کله‌سیستیت cholecystitis عبارت از التهاب کیسه‌ی‌صفرا است. کیسه‌ی‌صفرا یک عضو کوچک گلابی شکل است و در سمت راست شکم و درست زیرکبد جای دارد. درون کیسه‌ی‌صفرا، مایعی گوارشی به نام صفرا وجود دارد که درمواقع لزوم به درون روده‌ی کوچک می‌ریزد.
دربسیاری موارد، التهاب کیسه‌ی‌صفرا به‌علت وجود سنگ است که لوله‌ی منتهی به راه خروجی کیسه‌ی‌صفرا را مسدود می‌سازد. این انسداد سبب جمع و انباشته‌شدن صفرا شده و التهاب ایجاد می‌کند. ازجمله سایر علل التهاب کیسه‌ی‌صفرا می‌توان از مشکلات مجرای صفرا و تومورها نام برد.
اگر التهاب کیسه‌ی‌صفرا درمان نشود ممکن‌است به بروز عوارض وخیم بیانجامد مانند بزرگ شدن کیسه‌ی‌صفرا یا پارگی آن. وقتی التهاب کیسه‌ی‌صفرا تشخیص داده شد، بیمار باید بستری شود. غالباً و درنهایت درمان کله‌سیستیت شامل برداشتن کیسه‌ی‌صفرا می‌گردد.
شناسه‌ها و نشانه‌های التهاب کیسه صفرا عبارتنداز:
• درد شدید و ثابت در پاره‌ی بالایی و راست شکم
• دردی که ازشکم به شانه‌ی راست یا پشت انتشار می‌یابد.
• حساسیت روی شکم در زمان لمس‌آن
• عرق‌کردن
• تهوع
• استفراغ
• تب
• لرز
• نفخ شکم
شناسه‌ها و نشانه‌های التهاب کیسه‌ی‌صفرا معمولاً بعد‌از صرف غذا و به‌ویژه غذای حجیم و پرچرب بروز می‌کند.
کله‌سیستیت وقتی بروز می‌کند که کیسه‌ی‌صفرا ملتهب شود. التهاب کیسه‌ی‌صفرا ممکن‌است به علل زیر باشد:
•سنگ کیسه‌صفرا. اکثریت موارد کله‌سیستیت، نتیجه‌ی وجود سنگ کیسه‌ی‌صفرا است که مجرای سیستیک cystic duct، یعنی لوله‌ی خروجی صفرا از کیسه‌ی‌صفرا را مسدود‌کرده است و سبب انباشته‌شدن صفرا و درنهایت التهاب کیسه‌ی‌صفرا شده‌است.
•تومور. وجود تومور از زهکشی صفرا به بیرون از کیسه به‌صورتی مناسب جلوگیری کرده و درنهایت به بروز کله سیستیت می‌انجامد.
•انسداد مجرای صفرا. پیچ خوردن یا ایجاد جوشگاه درمجرای صفرا سبب بلوکاژ یا انسداد می‌شود و به کله‌سیستیت منتهی می‌گردد.
عوامل زیر سبب افزایش احتمال بروز التهاب کیسه صفرا می‌شوند:
• سنگ کیسه صفرا. بسیاری از موارد التهاب کیسه‌ی‌صفرا به‌علت سنگ کیسه‌ی‌صفرا است. درصورتی‌که سنگ وجود داشته باشد، احتمال التهاب زیاد است.
•جنس مونث. خانم‌ها بیشتر ازآقایان دچار سنگ کیسه‌ی‌صفرا می‌شوند و همین علت احتمال التهاب کیسه‌ی‌صفرا درخانم‌ها را زیادتر می‌کند.
•سن بالا. با افزایش سن، احتمال بروز سنگ کیسه‌ی‌صفرا و نیز التهاب آن افزایش می‌یابد.
التهاب کیسه‌ی‌صفرا به بروز تعدادی از عوارض جدی منتهی می‌شود ازجمله:
•بزرگ‌شدن‌کیسه‌صفرا. درصورتی‌که به‌علت انباشت صفرا، کیسه‌ی‌صفرا ملتهب شود، ممکن‌است تحت‌فشار قرارگرفته و بیش‌ازحد طبیعی خود ورم‌کند و این حالت سبب بروز درد و افزایش احتمال بروز پارگی (پرفوراسیون perforation) در کیسه‌ی‌صفرا و نیز عفونت و مرگ بافت خواهد شد.
• عفونت درون کیسه‌صفرا. درصورت تجمع صفرا درون کیسه‌ی‌صفرا و ایجاد کله‌سیستیت، ممکن‌است صفرا عفونی شود.
•مرگ بافت کیسه‌صفرا. کله‌سیستیت درمان نشده ممکن‌است سبب مرگ (گانگرن) بافت کیسه‌ی‌صفرا شود که این حالت به نوبه خود سبب پارگی کیسه‌ی‌صفرا شده یا سبب ترکیدن کیسه‌ی‌صفرا می‌گردد.
•پاره‌شدن کیسه‌صفرا. پارگی (پرفوراسیون) کیسه‌ی‌صفرا ممکن‌است به‌علت بزرگ‌شدن یا آلودگی کیسه‌ی‌صفرا در‌نتیجه کله‌سیستیت باشد.
آزمون‌ها و رویه‌های مورد استفاده برای تشخیص کله‌سیستیت عبارتنداز:
• آزمایش خون برای تشخیص عفونت یا شناسه‌های مشکلات کیسه‌ی‌صـفرا آزمایش خــون انجام می‌شود.
•آزمون‌های تصویرسازی کیسه‌صفرا.آزمون‌های تصویرسازی مانند سونوگرافی شکم یاCT اسکن شکم برای به‌دست‌آوردن تصویر از کیسه‌ی‌صفرا و آشکارشدن شناسه‌های کله‌سیستیت انجام می‌شود.
•اسکن برای مشاهده حرکت کیسه‌صفرا. با اسکن ایمینودی استیک اسید کبدی صفراوی hepatobiliary imino diacetic acid (باکوته‌نوشتHIDA) می‌توان خط‌سیر تولید و جریان‌یافتن صفرا از کبد تا روده‌ی‌کوچک را مشاهده‌کرد و مشخص‌نمود جریان صفرا در کدام نقطه از مسیر مسدود است. در اسکن HIDA ازتزریق یک ماده‌ی‌شیمیایی رادیواکتیو استفاده می‌شود. این ماده‌ی‌شیمیایی به یاخته‌های تولیدکننده‌ی صفرا می‌چسبد و به‌این‌ترتیب با صفرا در طول مسیرش حرکت می‌کند.
معمولاً در درمان کله‌سیستیت لازم است بیمار در بیمارستان بستری شود تا التهاب کیسه‌ی‌صفرا تثبیت‌گردد. وقتی کله‌سیستیت کنترل شد، پزشک برای برداشتن کیسه‌ی‌صفرا، عمل‌جراحی را توصیه خواهد کرد، زیرا کله‌سیستیت کراراً رجعت خواهد کرد. در موارد اورژانس ازجمله پاره‌شدن کیسه‌ی‌صفرا، لازم است بلافاصله عمل‌جراحی صورت گیرد.
بستری شدن:
درصورتی‌که تشخیص کله‌سیستیت باشد، بیمار دربیمارستان بستری می‌شود و کار کنترل شناسه‌ها و نشانه‌ها و کنترل التهاب کیسه‌ی‌صفرا آغاز می‌گردد. درمان در این مورد شامل است بر:
•ناشتا بودن. درابتدا به منظور رفع استرس کیسه‌ی‌صفرای ملتهب بیمار نباید چیزی بخورد یا بنوشد به‌جای آن برای جلوگیری از بی‌آبی بدن ازطریق ورید مایعات تجویز می‌شود.
•آنتی‌بیوتیک برای مقابله با عفونت. درصورتی‌که کله‌سیستیت به‌علت عفونت ایجاد شده و یا خود سبب بروز عفونت شده باشد، برای درمان عفونت آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود.
• داروهای ضد‌درد. برای کمک به کنترل درد تا رفع التهاب کیسه‌ی‌صفرا داروی ضد‌درد تجویز می‌گردد.
ظرف یک یا دو روز پس‌از بستری‌شدن، نشانه‌ها به‌تدریج ازبین می‌روند.
جراحی برداشت کیسه‌صفرا:
ازآنجا که کله‌سیستیت غالباً رجعت می‌کند، درنهایت بسیاری از بیماران مبتلا به کله‌سیستیت تحت عمل قرار‌می‌گیرند. (کله‌سیستکتومی cholecystectomy) وقتی وضع بیمار تثبیت شد بیمار تحت عمل قرار‌می‌گیرد و زمان انجام عمل به وضعیت موجود وابسته است. درصورت وجود عوارض کله‌سیستیت مثل گانگرن یا سوراخ‌شدن کیسه‌ی‌صفرا، نیاز به عمل‌جراحی فوری است.
دربسیاری موارد کله‌سیستکتومی با استفاده از یک دوربین ویدیوئی کوچک به انتهای یک لوله‌ی قابل‌انعطاف متصل است انجام می‌شود. با این وسیله جراح درون شکم را می‌بیند و با استفاده از وسایل و ابزار خاص جراحی کیسه‌ی‌صفرا را بیرون می‌آورد.(کله‌سیستکتومی لاپاروسکوپیک). این ابزارها و دوربین ازطریق 4برش واردشکم می‌شود و جراح برای جلوبردن ابزار درطول جراحی به یک مانیتور می‌نگرد.
وقتی کیسه‌ی‌صفرا بیرون آورده شد، صفرا مستقیماً ازکبد وارد روده می‌شود چون دیگر جایی برای جمع‌‌شدن وجود ندارد. برای زیستن، نیازی به کیسه‌ی‌صفرا نیست و برداشتن کیسه‌ی‌صفرا بر قدرت هضم غذا تأثیر ندارد ولی ممکن‌است سبب ایجاد اسهال شود که موقتی است.
ازآنجا که بسیاری از موارد کله‌سیستیت دراثر سنگ کیسه‌ی‌صفرا به‌وجود می‌آید می‌توان با استفاده از اقدامات زیر از احتمال بروز کله‌سیستیت و سنگ کیسه‌ی‌صفرا جلوگیری کرد.
•کاهش آهسته وزن. درصورتی‌که لازم باشد ازوزن کاسته شود باید آهسته اقدام کرد. کاهش سریع وزن سبب افزایش احتمال بروز سنگ کیسه‌ی‌صفرا خواهد شد. باید میزان کاهش وزن درهفته حدود 0/5 تا یک کیلوگرم باشد.
•حفظ وزن سالم. چاقی و داشتن اضافه وزن بر احتمال بروز سنگ کیسه‌ی‌صفرا می‌افزاید. باید با کاستن از میزان کالری دریافتی ازغذا و افزایش میزان فعالیت جسمی به گونه‌یی کارکرد تا بتوان وزن سالم را حفظ کرد تا با ادامه‌ی استفاده از جیرهیغذایی سالم و ادامه‌ی نرمش این وزن حفظ گردد.
•انتخاب جیره‌غذایی سالم. جیرهیغذایی سرشار از چربی و فقیر از فیبر سبب افزایش احتمال سنگ کیسه‌ی‌صفرا می‌شود. برای کاستن از این احتمال باید استفاده از جیره‌یی را برگزید که پر ازمیوه، سبزی وغلات کامل‌باشد.
ثبت نظر