آسم یک بیماری التهابی مزمن مجاری هوایی است که با نشانه‌هایی مانند تنگی‌نفس، همراه با خس‌خس و سرفه مشخص‌می‌شود. آسم از واژه‌ی یونانی، به‌معنای نفس‌نفس‌زدن با دهان باز گرفته شده‌است. این بیماری بخش‌هایی از مسیر جریان‌هوا به درون شش‌ها را ملتهب و متورم می‌سازد و با ایجاد اختلال در‌این مسیر، تنفس شخص را مشکل می‌نماید و سبب تنگی نفس (Shortness of breath) می‌گردد. از‌حدود۵۰ سال پیش تاکنون همواره بر تعداد افراد مبتلا به آسم افزوده شده و امروزه بیش‌از ۳۰۰میلیون تَن در جهان از بیماری آسم رنج‌می‌برند. زمانی‌که فرد گرفتار آسم است تنگی‌نفس، خس‌خس(Wheezing) یا صدای سوت‌زدن، وجود درد در قفسه‌ی‌سینه، سرفه و مشکل در خوابیدن (به سبب تنگی‌نفس) او را آزار‌می‌دهد. بررسی‌هایی که با دیدگاه آسیب شناختی روی ریه‌ی بیماران مبتلا به آسم انجام‌شده نشان‌می‌دهد که ریه‌ی این بیماران بسیار حجیم و متسع‌شده و برنشیول‌ها با ماده‌ی موکوسی لزجی انباشته‌شده است. این رخداد، به‌ویژه بازدم بیماران را بسیار مشکل و طولانی می‌نماید و در‌نتیجه تنگی‌نفس و خس‌خس مشهور آسم ایجاد می‌شود.
یکی‌از پژوهش‌هایی که درباره‌ی عوامل مؤثر در پیدایش آسم روی ۱۲۶بیمار انجام شده‌است، نشان‌می‌دهد که عوامل‌ژنتیک و فاکتورهای محیطی در بروز بیماری آسم دخالت دارند. در آسم آلرژیک درجه‌ای از اتوپی(ATOPY) مطرح می‌شود که به‌علت آن افرادی با زمینه‌ی ارثی و مساعد گرفتار بیماری‌هایی مانند کهیر، درماتیت‌اگزمایی، رینیت آلرژیک و آسم می‌شوند. این‌گونه افراد پس‌از تماس با یک ماده‌ی آلرژن مانند گرده‌ی‌گیاهان، گرد‌و‌غبار منزل، ذرات پشم‌و‌کرک حیوانات، تماس با حیوانات‌خانگی و آلودگی‌هوا واکنش نشان‌می‌دهند. عده‌ای‌از این افراد پس‌از تماس با آلرژن‌های استنشاقی دچار عطسه، آب‌ریزش بینی، تب‌یونجه و یا آسم می‌گردند. به‌این‌ترتیب زمینه‌ی ارثی در افراد می‌تواند بروز بیماری آسم را توجیه نماید. دانشمندان ژن این بیماری را در کروموزم‌های مختلف بدن ردیابی کرده‌اند که از آن جمله می‌توان به کروموزم‌های شماره ۵ و ۱۱ اشاره‌کرد.
اخیراً نیز پژوهشگران توانسته‌اند ژنی به‌نام ADAM33 GENE (metalloproteinase domain-containing protein 33 Disintegrin Protein) را که روی کروموزم شماره‌ی۲۰ قرارگرفته است شناسایی‌کنند و آن را در بروز بیماری آسم مؤثر بدانند. در شکل روبرو این کروموزوم و نیز پروتئینADAM33 مشاهده می‌شود.
البته تاکنون ژن‌های متعددی ازجمله ژن‌های GSTM1، IL10، CTLA-4، SPINK5، LTC4S، IL4R، برای توجیه نقش عوامل ژنتیک در آسم شناسایی شده‌است که بحث درباره‌ی آنها به موضوع این مقاله مربوط نمی‌شود.
به‌طور‌کلی آلرژن‌های متعددی می‌توانند سبب بروز آلرژی و آسم در افراد گردند. برخی‌از این آلرژن‌ها را می‌توان به شرح زیر دانست:
• آلرژن‌های استنشاقی مانند مواد آلرژی‌زای موجود در هوا، پولن‌گیاهان، گرد‌و‌غبار منزل، ذرات کرک و پشم حیوانات و پرپرندگان، گازهای مختلف، قارچ‌ها، دود سیگار، مواد‌شیمیایی و نیز مواد آرایشی مانند عطر و ادکلن و پودر و کرم و ماتیک.
• بسیاری‌از داروها می‌توانند سبب واکنش‌هایی مانند اگزما، درماتیت، خارش، بثورات پوستی، عوارض‌گوارشی و نیز تشدید حملات آسم شوند. برخی‌از این داروها را می‌توان شامل آسپیرین و ترکیبات مشابه، ایندومتاسین، بروفن، ناپروکسین، پنی‌سیلین و برخی‌از آنتی‌بیوتیک‌ها و مواد دیگر دانست.
علاوه‌بر‌این‌ها، هوای‌آلوده‌ی شهرهای بزرگ و صنعتی می‌تواند سبب بروز حمله‌های آسم و یا تشدید آن شود. به‌همین‌ترتیب استرس‌های هیجانی و خستگی نیز می‌تواند سبب بروز و یا تشدید‌کننده‌ی حمله‌های آسم باشد. پژوهش‌های متعددی که در مورد عوامل سایکولوژیک در آسم انجام‌شده، تأثیر استرس و فشارهای روانی را در بروز آسم نشان‌داده است. بررسی‌های متعدد در مراکز دانشگاهی نشان داده است که استرس را می‌توان یک محرک شایع آسم به‌شمار آورد. بسیاری‌از افراد با استرس و فشارهای روانی احساس تنگی‌نفس، اضطراب، ترس و نگرانی می‌کنند و در‌صورت وجود زمینه‌ی آسم در آنها، با حمله‌ی آسم رو‌به‌رو می‌شوند.
پژوهش‌های دانشگاهی نشان‌داده است که با پیشرفت‌های همه‌جانبه‌ی تکنولوژی در دهه‌های اخیرو افزایش استرس و فشارهای روانی، بر شیوع حمله‌های آسم افزوده شده‌است.
در‌واقع تکنولوژی تغییرات گسترده‌ای در زندگی انسان ایجادکرده و یک نوع تمدن تکنولوژی را به‌وجود‌آورده است که بر همه‌ی شئون زندگی افراد اثر می‌گذارد. درست است که تکنولوژی سبب پیشرفت اقتصادی و سهولت کار و راحتی و آسایش و رفاه بشر شده‌است، اما در‌عین‌حال مسائل و مشکلاتی را نیز ایجادکرده که پیآمدهای آنها غم‌انگیز است. تحولات دائمی و روز‌افزون تکنولوژی سبب شده‌است که بسیاری‌از مردم به کشمکش‌ها و فشارهای روانی گرفتار شوند. این فشارها بر جسم آدمی نیز اثر می‌گذارد و سبب بروز بیماری‌های جسمی، مانند زخم‌معده یا آسم می‌گردد.
بهعبارتدیگر این استرس‌ها سبب بروز اختلال‌هایی به‌نام بیماری‌های روان‌تنی می‌شوند. اختلال‌های روان‌تنی، بیماری‌های جسمی هستند که استرس و فشارهای روانی و هیجانی در بروز و شدّت آنها تأثیر دارند. دستگاه‌های تنفسی، قلبی ـ عروقی، گوارشی، پوست و غدد‌درونی ازجمله دستگاه‌های بدن هستند که در‌برابر عوامل روانی و استرس‌های شدید آسیب‌پذیر می‌باشند.
آسم، یکی‌از بیماری‌های دستگاه تنفس است که می‌تواند با استرس و فشارهای روانی بروز کند ویا تشدید شود.
همان‌طور‌که اشاره‌شد آسم، بیماری مجاری هوایی است که در بیشتر موارد با نشانه‌هایی مانند حمله‌های تنگی نفس همراه با خس‌خس و سرفه بروز می‌کند. بررسی‌هایی که روی بیماران مبتلا به آسم انجام شده نشان‌داده است که استرس‌های هیجانی و نیز خستگی روانی و جسمی را می‌توان ازجمله عوامل مهم بروز و یا تشدید‌کننده‌ی حمله‌های آسم دانست. بهعبارتدیگر عوامل روانی و هیجانی و اضطراب و نگرانی ناشی‌از آنها سبب بروز آسم و تشدید حمله‌های آن می‌گردد. بدیهی است کسانی‌که قدرت سازگاری کافی ندارند و یا از آگاهی لازم برای سازش مناسب در زندگی بر‌خوردار نیستند، بیشتر گرفتار بیماری‌های سایکوسوماتیک می‌شوند.
پژوهش‌هایی که در آمریکا و نیز برخی‌از مراکز دانشگاهی در کشورهای اروپایی روی بیماران مبتلا به آسم انجام‌شده نشان‌داده است که استرس و فشارهای روانی به‌طور معنی‌داری بروز حمله‌های آسم را تشدید می‌کند. آسم، فشارعصبی و اضطراب یک دور باطل ایجاد می‌کنند که عوامل آن یکی پس‌از دیگری بروز و افزایش می‌یابند. از‌سوی‌دیگر استرس و فشارهای‌روانی، دستگاه دفاعی بدن را نیز ضعیف می‌کنند و از این راه سلامت فرد را مختل‌می‌نمایند. این پژوهش‌ها که نقش عوامل محیطی، ژنتیک و استرس‌های هیجانی را در بروز آسم بررسی‌کرده‌اند، خاطر نشان‌می‌سازد که عوامل روان‌شناختی نقش بسیار مهمی در بروز و تشدید بیماری آسم دارند و با ایجاد دور معیوب، آسم نیز اختلالات‌روانی مانند اضطراب و افسردگی را دامن می‌زند. بدون تردید فشارهای زندگی و استرس‌های هیجانی، حمله‌های آسم را در بسیاری‌از افراد ایجاد و تشدید می‌نماید.
این پژوهش‌ها خاطرنشان می‌سازند که اگرچه ایجاد بیماری آسم به عوامل مختلف بستگی دارد، اما بدون تردید عوامل روانی و هیجانی و عاطفی نیز عوامل بسیار مهم شروع حمله‌های آسمی به‌شمار می‌آیند.
ثبت نظر