چاقی و بارداری

 بنـا‌به تعریـف، چـاقی عبارت‌است از وجود مقدار مفرطی چربـی در بدن.
غالباً برای تعیین چاقی ازیک فرمول با استفاده از قد و وزن استفاده می‌شود. عددی که از‌این فرمول حاصل می‌گردد شاخص توده‌ی بدن (body mass index(BMI نـام‌دارد.

چاق‌بودن با مهار تخمک‌گذاری طبیعی به باروری صدمه می‌زند. چاقی بر پیامد لقاح آزمایشگاهی (IVF) نیز تأثیر دارد. با افزایش میزانBMI در خانم‌ها احتمال ناموفق‌بودن IVF افزایش می‌یابد.
چاق‌بودن در دوران بارداری، احتمال بروز عوارض مختلف بارداری را می‌افزاید از جمله:
دیایت‌آبستنی. خانم‌های چاق به احتمال زیادتر بیش‌از خانم‌های دارای وزن طبیعی در دوران بارداری به دیابت (دیابـت‌آبستنی gestational diabetes) مبتلا می‌شوند.
پره‌اکلامپسی. خانم‌های‌چاق، بعد‌از هفته‌ی بیستم بارداری، بیشتر درمعرض فشارخون بالا و پیدایش پروتئین در ادرار (پره اکلامپسی preeclampsia) هستند.
عفونت. درخانم‌هایی‌که در دوران بارداری چاق هستند، احتمال بروز عفونت‌های مجاری تنفسی افزایش می‌یابد. چاقی، احتمال بروز عفونت بعد از زایمان را می‌افزاید، چه نوزاد طبیعی متولد شده باشد و چه با سزارین به دنیا آمده باشد.
ترومبوز. در خانم‌هایی که دردوران بارداری چاق هستند احتمال پیدایش لخته‌ی خون درون رگ‌ها (ترومبوز) افزایش می‌یابد.
آپنه انسدادی خواب. خانم‌هایی که در دوران بارداری چاق هستند ممکن است در معرض افزایش خطر نابسامانی بالقوه وخیم توقف و شروع تکراری تنفس (آپنه‌انسدادی خواب obstructive sleep apnea) باشند. همچنین بارداری ممکن‌است سبب وخامت آپنه‌ی انسدادی خواب موجود شود.
تأخیر بارداری. چاقی احتمال ادامه‌ی بارداری بعد‌از موعد‌مقرر زایمان را می‌افزاید.
مشکلات زایمان. القای زایمان در خانم‌های چاق بیشتر انجام می‌شود. همچنین ممکن‌است چاقی در استفاده از بعضی انواع داروهای درد مانند بلوک اپیدورال اختلال ایجاد نماید.
سزارین. چاقی دوران بارداری سبب افزایش احتمال سزارین انتخابی و اورژانس می‌شود. همچنین چاقی بر احتمال بروز عوارض سزارین می‌افزاید مانند تأخیر التیام و عفونت زخم. بعد‌از سزارین، احتمال زایمان طبیعی در خانم‌های چاق کمتر می‌شود.
از‌دست‌دادن جنین. چاقی، احتـمال سقط و مـرده‌زایی را افزایش می‌دهد.
چاقی دوران بارداری سبب بروز مشکلات مختلف سلامت برای نوزاد می‌شود ازجمله:
ماکروزومیmacrosomia. خانم‌های چاق در معرض افزایش خطر زایمان نوزادی هستند که به‌طور قابل‌توجه بزرگتر از‌حد معمول (ماکروزومی) و نسبت‌به نوزاد طبیعی دارای چربی بیشتری در بدن است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که با افزایش وزن در زمان ولادت، خطر چاقی دوران کودکی نیز افزایش می‌یابد.
بیماری‌های مزمن. چاق‌بودن در دوران بارداری، این احتمال را می‌افزاید که نوزاد در بزرگسالی دچار بیماری قلب یا دیابت شود.
نقص‌های زایمانی. نتایج پژوهش حاکی از آن است که چاقی دوران بارداری بر احتمال به‌دنیا‌آمدن نوزاد دارای نقص زایمان می‌افزاید و نوزاد ممکن‌است با نقص قلبی یا بیماری مغزی یا طناب نخاعی (نقص لوله‌ی عصبی) به‌دنیا آید.
میزان افزایش وزن در دوران بارداری:
وزن پیش‌از بارداری و شاخص توده‌ی بدنی(BMI) و نیز سلامت خانم باردار و سلامت نوزاد، همه در تعیین میزان افزایش وزن در دوران بارداری نقش دارند. برای تعیین بهترین میزان افزایش وزن و تدبیر وزن در تمام دوران بارداری باید با پزشک مشورت کرد.
با در نظر گرفتن این رهنمودهای کلی برای افزایش وزن بارداری و چاقی باید کار را آغاز کرد.
بارداری تک قلو. اگر خانم باردار چاق است و حاملگی یک قلو است، افزایش وزن توصیه شده حدود5 تا 9کیلوگرم (11‌تا‌20پوند) است.
بارداری چندقلو. اگر خانم باردار چاق و بارداری دو یا چندقلو است، افزایش وزن توصیه شده حدود11‌تا‌19کیلوگرم (25‌تا 42پوند) است.
همچنین، نتایج بعضی از پژوهش‌ها حاکی از آن است که خانم‌های چاق می‌توانند کمتر از رهنمود توصیه شده افزایش وزن مطمئنی بیابند.
صرف‌نظر از افزایش یا از‌دست‌دادن مقدار خاص وزن در دوران بارداری، ممکن‌است پزشک بیمار را تشویق به پرهیز از افزایش مفرط وزن در دوران بارداری نماید.
در‌صورت چاق‌بودن، پزشک ازنزدیک بارداری را پایش خواهد کرد. برحسب شرایط، ممکن‌است پــزشــک انجام موارد زیــر را توصیه نماید:
آزمون زودرس دیابت آبستنی. در حانم‌هایی که دارای احتمال متوسط دیابت آبستنی هستند باید آزمون غربالگری موسوم به آزمون چالش گلوکز glucose challenge test انجام دهند که در فاصله‌ی هفته‌ی 24‌تا28بارداری انجام می‌شود.در‌صورتی‌که فرد چاق و باردار باشد ممکن‌است پزشک، زودتر دستور انجام آزمون غربالگری را صادر نماید و مثلاً حتی در نخستین دیدار این‌کار انجام شود. در‌صورتی‌که نتایج آزمون طبیعی باشد، احتمالاً آزمون غربالگری در فاصله‌ی هفته‌ی‌24‌و‌28‌بارداری مجدداً انجام خواهد شد.
سونوگرافی تأخیری جنین. در سونوگرافی جنین که یک روش تصویرسازی است از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویر نوزاد در رحم مادر استفاده می‌شود. سونوگرافی جنین به‌طور مشخص در فاصله‌ی هفته‌ی 18‌و‌20‌ بارداری برای ارزیابی رشد و نمو نوزاد انجام می‌شود. از‌آنجا‌که امواج سونوگرافی به‌آسانی وارد بافت چربی شکم نمی‌شوند، وجود چاقی در دوران بارداری نیز در کارآمدی سونوگرافی جنین تداخل می‌کند. در‌صورتی‌که سونوگرافی چند هفته بعد و مثلاً در فاصله‌ی هفته‌ی‌20‌و‌22بارداری انجام شود دارای نتایج مشروح‌تری خواهد بود.
اکوکاردیوگرافی جنین. ممکن‌است پزشک انجام نوعی سونوگرافی را توصیه کند که تصویری مشروح از قلب کودک (اکوکاردیوگرافی جنین) در فاصله‌ی هفته‌های ‌20‌و ‌22 ‌بارداری به‌دست می‌دهد. برای رد یا تأیید نقص مادرزادی قلب ازاین آزمون استفاده می‌شود.
ویزیت‌های متعدد پره‌ناتال. با پیشرفت بارداری، ممکن است پزشک برای پایش سلامت مادر و جنین انجام ویزیت‌های بیشتر را توصیه کند. همچنین ممکن‌است سونوگرافی معمولی و منظم جنین نیز توصیه شود انجام سونوگرافی در ارزیابی رشد و برنامه‌ی زایمان به پزشک کمک می‌کند.
برای محدود‌کردن تأثیر چاقی بر سلامت بارداری و تأمین سلامت خانم باردار و نوزادش می‌توان اقداماتی انجام داد.
برنامه‌ریزی ملاقات پیش‌از بارداری. خانم چاقی که درنظر دارد باردار شود، باید با پزشک خود مشاوره نماید. ممکن‌است پزشک توصیه کند خانم باردار روزانه از ویتامین پره‌ناتال استفاده کرده و در‌ضمن وی را به شخص دیگری معرفی کند مانند متخصصان تغذیه یا متخصصان چاقی تا به خانم باردار کمک شود شیوه‌‌ی‌زندگی خویش را تغییر دهد و پیش‌از بارداری به وزن سالم برسد.
انجام منظم تیمار پره‌ناتال. ویزیت‌های پره‌ناتال به پزشک کمک می‌کند تا سلامت خانم باردار و نوزادش را پایش کند. باید خانم باردار درمورد هر نوع بیماری احتمالی طبی خویش مانند دیابت، فشارخون بالا یا آپنه‌ی خواب به پزشک خود‌آگاهی دهد و برای تدبیر این حالات در بارداری از وی نظر بخواهد.
مصرف غذای سالم. برای مصرف غذای سالم از پزشک یا کارشناس تغذیه باید نظر خواست تا از بالارفتن وزن پرهیز شود. باید به خاطر داشت که در دوران بارداری به اسید فولیک، کلسیم و سایر مواد مغذی ضروری نیاز است. مصرف روزانه‌ی ویتامین پره‌ناتال به خانم‌ باردار کمک می‌کند فاصله‌ها را از‌بین ببرد. در‌صورت نیاز خاص تغذیه‌یی به‌علت شرایط موجود سلامت ازجمله دیابت باید با پزشک مشورت کرد.
فعالیت جسمی. در‌مورد راه‌های امن انجام فعالیت جسمی در دوران بـارداری باید نـظر  پـزشک را خواستار شد.
پرهیز از مصرف مواد خطرناک. در صورت مصرف سیگار باید به کمک پزشک سیگار را ترک کرد. مصرف  الکل و داروهای غیر‌قانونی هم جایز نیست. پیش‌از شروع یا قطع هر نوع دارو یا مکمل باید نظر پزشک را خواستار شد.
چاقی دوران بارداری برخطر بروز عوارض برای باردار و جنین می‌افزاید. برای تسکین اضطراب، باید ارتباط نزدیک با گروه تیمار داشت. در این مورد گروه پزشکی به بیمار کمک خواهد کرد از افزایش مفرط وزن دور شود و بیماری‌های طبی را تدبیر کند و رشد و نمو کودک را پایش نماید.