسائل لازم مجهز نیستیم قابل‌قبول نمی‌باشد.
هدف از بیان مقدمه‌ی بالا شرح جزئیات نیست زیرا جزئیات آن در مبحث تروما بحث شده و در اینجا لازم نیست به‌ذکر آن بپردازم، هدف، شرح واقعه و درسی است که ازآن باید گرفته شود:
جوانی دراثر تصادف دچار شکستگی ساق‌پا، ضایعه‌ی عروقی و خونروی می‌شود، جراح به بهانه‌ی ضایعه‌ی عروقی و عدم حضور جراح عروق، از پذیرش وی خودداری می‌کند و بیمار مصدوم را به بیمارستان دیگر اعزام می‌دارد که درآن بیمارستان نیز به‌همین بهانه به بیمار پذیرش نمی‌دهند، تأخیر چندساعته به‌علت خونروی منجر، به فوت بیمار می‌شود.
در اینجا لازم می‌دانم راجع به وظیفه‌ی جراح عمومی نکاتی را یادآور شوم.
حیطه‌ی جراحی عمومی خیلی وسیع و در همه‌ی زمینه‌های جراحی به‌خصوص تروماها و خونروی‌ها نقش اساسی را ایفا می‌کند. در زمانی‌که تخصص‌های فعلی یا بهتر  بگویم  فوق‌تخصص‌ها به‌شکل امروزی مطرح نبودند، جراح عمومی با پشتوانه‌ی آموزش تئوری، عملی و تجربیاتی که در اثر سال‌های ممارست به‌دست‌آورده بود یک تنه قادر بود با اعمال جراحی متعدد جان بسیاری از بیماران صدمه دیده را نجات بخشد. شاهد این مدعا نقش جراحان عمومی در جبهه‌ی جنگ ۸ساله و یا زلزله و حوادث جاده‌ای است که با شهامت و با مهارت، بسیاری از اعمال جراحی را به‌خصوص درمورد خونروی چه خونروی داخلی و چه خونروی در اندام‌ها انجام داده‌اند.
بگذریم از اینکه امروز درمان صدمات اندام‌ها را چندین رشته‌ی جراحی عهده‌دار می‌شوند ولی جراح‌عمومی به‌عنوان اداره‌کننده‌ی اصلی در مدیریت بیمار ترومائی باید اقدام کند و بعداز نجات بیمار به‌خصوص در موارد خونروی، از همکاران رشته‌های دیگر مشاوره و کمک بخواهد. بنابراین هیچ‌عذری از جراح‌عمومی، درموارد اورژانس، جهت حداقل اقدامات اولیه برای بندآوردن خونروی و یا حتی ترمیم عروق پاره‌شده پذیرفته نیست و این موضوع در آموزش تئوری و عملی جراحی عمومی همانطوری که سالیان دراز به آن توجه می‌شده است، باید گنجانده شود. البته درمواردی‌که دسترسی به جراح عروق در کار است و جراح‌ عمومی آموزش کافی نداشته باشد، ارجح است از جراح عروق همکار کمک و مشاوره بخواهد. ولی اگر دسترسی به‌جراح عروق به فوریت میسر ‌نباشد و بیم تلف‌شدن یا عوارض درکار باشد، باید شخصاً اقدام‌لازم به‌عمل‌آورده و بدون اقدامات اولیه جهت جلوگیری‌از خونروی به‌هر شکل ممکن، مثل ثابت‌کردن قطعات شکسته، پانسمان فشاری و یا لیگاتور عروق فرعی و بی‌اهمیت و در صورت امکان ترمیم عروق، بیمار را به مرکز دیگر اعزام نکند.
آیا لازم ‌است برای درمان مصدومان، متخصص تروما تربیت کنیم؟
درمان مصدومان و آنهایی که درمعرض تروما قرارگرفته‌اند به‌خصوص آنهایی که خونروی دارند از وظایف جراحان عمومی است. بنابراین دیگر احتیاج به تربیت متخصص تروما درکار نخواهد بود. هرجراح عمومی، متخصص تروما نیز می‌باشد و البته همانطور که قبلاً گفتم در برنامه‌ی آموزشی و عملی جراحان عمومی باید مبحث تروما نیز منظور شود. تشکیل بخش‌های تروما و جداکردن آن از بخش‌های جراحی عمومی قابل‌قبول نیست و نه‌تنها مشکلات را حل نمی‌کند بلکه بر مشکلات می‌افزاید و بسیاری از حادثه‌دیده‌ها به بهانه‌ی اینکه متخصص تروما نداریم، از درمان مناسب برخوردار نمی‌شوند. معنای جراح عمومی این نیست که فقط جراح شکم و یا گردن و غدد... باشد، حیطه‌ی عمل جراح‌عمومی خیلی گسترده می‌باشد، جراح عمومی کسی است که بتواند علاوه‌بر تسلط بر اعمال جراحی شکم و اندام‌ها به نجات بیماران به‌خصوص ترومایی اقدام عاجل بنماید، البته این موضوع بدان معنا نیست که نباید جراح عمومی در رشته‌ی موردعلاقه‌ی خود بیشتر کارکند و تجربه‌ی بیشتری به‌دست آورد، ولی اگر به‌عنوان جراح عمومی در بیمارستانی که بیماران اورژانسی و ترومایی می‌پذیرند مشغول به‌کار است، باید مسوولیت و درمان بیماران ترومایی را به‌عهده بگیرد و با اقدامات خود که به‌طور اورژانس انجام می‌شود، جان بیماران را نجات دهد و درموارد لزوم از همکاران رشته‌های دیگر کمک بخواهد و یا ادامه‌ی درمان را به‌عهده‌ی رشته‌های دیگر تخصصی قراردهد، ولی مسأله‌ی مهم این است که بیمار را بلاتکلیف رها نسازد.
در هرحال باید جراحان‌عمومی سنگر مهم خود را رها‌نکنند و در حفظ آن با عملکرد صحیح خود کوشا باشند.