بـی‌آبـی(۲)

عوامل خطرساز
هرکسی ممکن است دچار بی‌آبی شود اگر مقدار زیادی مایع از دست دهد اما بعضی افراد درمعرض خطر بیشتر هستند ازجمله:
شیرخواران ‌و‌ کودکان. شیرخواران و کودکان به ویژه نسبت به بی‌آبی تأثیر‌پذیرترند زیرا وزن بدن‌شان نسبتاً کوچک است و بازیافت آب والکترولیت بالایی دارند. همچنین این گروه‌ سنی بیشتر دچار اسهال می‌شوند.
بالغان سالمند. با افزایش سن، به چند علت، انسان نسبت به بی‌آبی تأثیر‌پذیرتر می‌شود: توان بدن درحفظ آب کاهش می‌یابد، حس‌تشنگی ازتندی کمتری برخوردار می‌گردد وکمتر می‌تواند به تغییرات درجه حرارت عکس‌العمل نشان دهد. دیگر آنکه، بالغان سالمند و به ویژه آن عده که تنها یا درخانه‌‌های سالمندان زندگی می‌کنند، کمتر ازجوانان غذا می‌خورند و گاهی ممکن است غذا خوردن و نوشیدن مایعات را فراموش کنند. ناتوانی یااغماض نیز سبب جلوگیری از تغذیه‌ی‌ خوب می‌شود .این مشکلات به همراه کسالت‌های مزمن مانند دیابت، از طریق تغییرات هورمونی همراه یائسگی و استفاده از بعضی داروها سبب بی‌آبی می‌شود.
افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن. دچار دیابت تشخیص داده نشده یا کننترل نشده بودن، انسان را درمعرض خطر بالای بی‌آبی قرارمی‌دهد. اما سایر بیماری‌های مزمن نیز سبب بروز بی‌آبی می‌شوند. این بیماری‌ها عبارتند از بیماری‌های کلیه، الکلیسم و نابسامانی‌های غدد فوق کلیه، حتی سرماخوردگی یا گلو درد سبب می‌شود این عده ازبیماران نسبت به بی‌آبی حساس‌تر شوند زیرا دراینگونه موارد این افراد دوست ندارند غذا بخورند یا مایعات بیاشامند. تب نیز سبب افزایش بیشتر شدت بی‌آبی می‌شود.
ورزشکاران استقامتی. هرکس که ورزش می‌کند ممکن است بی‌آب شود به ویژه اگر درشرایط گرم ومرطوب یا درارتفاعات بالا ورزش نماید. اما ورزشکارانی که برای دوهای ماراتون، دوی استقامت،کوهنوردی و تورنمنت‌های دوچرخه‌‌سواری تمرین کرده یا درمسابقات این ورزش‌ها شرکت می‌کنند به ویژه درمعرض خطر بالا هستند. این امر به آن علت است که هرچه مدت ورزش طولانی‌تر شود، حفظ آب در بدن دشوارتر می‌گردد. ضمن ورزش، بدن بیش‌از آنکه بتواند آب جذب کند، آب ازدست می‌دهد. با هرساعت ورزش،میزان کمبود مایع افزایش می‌یابد. طی یک دوره‌ی ‌چند روزه، بی‌آبی نیز شدت می‌گیرد یعنی حتی ممکن است با میزان متوسط ورزش روزانه اگر به ازای مقدار آب ازدست داده شده در روز، مایعات جانشین نشود بی‌آبی به صورت دم افزون بروزکند.
 افرادی که دراتفاعات بالا زندگی می‌کنند. زندگی، کار و ورزش در اتفاعات بالا (معمولاً حدود2500 متر) ممکن است سبب بروز تعدادی از مشکلات سلامتی شود. یکی ازاین مشکلات بی‌آبی است که بیشتر زمانی بروز می‌‌کند که بدن می‌‌کوشد ازطریق افزایش دفع ادرار و تنفس سریع‌تر خود را با ارتفاع تطبیق دهد. یعنی هرچه تنفس برای حفظ میزان اکسیژن کافی درخون تندتر شود، میزان بیشتری بخار آب با  بازدم بیرون می‌رود.
کار و ورزش درآب وهوای گرم و مرطوب. زمانی که هوا گرم و مرطوب است، احتمال بی‌آبی و گرمازدگی افزایش می‌یابد. علت آن است که درهوای مرطوب، عرق تبخیر نشده و طبق معمول سبب خنک شدن نمی‌گردد و این امر به افزایش درجه حرارت بدن و نیاز بیشتر به مایعات می‌انجامد.
عوارض
بی‌آبی ممکن است به بروزعوارض جدی منتهی شود. ازجمله:
گرمازدگی. درزمان ورزش شدید وتعریق سنگین، اگرمقدار کافی مایعات مصرف نشود ممکن است صدمه‌ی‌گرمایی ایجاد شود که ازنظر وخامت ازکرامپ‌های گرمایی خفیف تا واماندگی گرمایی و حمله‌ی گرمایی بالقوه تهدیدکننده گسترده است.
ورم مغز(خیز مخ). گاهی، وقتی که دوباره پس‌از آبدار شدن بدن، مایعات مصرف می‌شود، بدن می‌کوشد آب بسیار زیادتری را وارد یاخته‌ها کند. این حالت سبب می‌شود بعضی یاخته‌ها متورم شده و پاره شوند. زمانی که یاخته‌های مغز درگیر این حالت می‌شوند، پیامدهای وخیمی ایجاد می‌شود.
تشنج. الکترولیت‌ها، ازجمله پتاسیم و سدیم به انتقال پیام‌های الکتریکی ازیاخته ‌به یاخته کمک می‌‌کنند. در صورتی که میزان الکترولیت‌ها متعادل نباشد، پیام‌های طبیعی الکتریکی به مقصد نمی‌رسد و درهم ریخته می‌شود که به بروز انقباضات غیرطبیعی ماهیچه‌یی وگاهی ازدست دادن خود آگاهی منتهی می‌شود.
شوک حجم خون کم (hypovolemic shock). این حالت یکی ازوخیم‌ترین و گاهی تهدید کننده‌ترین عوارض بی‌آبی است. این حالت زمانی بروز می‌‌کند که پایین‌بودن حجم خون سبب افت و سقوط مقـدار اکسیـژن در بدن شود.
بی‌کفایتی کلیه. این مشکل بالقوه تهدید کننده وقتی اتفاق می‌افتد که کلیه‌ها دیگر نتوانند مقدار اضافی مایعات و مواد دفعی را ازخون جدا کنند.
اغما ومرگ.بی‌آبی وخیم، وقتی به موقع و به صورتی مناسب درمان نشود مهلک خواهد بود.
آزمون‌ها و تشخیص
پزشک غالباً براساس شناسه‌های جسمی و شناسه‌ها ونشانه‌هایی مانند عدم و دفع ادرار یا دفع کم ادرار، چشمان گود افتاده وپوستی که پس از کشیده شدن به حالت اول برنمی‌گردد، بی‌آبی را تشخیص می‌دهد. درصورت وجود بی‌آبی، احتمالاً فشارخون پایین‌  است به ویژه وقتی بیمار از حالت خوابیده، می‌ایستد، تپش قلب سریع‌تر از طبیعی می‌شود وجریان یافتن خون به اندام‌های انتهایی کاهش می‌یابد.
برای کمک به تأیید تشخیص و روشن شدن شدت بی‌آبی، ممکن است به آزمون‌های دیگر نیز نیاز باشد مانند:
آزمون‌های خون. ممکن است برای بررسی تعدادی از عوامل ازجمله الکترولیت‌های خون به ویژه سدیم وپتاسیم و چگونگی کارکلیه، نمونه‌ی‌‌خون گرفته شود.
آزمایش ادرار. انجام آزمایش ادرار نشان خواهد داد بی‌آبی وجود دارد وشدت آن چه مقدار است.
درصورتی که علت بی‌آبی مشخص نباشد، برای بررسی دیابت و مشکلات کبد وکار کلیه، آزمون‌های دیگری انجام می‌شود.