بازبینی دیابت آبستنی

تعریف:
دیابت آبستنی gestational diabetes در دوران بارداری (آبستنی‌gestation) ایجاد می‌شود. مانند سایر انواع دیابت، دیابت آبستنی بر‌نحوه‌ی استفاده از قند(گلوکز) توسط یاخته‌ها تأثیر می‌گذارد و می‌دانیم قند، سوخت اصلی بدن است. دیابت آبستنی سبب افزایش قند خون شده و بر بارداری و سلامت نوزاد تأثیر می‌گذارد.
بروز هر نوع عارضه در بارداری نگران‌کننده‌است ولی آنچه
 امیدوار کننده است آنکه مادران باردار می‌توانند بامصرف اغذیه‌ی سالم، انجام نرمش و در‌صورت لزوم، استفاده از دارو، دیابت آبستنی را کنترل کنند. با انجام مراقبت مناسب می‌توان سلامت بارداری و نیز سلامت نوزاد را تأمین کرد.
دردیابت آبستنی، معمولاً قند‌خون کمی بعد از زایمان به حد طبیعی باز می‌گردد. اما باید گفت خانمی‌که دچار دیابت آبستنی است، درآینده درمعرض خطر دیابت نوع 2 خواهد بود. به این جهت اینگونه بیماران باید تماس نزدیک با پزشک خود را برای پایش و تدبیر قند خون ادامه دهند.
نشانه‌ها:
دربسیاری از خانم‌ها، دیابت آبستنی سبب بروز نشانه‌ها یا شناسه‌های قابل توجه نمی‌شود. به ندرت ممکن است دیابت آبستنی سبب ایجاد تشنگی مفرط یا افزایش دفع ادرار شود.
علل:
پژوهشگران هنوز به درستی نمی‌دانند چرا در بعضی ‌خانم‌ها دیابت آبستنی ایجاد می‌شود. درک نحوه‌ی بروز دیابت‌آبستنی به درک نحوه‌ی تأثیر بارداری بر پردازش طبیعی گلوکز در بدن کمک می‌کند.
تن انسان، غذای مصرفی را می‌گوارد تا قند (گلوکز)ی تولید شود که وارد جریان خون می‌گردد. درپاسخ به این کار، لوزالمعده (غده‌ی بزرگی که پشت‌معده‌ جای دارد)، انسولین تولید می‌کند. انسولینinsulin ، هورمونی است که کمک می‌کند گلوکز ازگردش خون واردیاخته‌های بدن شده و دریاخته‌ به صورت انرژی مورد استفاده قرارگیرد.
در دوران بارداری، جفت ‌placenta که نوزاد درحال رشد را به ذخیره‌ی خونی مادر اتصال می‌دهد مقدار زیادی هورمون‌های مختلف دیگر تولید می‌کند. تقریباً، تمامی این هورمون‌ها، تأثیر انسولین بر یاخته‌ها را دچار اختلال می‌کنند و سبب افزایش قند خون می‌شوند. افزایش اندک قند خون بعد ازصرف غذا در دوران بــارداری طبیعـی تلقی می‌شود.
 ضمن رشد نوزاد، جفت میزان بیشتری هورمون‌های مسدد انسولین ترشح می‌کند. دردیابت آبستنی، هورمون‌های پلاسنتا سبب افزایش قند خون تا حدی می‌شوند که بر رشد و بهزیستی نوزاد تأثیر می‌کند. معمولاً دیابت آبستنی‌ در نیمه‌ی آخر بارداری (گاهی زودتر از هفته‌ی بیستم ولی معمولاً دیرتر دیده نمی‌شود) ایجاد می‌گردد.
عوامل خطرساز:
دیابـــت‌آبستــنی ممکن‌است درهر‌خــانــمی به‌وجـود‌‌آیـد ولی احتمال بروز آن در بعضی خانم‌ها بیشتر است. عوامل‌خطرساز دیابت آبستنی عبارتند از:
سن بالای 25‌سال. خانم‌های بالاتر از 25‌سال سن بیشتر دچار دیابت آبستنی ‌می‌شوند.
سابقه‌ سلامت شخصی یا خانوادگی. احتمال ایجاد دیابت آبستنی افزایش می‌یابد اگر بیمار دچار پیش‌دیابت (بالا‌بودن خفیف قند‌خون که ممکن‌است پیشتاز دیابت نوع 2 باشد) باشد یا یکی از اعضای خانواده مانند پدر یا مادر وخواهر یا برادر دچار دیابت نوع 2 باشد. در‌صورتی‌که خانم‌ باردار دربارداری قبلی دچار دیابت بوده باشد و یا در صورتی که دربارداری پیشین، وزن نوزاد بیش‌از۴/۱ کیلوگرم بوده باشد و یا در‌صورتی‌که بدون علت واضح کودکی مرده به‌دنیا‌ آورده باشد احتمال ایجاد دیابت آبستنی بیشتر است.
افزایش مفرط وزن. درصورتی‌که خانم‌باردار به‌طور قابل‌توجه دچار افزایش‌وزن باشد و شاخص توده‌ی‌بدنی(BMI) برابر‌30 یا بالاتر داشته باشد به احتمال زیادتر دچار دیابت‌آبستنی خواهد شد.
نژادغیرسفید. به عللی که معلوم نیست، خانم‌های سیاهپوست، اسپانیول، سرخ‌پوستان‌آمریکایی یا آسیایی‌ها بیشتر دچار دیـابت‌آبستنی ‌می‌شوند.
عوارض:
بسیاری از خانم‌هایی که دچار دیابت آبستنی ‌هستند نوزادانی سالم به‌دنیا می‌آورند. اما آن دیابت آبستنی که با دقت تدبیر نشده باشد ممکن‌است به میزان کنترل ناشده‌ی قند‌خون بیانجامد و به‌پیدایش مشکلاتی برای مادر و نوزاد منتهی شود ازجمله افزایش احتمال زایمان با سزارین.
عوارضی که ممکن‌است بر نوزاد تأثیر بگذارد. درصورت وجود دیابت آبستنی، ممکن‌است احتمال بروز موارد زیر افزایش یابد:
وزن مفرط نوزاد. گلوکز اضافه موجود درگردش خون مادر از جفت گذشته وارد بدن نوزاد شده و لوزالمعده‌ی نوزاد را تحریک کرده تا مقدار زیادی انسولین تولید کند. این امر سبب می‌شود نوزاد رشد زیادی کند (ماکروزومی macrosomia). نوزادان بسیار بزرگ درمجرای زایمان گیر کرده، دچار صدمه می‌شوند یا به سزارین نیاز دارند.
زایمان زودرس (پیش‌از موعد) و سندرم اضطرار تنفس. بالا‌بودن قند‌خون سبب افزایش خطر شروع زودرس زایمان و وضع حمل نوزاد پیش‌از موعد مقرر می‌شود. یا گاهی به‌علت بزرگ‌بودن نوزاد، پزشک توصیه به زایمان زودرس می‌کند. نوزادانی که زودرس به‌دنیا می‌آیند ممکن‌است سندرم اضطرار تنفسی‌ respiratory distress syndrome را تجربه‌کنند. دراین سندرم ‌(نشانگان) انجام تنفس دشوار می‌شود. نوزادان مبتلا به این سندرم به کمک تنفسی نیاز دارند تا ریه‌ها رسیده شده وقوی‌تر گردند. نوزاد مادر دچار دیابت بارداری، حتی در صورتی که پیش از موعد هم به دنیــا نیــامده باشد ممکن است سندرم دیسترس تنفسی را تجربه نماید.
پائین‌بـــودن قنـــد‌خـون ‌(هیپوگلیسمی Hypoglycemia).گاهی در نوزاد مادران مبتلا به دیابت‌آبستنی، کمی پس‌از زایمان به‌علــت بالا‌بــودن تولید انسولین  نوزاد، حـالت پائین‌بودن قند‌خون (هیــپــوگلیسمی) بـــروز می‌کنـد. رویدادهای شدیـــد هیپوگلیسمی ممکن‌اســت سبـــب ایجاد تشنج در نــوزاد گردند. تغذیه‌ی‌ مناسب و گاهی تجویز محلول گلوکز داخل وریدی سبب طبیعی‌شدن میزان قند‌خون در نوزاد خواهد شد.
زردی. درصورتی‌که کبد نوزاد آنقدر رسیده نباشد که بیلیروبین bilirubin را تجزیه کند ممکن‌است پوست و سفیدی چشمان نوزاد زردرنگ شود. بیلیروبین از پیرشدن و صدمه‌ی گویچه‌های سرخ ایجاد می‌شود. با‌وجودی‌که معمولاً زردی موجب نگرانی نیست ولی پایش دقیق آن با اهمیت است.
دیابت نوع‌2 در سیرزندگی. نوزادان مادران دچار دیابت آبستنی از احتمال بالاتر ایجاد چاقی و دیابت نوع‌2 بهره‌ور خواهند بود.
دیابت آبستنی‌ درمان ناشده ممکن‌است به مرگ نوزاد قبل از به‌دنیا‌آمدن یا کمی پس‌از ولادت منتهی شود.
عوارضی که ممکن‌است در مادر دیده شود:
دیابت آبستنی ممکن‌است احتمال بروز موارد زیر را در مادر افزایش دهد:
فشارخون بالا، پره اکلامپسی واکلامپسی. دیابت آبستنی‌ احتمال ایجاد فشارخون بالا را در دوران بارداری افزایش می‌دهد. همچنین این حالت سبب افزایش احتمال اکلامپسی و پره‌اکلامپسی می‌شود یعنی دو عارضه‌ی وخیم‌بارداری که سبب پیدایش فشارخون بالا و بروز سایر نشانه‌هایی می‌گردد که زندگی مادر و نوزاد را به خطر می‌اندازد.
 دیابت آینده. درصورت وجود دیابت بارداری، احتمال دارد این حالت دوباره دربارداری آینده نیز اتفاق افتد. همچنین احتمال دارد با افزایش سن، بیمار به دیابت نوع2 مبتلا شود. اما با انتخاب شیوه‌ی زندگی سالم مانند استفاده از غذای سالم و نرمش به کاهش احتمال بروز دیابت نوع 2 درآینده منتهی می‌شود. آن عده از خانم‌هایی که سابقه‌ی‌ دیابت آبستنی ‌دارند و پس‌از زایمان به وزن مناسب می‌رسند، در کمتر از یک نفــر از 4 نفــر دچــار دیابت نوع‌2 می‌شوند.