دیابت یکی‌از بلایای جوامع مدرن محسوب‌شده و تعداد موارد آن هرسال رو‌به‌افزایش است. در‌حال‌حاضر بیشاز ۳۸۰میلیون بیمار مبتلا به دیابت در سراسر دنیا وجود دارد. طبق پیش‌بینی انجمن بین‌المللی دیابت تا سال۲۰۳۰، بیشاز نیم میلیارد انسان از دیابت نوع۲ رنج خواهند برد.
آنچه در دیابت نوع ۱و۲ مشترک است، مرگ سلولهای بتای پانکراس به‌عنوان تولیدکنندهی انسولین می‌باشد. این امر بدن را از یک مولکول مهم پیام‌رسان محروم می‌نماید که در چگونگی جذب گلوکز از خون و متابولیزه‌کردن این سوخت نقش مهمی ایفا می‌کند.
میکرو RNA عامل مرگ سلول‌ها:
تا به امروز دلیل مرگ سلولهای بتا به‌درستی مشخص نبود. محققان اخیراً به مکانیسم‌های جدیدتری که دلیل توقف عملکرد سلولهای تولیدکنندهی انسولین را مشخص می‌کنند، پی‌برده‌اند. مرگ این سلول‌ها با تولید بیش‌از‌حد رشته‌های کوتاه اسید‌ریبونوکلئیک به‌نام میکرو (RNA (MIR-200 راه‌اندازی می‌شود.
محققان به این نتیجه رسیدند که تولید miR-200 در سلولهای بتای موش‌های دیابتی به‌شدت افزایش می‌یابد که منجر به افزایش این میکرو RNA خاص می‌شود.
آنها با استفاده از مدل موشی توانستند ثابت‌کنند مرگ سلولهای بتا ـ و همچنین موش‌ها ـ با تسریع روند تولید miR-200 به زودی اتفاق می‌افتد.
در‌مقابل، زیست‌شناسان نیز توانستند با استفاده از مدل موشی نشان‌دهنــد که با مهــار‌کردن miR-200 می‌توان بقای سلولهای بتا، حتی آنهایی که تحت بیشترین فشار هستند را تضمین‌کرد.
یک نمونه از تحت فشار بودن این سلول‌ها زمانی بود که میزان چربی‌خون موش‌ها دچار مشکل بود؛ نمونه‌ی دیگر زمانی بود که رتیکولوم آندوپلاسمیک به‌عنوان محل تولید انسولین تحت‌فشار بود.
نتایج حاکی از آن است که miR-200 نقش کلیدی در بقای این سلولهای حیاتی ایفا کرده و منجر به مرگ برنامه‌ریزی شده یا همان آپوپتوز(Apoptosis) در سلولهای بتا می‌شود.
سلولهای بتا از بین می‌روند:
سلولهای بتا نقش مهمی در وقوع دیابت ایفا می‌کنند. یکی از پیش‌سازهای(Precursor) دیابت، مقاومت به انسولین است. برای نمونه در افرادی که اضافه‌وزن دارند، واکنش سلولهای عضلانی به هورمون تولید‌شده توسط سلولهای بتا، (انسولین) یا کافی نیست یا اصلاً وجود ندارد. این امر موجب تقسیم و رشد سلولهای بتا به‌منظور افزایش تولید انسولین می‌شود. با‌این‌حال سلولهای بتا پس‌از یک دوره‌‌ی پرکاری فرسوده شده و از‌بین‌می‌روند و بدن دچار کمبود انسولین می‌شود که نتیجه‌ی آن دیابت است.
در زنان‌باردار نیز تا‌حد زیادی همین اتفاق می‌افتد اما بعد‌از بارداری، این فرآیند تقسیم سلولی و افزایش آزادسازی انسولین برگشت‌پذیر است ولی در افراد مبتلا به چاقی مفرط برگشت‌پذیر نیست چرا‌که آنها مشکلاتی در میزان چربی خون دارند که فشار بیشتری به سلولهای بتا وارد می‌کند.
سه‌گانه‌ی میکروRNAها:
اخیراً گروهی از محققان چندین میکروRNA را شناسایی‌کرده‌اند که به زندگی و عملکرد سلولهای بتا و در‌نتیجه به دیابت مربوط هستند. چندین میکروRNA روی سلولهای بتا مؤثر هستند که هر‌یک نقشی متفاوت در مدیریت فشار وارد شده به سلول بتا را دارند.
یکی‌از اعضای خانواده‌یmiR، نقش مرکزی در تقسیم سلول‌بتا در پاسخ به نیاز برای انسولین بیشتر دارد. در نبود این نوع از RNA اگر تقسیمی هم صورت‌گیرد، تعداد بسیار کمی از سلول‌ها تقسیم خواهندشد. نوع دیگری از خانواده‌ی میکروRNA، میزان انسولین تولید‌شده را مشخص‌می‌کند. به‌طور خلاصه این‌طور می‌توان گفت که «خانواده‌ی سوم یعنی miR-200 عامل زندگی و مرگ سلول‌های‌بتا است.»
این توالی‌های کوتاه RNA توانایی درمانی بالایی دارند. فعالیت آنها را می‌توان با رشته‌ای مشابه که به‌خوبی مکمل این توالی باشد مهارکرد که آنها را آنتاگومیرها (Antagomirs) می‌نامند. امروزه آنتاگومیرها فاز دوم کارآزمایی بالینی برای درمان هپاتیتC را طی می‌کنند. آنتاگومیر مربـوط به miR-122 از تکثیر ویـروس هپاتیتC جلوگیری می‌کند. این که آنتاگومیرها چگونه برای مقابله با میکروRNAهای مضر(Harmful) در دیابت استفاده می‌شوند، موضوعی است که نیاز به تحقیق بیشتر دارد.
سطح تنظیم ضروری:
میکروRNAها بخشی از شبکه‌ی تنظیم‌کننده‌ی پیچیده‌ای (Hierarchical) هستند که شامل واکنش‌هایی در سطوح مختلف می‌شود. مولکول‌های خاصی به‌نام عوامل تکثیر، فعالیت ژن‌ها را در سطح DNA تنظیم می‌کنند و به‌عنوان مثال این کار را با خاموش‌کردن یک ژن به‌نحوی که تکثیر(Transcription) از آن صورت نگیرد انجام می‌دهند. میکروRNA در همین سطح از تکثیر یعنیRNA پیام‌رسان (Messenger RNA) با مهار انتقال به پروتئین نقش خود را ایفا می‌کند.
نقش مهم تنظیم‌کنندگی میکروRNAها قابل‌ملاحظه است. تغییرات جزئی در تنظیم ژن‌ها می‌تواند اثرات عظیمی روی رفتار سلولی داشته باشد. این رشته‌های کوتاه RNA واکنش سلول‌ها به فشار را تعدیل نموده و تضمین می‌کنند که از دسترس خارج نشوند. در‌نتیجه میکروRNAها شرایط بحرانی را نیز کنترل‌می‌کنند.
بر‌اساس شواهد علم تکامل(Phylogeny)، میکرو RNA ها قرن‌های متمادی است که فرآیندهای سلولی را تنظیم می‌کنند. انسان‌ها حدود ۲۱/۰۰۰ ژن دارند که از این میان ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ ژن میکروRNAها را کدگذاری می‌کنند و ۳۰۰ ژن، از میان آنها در تمام شکل‌های کامل‌تر حیات از کرم‌ها گرفته تا انسان‌ها وجود دارند.
ثبت نظر