دردهای صورتFacial Pain دردهایی هستند که غالباً مزمن بوده وعلل متعددی دارند. درد صورت به طور شایع ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:
1ـ بیماریهای دهان ودندان
2ـ سردرد منتشر به صورت
3ـ درد ناشی از بیماریهای عضلانی و اسکلتی صورت
4ـ دردناشی از آرتریت مفصل تمپوروماندیبولار
5ـ درد نوروپاتیک و نوروژنیک شایع‌ترین عامل درد در صورت و مشکلات دندانپزشکی است عفونت، التهاب، تروما و نکروز پالپ دندان و همینطور بیماریهای پریودونتیک از علل درد دراین گونه موارد هستند. پس از آنها دومین علت شــایع درد صورت سردردهایی هستند که به صورت انتشار می یابند. دراین میان میگرن، ســردرد کلاســتر یا خوشه‌یی(cluster headache)، همی‌کرانیای حمـله‌یی مــزمن (chronic,paroxysmal hemicrania)، میگرن نیمه تحتانی(lower half migraine)، سردرد تنشی(tension type head ache) و آرتریت تمپورال از علل سردردهای منتشر به صورت هستند. دردهای میوفاشیال، دردهای ناشی از آرتریت مفصل تمپوروماندیبولار از علل دیگر دردهای صورت به حساب می‌آیند. دردهای نوروپاتیک و نوروژنیک اصلی‌ترین مبحثی است که دراین مقاله به آن پرداخته می‌شود. این دردها مزمن و با منشاء نورولوژیک و عصبی هستند. دو نوع نورالژی در این زمینه نورالژی تریژمینال و نورالژی اسفنوپالاتین هستند.
نـورالـژی تـریژمــینـــال trigeminal neuralgia ـ این درد قرنهاست که درمقالات پزشکی توصیف شده است. یک درد نوروپاتیک شدید وحمله‌یی، یک طرفه، باکیفیت خنجری وکوتاه مدت (چند ثانیه) در مسیر عصب سه قلوی صورت نمایانگر نورالژی تریژمینال است. درد ممکن است خود به خود بروز کرده یا دراثر تحریک نقاط حساس در صورت یا دهان ایجاد شود. نورالژی ممکن است اولیه و بدون علت خاص و یا ثانویه و با علل متعدد مانند توده‌ی فشارنده روی عصب، التهاب و مالتیپل اسکلروزیس ظهور کند. با پیشرفت سیربیماری احتمال بروز یک درد زمینه‌یی مداوم وحملات سوار شده برآن وجود دارد. درد معمولاً در مسیر یکی ازشاخه‌های اوفتالمیک، ماگزیلاری و یا ماندیبولار بروز می‌کند که سه شاخه‌ی اصلی این عصب هستند. تشخیص با بهره‌گیری از شرح حال بالینی و همینطور رد کردن علل دیگر انجام می‌پذیرد. هیچگونه تست و آزمایش اختصاصی برای تشخیص وجــــود نـدارد.MRI و تستهای Evoked Potential بیشتر برای رد کردن علل ثانویه‌ی نورالژی کاربرد دارند. معاینه‌ی نورولوژیک غالباً نرمال است. به طور معمول این نورالژی پس از50 سالگی بروزکرده ولی در هر سن دیگری نیز احتمال ابتلا وجود دارد همینطور زنان دو برابر مردان درمعرض نورالژی تریژمینال قراردارند. درموارد ایدیوپاتیک اختلال حسی درمسیر درد دیده نمی‌شود ولی چنانچه عامل دیگری مانند بیماری اسکلروز مالتیپل، به طور ثانویه موجبات بیماری را فراهم کرده باشد احتمال کاهش یا فقدان حس درمحل آن وجود دارد. یک نکته‌ی مهم درافتراق این نورالژی با نورالژی اسفنوپالاتین بروز درد نورالژیک در قاعده بینی (base of nose) است که بیشتر بیانگر نورالژی اسفنوپالاتین خواهد بود که درآن صورت مسیر درمان کاملاً متـفاوت است. در برخی مواقع نـــادر، درد نورالژی تریژمینال با اسپاسم نیمه‌ی صورت هــمزمان اســـت که عـــنـــوان ticconvulsif به آن اطلاق می‌گردد. درتشخیص افتراق نورالژی تریژمینال، دردهای نورالژی گلوسوفارنژیال،کلاسترتیک، نورالژی ژنیکولیت، نورالژی پس از زونا درصورت، نورالژی اکسیپــیتال، Raeders Syndrome نورالژی اسفنوپالاتین و درد صورت اتیپیکال قرار می‌گیرند.
نورالژی اسفنوپالاتین ـ این نورالژی صــورت درسال 1908 توسط Sluder توصیف گردید. درد درنیمه‌ی صورت و غالباً در ریشه‌ی بینیroot or base of nose که به سمت زیگوما و یا ناحیه‌ی اکسیپیتال انتشار می‌یابد و همراه با اشکریزش، آبریزش و احتقان بینی ممکن است بیانگر نورالژی اسفنوپالاتین باشد. منشاء درد گانگلیون اسفنوپالاتین است که بزرگترین مجموعه‌ی عصبی خارج از سیستم مرکزی اعصاب را دربدن تشکیل می‌دهد. این گانگلیون با ابعاد1در2سانتی‌متر، در پشت مخاط بینی بلافاصله درخلف توربینیت میانی درداخل اسفنوپالاتین فوسا قرارگرفته است. عصب ماگزیلاری پس ازعبور از سوراخ روتاندوم درمسیر خود ازاین گانگلیون عبور می‌کند. این گانگلیون کارکرد پاراسمپاتیک داشته و از علل مهم بروز نورالژی درآن عفونت‌های مزمن سینوسهای ماگزیلاری و اسفنویید ممکن است باشد. به منظور تشخیص افتراقی و تأیید تشخیص نورالژی‌های صورت، استفاده از بلوک‌های عصبی تشخیصی مانند بلوک گانگلیون گاسرین و یا گانگلیون اسفنوپالاتین بسیار کمک‌کننده است.
ثبت نظر