التهاب مری esophagitis التهابی است که به بافتهای مری، یعنی لوله‌یی که غذا را از دهان به معده می‌برد صدمه می‌زند.
التهاب مری غالباً سبب بلع دردناک و دشوار و درد قفسه‌ی‌سینه می‌شود. علل ازوفاژیت عبارت است از پس‌زدن اسید‌معده به مری، عفونت، داروهای خوراکی و آلرژی‌ها.
روش‌های درمان التهاب مری به علت زمینه‌ساز و وخامت صدمه‌ی بافت بستگی دارد.
اگر این التهاب درمان نشود، ساختار و عملکرد مری
تغییر می‌کند.
شناسه‌ها و نشانه‌های شایع ازوفاژیت عبارتنداز:
• دشواری بلع (عسرالبلع dysphagia)
• بلع دردناک (odynophagia)
• درد قفسه‌ی‌سینه به‌خصوص پشت جناغ که ضمن غذا‌خوردن دیده می‌شود.
• غذای بلعیده‌شده به مری می‌چسبد(چسبیدن یا فرو‌رفتن غذا food impaction)
ـ تهوع
ـ استفراغ
ـ دردشکم
ـ سرفه
ـ کاهش اشتها
درکودکان خردسال، به‌خصوص کودکان خردسالی که نمی‌توانند ناراحتی یا درد خود را توضیح دهند، شناسه‌های ازوفاژیت به قرار زیر است:
ـ دشواری تغذیه
ـ عدم‌رشد
التهاب مری معمولاً برحسب حالاتی دسته‌بندی می‌شود که سبب به‌وجود‌آمدن التهاب شده‌اند. در بعضی موارد ممکن‌است بیش‌از یک عامل سبب بروز التهاب مری شده باشد:
التهاب مری به‌علت بــرگشت محتویات معده:
معمولاً یک ساختار شبیه دریچه موسوم به اسفنکتر پائینی مری از پس‌زدن محتویات اسیدی معده به مری جلوگیری می‌کند. اگر این دریچه وقتی که لازم نیست، باز شود یا درست بسته‌نشود، ممکن‌است محتویات معده به مری پس‌بزند (ریفلاکس معده به مری gastroesophagal reflux). بیماری برگشت معده به مری (GERD) حالتی است که طی آن این پس‌زدن اسید کراراً تکرار می‌شود یا مشکلی است که غالباً وجود دارد. یکی از عوارض بیماری برگشت محتویات معده به مری، التهاب مزمن و صدمه‌ی بافتی مری است.
التهاب ائوزینوفیلیک مری:
ائوزینوفیل‌هاeosinophil، گویچه‌های سفیدی هستند که التهاب را تنظیم می‌کنند و در واکنش‌های آلرژیک، نقش کلیدی دارند. درازوفاژیت ائوزینوفیلیک eosinophilic esophagitis، غلظت این گویچه‌های سفید در مری بالا می‌رود که به احتمال زیاد درپاسخ به عوامل ایجاد کننده‌ی آلرژی (آلرژن) است.
دربسیاری موارد، افراد دچار این نوع التهاب مری، نسبت به یک یا چند خوراکی، آلرژی‌دارند. بعضی ازخوراکی‌هایی که سبب ازوفاژیت ائوزینوفیلیک می‌گردند عبارتنداز: شیر، تخم‌مرغ، گندم، سویا، بادام‌زمینی، انواع لوبیا، چاودار و گوشت گاو. افراد مبتلا به ازوفاژیت ائوزینوفیلیک ممکن‌است دچار سایر آلرژی‌های غیرخوراکی هم باشند، مثل آلرژی‌های استنشاقی ازجمله گرده‌ی‌گیاهان که در بعضی موارد سبب بیماری می‌گردند.
التهاب مری به‌علت مصرف دارو:
مصرف چند داروی خوراکی درصورتی‌که به‌مدت طولانی در مجاورت آسترمری قرارگیرند ممکن‌است سبب صدمه‌ی بافت‌مری شوند مانند وقتی‌که قرصی را بدون آب یا اندکی آب ببلعند، دراین‌حال قرص یا ذراتی از قرص ممکن‌است در مری باقی‌بماند. داروهایی که با ایجاد ازوفاژیت درارتباط هستند عبارتنداز:
• داروهای مسکن درد مثل آسپیرین، ایبوپروفن و ناپروکسن.
•آنتی‌بیوتیک‌ها مثل تتراسیکلین و داکسی‌سیکلین.
• پتاسیم‌کلراید که در درمان کمبود پتاسیم به‌کار می‌رود.
• بیس‌فسفونیت ازجمله آلندرونیت که در درمان استخوان‌های ضعیف و شکننده (استئوپوروز) مصرف می‌شود.
ازوفاژیت عفونی:
ممکن‌است ازوفاژیت در اثر عفونت باکتریال، ویروسی، قارچی یا انگلی دربافت مری ایجاد شود. ازوفاژیت عفونی نسبتاً نادر است و درغالب موارد در افراد دچار ضعف عملکرد دستگاه ایمنی مانند افراد دچار HIV/AIDS یا سرطان دیده می‌شود.
کاندیدا آلبیکانس، ازقارچ‌هایی است که به‌طور معمول در دهان وجود دارد و علت شایع ازوفاژیت عفونی محسوب می‌شود. بروز این عفونت‌ها معمولاً در‌موارد ضعف دستگاه ایمنی، دیابت، سرطان و استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها دیده‌می‌شود.
برحسب علل مختلف، عوامل خطرساز ازوفاژیت متفاوت است:
ازوفاژیت ریفلاکس:
عواملی که سبب افزایش احتمال بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD)می‌شوند و درنتیجه عوامل خطرساز التهاب مری به‌علت پس‌زدن محتویات معدده به مری عبارتنداز:
ـ چاقی
ـ استعمال دخانیات
ـ بارداری
ـ فتق مری hiatal hernia. دراین حالت معده از منفدی در حجاب حاجز (دیافراگم) که محل اتصال معده به مری هم هست وارد قفسه‌ی‌سینه می‌شود.
تعدادی ازخوراکی‌ها، نشانه‌های GERD یا ازوفاژیت ریفلاکس را وخیم‌تر می‌کنند:
ـ خوراکی‌های حاوی گوجه‌فرنگی
ـ مرکبات
ـ کافئین
ـ الکل
ـ خوراکی‌های پُرادویه
ـ سیر‌وپیاز
ـ شکلات
ـ خوراکی‌های حاوی نعناع
ازوفاژیت‌ائوزینوفیلیک:
عوامل خطرساز ازوفاژیت ائوزینوفیلیک یا ازوفاژیت مرتبط با آلرژی عبارتنداز:
• وجود سابقه‌ی خانوادگی که حدس وجود یک ژن یا ژن‌هایی را در ارتباط با افزایش احتمال بروز ازوفاژیت ائوزینوفیلیک فراهم می‌آورد.
• سابقه‌ی‌خانوادگی آلرژی
ازوفاژیت ناشی‌از دارو:
عواملی که سبب افزایش احتمال ازوفاژیت ناشی از دارو می‌گردند معمولاً به مسایلی ارتباط دارند که از عبور سریع وکامل قرص و ورود آن به معده جلوگیری می‌کنند. این عوامل عبارتنداز:
• بلع قرص بدون آب یا با مقدار کمی آب
• خوردن قرص در‌حال درازکشیده
• خوردن دارو درست قبل‌از خواب، که احتمالاً به‌علت تولید بزاق کمتر و بلع آهسته‌تر در زمان خواب است.
• سالمندی و احتمالاً به‌علت تغییرات مرتبط با سن در ماهیچه‌های مری یا کاهش تولید بزاق
• بزرگ‌بودن یا غیرمعمول بودن شکل قرص
ازوفاژیت عفونی:
عامل خطرساز اولیه در ازوفاژیت عفونی، ضعف دستگاه ایمنی به‌علت بیماری‌هایی مانندHIV/AIDS و بعضی سرطان‌ها است. ممکن‌است به‌علت درمان بعضی سرطان‌ها، داروهای مسدد واکنش‌های دستگاه ایمنی در اندام‌های پیوند‌شده و نابسامانی‌های مختلف دستگاه ایمنی، این احتمال خطر افزایش یابد.
درصورتی‌که ازوفاژیت درمان نشود، در ساختمان و عملکرد مری، تغییراتی پدید‌می‌آید. عوارض احتمالی ازوفاژیت عبارتنداز:
• باریک‌شدن مری (تنگی‌مری)
• پیدایش حلقه‌های غیرطبیعی بافتی در آسترمری (حلقه‌های مروی)
• ازوفاژیت بارت Barrett’s esophagitis یعنی حالتی که طی آن یاخته‌های آسترمری تغییر می‌کنند. این حالت عامل خطرساز سرطان مری است.
احتمالاً این بیماری بر‌اساس پاسخ بیمار به سوالاتی‌که از وی می‌شود، معاینه‌ی بالینی و یک یا چند آزمون تشخیص داده می‌شود. این آزمون عبارتنداز:
• رادیوگرافی با باریم:
برای انجام این آزمون، بیمار یک محلول حاوی ترکیبی به‌نام باریم یا قرص پوشش‌داری حاوی باریم را می‌بلعد. باریم آستر مری و معده را فرش می‌کند و سبب می‌شود این اندام‌ها در یک دسته تصاویر رادیوگرافی به‌خوبی مشخص شوند. استفاده از‌این تصاویر به شناسایی باریک‌شدن مری، سایر تغییرات ساختاری، فتق مری، تومورها یا سایر ناهنجاری‌های ایجادکننده‌ی نشانه کمک می‌کنند.
آندوسکوپی:
یک لوله‌ی بلند‌و‌نازک را که دوربین ریزی (آندوسکوپ) دارد وارد دهان، حلق و مری می‌کنند. با استفاده از این ابزار، بی‌نظمی‌های درون بافت معده دیده‌می‌شود و می‌توان نمونه‌های بافتی برای آزمایش به‌دست آورد. همچنین ازظاهر مری می‌توان سرنخی برای علت التهاب به‌دست آورد. به‌عنوان‌مثال، برحسب آنکه التهاب مری از نوع ریفلاکس یا ناشی از دارو باشد نمای ظاهری مری متفاوت است. درطول انجام این آزمایش، برای بیمار آرام‌بخش تجویز می‌شود.
ثبت نظر