شماره ۱۰۰۰
دکتر اکبر قندی - پوست
کهیر hives یا urticaria،یک واکنش پوستی است که سبب ایجاد حالت بادکردن خارشدار میشود که بزرگی آن از یک لکهی کوچک تا برجستگیهای بزرگ به قطر چند سانتیمتر متغیر است. ممکناست دراثر تماس با بعضی خوراکیها، داروها یا سایر مواد شعلهی کهیر افروخته شود.
آنژیوادم angioedema یک نوع تورم مرتبط با کهیر است که لایههای عمقیتر پوست و غالباً دراطراف چشمها و لبها بروز میکند.
دربسیاری موارد، کهیر و آنژیوادم آسیبی نمیرسانند وحتی بدون درمان، ردی ازخود به جا نمیگذارند.
رایجترین درمان کهیر و آنژیوادم، استفاده از داروهای آنتیهیستامین است. درصورتیکه ورم بهوجود آمده در زبان یا گلو سبب مسدودشدن راههوایی شود، ممکناست آنژیوادم وخیم و تهدیدکننده باشد.
بادکردگیهایی که با کهیر همراه است دارای خصوصیات زیر است:
• به رنگ قرمز یا به رنگ گوشت هستند.
• به شدت خارش دارند.
• تقریباً بیضی شکل یا شبیه کرم میباشند.
• از چند میلیمترتا چندین سانتیمتر.
بسیاری ازموارد کهیر ظرف 24ساعت ازبین میروند. کهیر مزمن ممکناست چند ماه یا چند سال طول بکشد.
آنژیوادم:
آنژیوادم، واکنشی مشابه کهیر است ولایههای عمقیتر پوست را درگیر میکند. آنژیوادم دربسیاری موارد دراطراف چشمان، گونهها یا لبها ظاهر میشود. ممکن است آنژیوادم یا کهیر جدا ازهم و یا در یک زمان با هم ایجاد شوند.
• برآمدگیهای بزرگ، ضخیم و سفت
• ورم و قرمزی
• درد یا گرما در ناحیهی گرفتار.
کهیر و آنژیوادم ممکناست بهعلل زیر ایجاد شوند:
•خوراکیها. بسیاریاز خوراکیها در افراد دچار حساسیت شعلهی بروز واکنشرا میافروزند. جانور صدفدار، ماهی،بادامزمینی، مغزهای آجیل و شیر ازجمله مهمترین خوراکیهای ایجاد کننده میباشند.
داروها. تقریباً هر دارویی ممکناست سبب بروز کهیر یا آنژیوادم شود. داروهای شایع عبارتنداز پنیسیلین، آسپیرین، ایبوپروفن، ناپروکسن و داروهای فشارخون.
• آلرژنهای رایج. سایر موادی که ممکناست سبب بروز کهیر و آنژیوادم شوند عبارتنداز گردهی گیاهان، شورهیتنحیوانات، لاتکس و گزشحشرات.
• عوامل محیطی. ازجمله نمونههای این عوامل میتوان گرما، سرما، نورخورشید، آب، فشار روی پوست، استرس عاطفی ونرمش را نام برد.
• شرایط زمینهساز طبی. گاهی کهیر و آنژیوادم در پاسخ به انتقال خون، نابسامانیهای دستگاه ایمنی ازجمله لپوس، بعضی انواع سرطان مانند لنفوم، بعضی بیماریهای تیروئید و عفونتهای باکتریایی یا ویروسی مانند هپاتیت،HIV، سیتومگالوویروس یا ویروس اپشتینبار ایجاد میشود.
ژنتیک. آنژیوادم ارثی شکل نادر ارثی (ژنتیک) این حالت است. این حالت با کم کاری یا عملکرد غیرطبیعی بعضی پروتئینهای خون مرتبط است که درتنظیم نحوهی عملکرد دستگاه ایمنی نقش دارند.
کهیر و آنژیوادم به فراوانی دیده میشوند. درصورت وجود هریک از عوامل خطرساز زیر احتمال بروز کهیر و آنژیوادم افزایش مییابد.
• دچارشدن قبلی به کهیر و آنژیوادم
• دچاربودن به واکنشهای آلرژیک
• دچاربودن به نابسامانی مرتبط با کهیر و آنژیوادم مانند لپوس، لنفوم یا بیماری تیروئید
• سابقهی خانوادگی کهیر یا آنژیوادم یا آنژیوادم ارثی
درصورتیکه ورم بهوجود آمده درگلو یا زبان، راهتنفس را مسدود کند، آنژیوادم شدید، تهدید کننده میشود.
پزشک برآمدگیها یا مناطق تورم را درصورتیکه هنوز وجود داشته باشند معاینه کرده و برای شناسایی علل احتمالی، سابقهی طبی دقیقی خواهد گرفت. در بعضی موارد، پزشک انجام آزمون جلدی آلرژی را توصیه خواهد کرد. درصورتی که پزشک وجود آنژیوادم ارثی را حدس بزند، برای بررسی میزان و عملکرد اختصاصی پروتئینهای خون، دستور آزمایش خون خواهد داد.
درصورتیکه نشانهها خفیف باشند، درمان لازم نیست. بسیاری از موارد کهیر و آنژیوادم خودبهخود ازبین میروند. اما درموارد خارش شدید، ناراحتی جدی یا تداوم نشانهها میتوان ازدرمان استفاده کرد.
داروها:
داروهایی که برای کهیر و آنژیوادم مصرف میشوند شامل است بر:
• آنتیهیستامینها. درمان استاندارد کهیر و آنژیوادم با آنتیهیستامینها انجام میشود. این دارو ازمیزان خارش، ورم وسایر نشانههای آلرژی میکاهند.
• کورتیکوستروئیدها. درموارد کهیر یا آنژیوادم شدید، گاهی پزشک یک داروی کورتیکوستروئیدی خوراکی مانند پردنیزون برای کاهش ورم، قرمزی و خارش تجویز میکند.
• داروهای اتوایمون. درصورتیکه استفاده از آنتیهیستامین هاو کورتیکوستروئیدها موثر واقع نشوند، برای آرامکردن دستگاه ایمنی پرکار ازاین داروها استفاده میشود.
• کنترلکننده پروتئین خون. درصورت وجود آنژیوادم ارثی با استفاده از یک نوع دارو میتوان میزان پروتئینهای خون را تنظیم کرد و شناسهها و نشانهها را ازبین برد.
موارد اضطراری:
درحملههای شدید کهیر یا آنژیوادم، ممکن است لازم باشد بیمار به درمانگاه اورژانس رجوع کند تا به وی اپینفرین تزریق شود. درصورت بروزحملهی شدید یا حملههای راجعه بهرغم درمان، ممکناست توصیه شود بیمار همیشه سرنگ اپینفرین آماده بهمصرف همراه داشته باشد تا درمواقع اضطراری خود تزریق را انجام دهد.
درصورت وجود کهیر یا آنژیوادم خفیف، استفاده از نکات زیر به رفع نشانهها کمک میکند:
• پرهیـز از عوامل شعلهورکننده. این عوامل عبارتنداز: خوراکیها، داروها، گردهیگیاهان، شورهیتن حیوانات خانگی، لاتکس و گزشحشرات.
• استفاده از آنتیهیستامینهای معمولی. استفاده از یک آنتیهیـستامین خوراکی معمولی مانند لوراتادینloratadine، ستریزینcetirizine یا دیفنهیدرامین برای رفع خارش سودمند است.
• استفاده از کمپرس خنک و مرطوب. پوشاندن منطقهی گرفتار با بانداژ و پوشش به تسکین پوست کمک میکند و ازخراشاندن پوست جلوگیری مینماید.
• گرفتن حمام خنک. برای تسکین خارش، درآب حمام جوششیرین، جو دوسر یا جو دوسر آسیابشده ریخته و حمام میکنند.
• پوشیدن لباس پنبهیی گشاد. باید از پوشیدن لباسزبر، تنگ و پشمی پرهیز کرد. انجام این کار سبب جلوگیری از آغالش میشود.
برای کاستن ازاحتمال بروز کهیر یا آنژیوادم باید احتیاطات زیر انجام گردد:
• پرهیز از عوامل شناخته شده شعلهورکننده. این عوامل شامل است بر بعضی خوراکیها یا داروها یا موقعیتها مانند تغییرات شدید دما که درگذشته سبب شعلهوری کهیر و آنژیوادم شدهاند.
• نوشتن یادداشت. درصورت شک به ایجاد مشکل با خوردن بعضی خوراکیها باید کتابچهیی برای نوشتن نام خوراکیهای مشکوک در ارتباط با مشکل به همراه داشت.
ثبت نظر