درمان کولیت اولسروز با پیوند مدفوع

نتایج بررسی‌ها نشان‌می‌دهند که پس‌از دریافت پیوند باکتری مدفوع (FMT:Fecal microbiota transplantation)و بدون استفاده از استروئید، در 1بیمار از هر 4بیمار مبتلا به کولیت اولسراتیو، نشانه‌های بیماری ناپدید و مخاط‌‌روده ترمیم‌‌شده و یا به کل بهبود یافته (Substantially Improved) ‌است.

این بیماری حاصل یک پاسخ ایمنی برگشتی‌(Recurring immune response) است که باعث ایجاد التهاب یا زخم در کولون می‌شود. نشانه‌های این بیماری شامل خونروی از رکتوم، درد‌شکم و اسهال است. شرایط بیماری مشابه با بیماری کرون (بیماری مزمن التهابی‌روده) است، با این تفاوت که کرون تمام دستگاه گوارش را تحت‌تأثیر قرارمی‌دهد و درمانی قطعی تاکنون برایIBD شناخته نشده‌است.

میلیون‌ها انسان در سراسر جهان مبتلا به کولیت اولسروز هستند. مراکز کنترل و پیشگیری(CDC) بیماری تخمین‌می‌زنند که حدود ۲۳۸تن از هر۱۰۰/۰۰۰ بزرگسال در آمریکا، درگیر این بیماری هستند. همچنین علل بروز کولیت اولسروز به‌خوبی مشخص نشده ولی شواهدی در دست است که فلورمیکروبی‌روده ‌(Microbiota) ممکن‌است نقش مهمی در ایجاد این بیماری ایفا نماید. پیوند باکتری مدفوع شامل دادن مواد مدفوع حاوی میکروب‌های روده یک فرد سالم به یک فرد بیمار با رعایت شرایط مربوط به عدم‌تعادل فلور روده است. مواد مورد‌بررسی قرار‌گرفته و بعد‌از پردازش و آماده‌سازی، ازطریق کولونوسکوپی، آندوسکوپی یا تنقیه (Enema) به بیمار داده می‌شود.

بـازگرداندن وضعیــت محیط میکروبی روده به شرایط یک فرد سالم‌:

هدف از این پیوند‌، درمان بیمار با بازگرداندن وضعیت محیط میکروبی روده او به شرایط معمولی یک فرد سالم طبیعی است.

پس‌از انتشار گزارش استفاده از FMT برای درمان بیماران مبتلا به عفونت کلستریدیوم دیفیسیل (Clostridium difficile)، اشتیاق زیادی به استفاده از آن به‌وجود آمده است‌.  در راستای این آزمایش، محققانی از استرالیا‌، ۸۱ بیمار مبتلا به کولیت اولسروز را از ۳مرکز تحقیقاتی مختلف، تحت‌ارزیابی قرار‌دادند‌. آنها به‌طور‌تصادفی (Random) بیماران را برای دریافت درمان پیوند‌مدفوع ‌(۴۱‌تن) و یا دارونما (۴۰‌تن) تقسیم‌کردند. هیچ‌یک از بیماران به درمان‌های استاندارد غیر‌بیولوژیک بیماری پاسخ نداده بودند. شرکت‌کنندگان، اولین پیوند و دارونما را از‌طریق کولونوسکوپ دریافت‌نمودند. پس‌از آن، آنها خود را 5‌‌روز در هفته و به‌مدت 8‌هفته تنقیه‌کردند.

نتیجه ارزیابی فوق:

نشانه‌های بیماری در تمامی بیماران از‌بین‌رفت و مخاط کولون در یک‌چهارم از بیماران بهبود‌یافت.

نتایج نشان‌می‌دهند که ۱۱‌تن از ۴۱‌بیمار دریافت‌کنندهFMT (۲۷درصد) به ۲هدف اصلی این پژوهش دست‌یافتند: آنها گزارش‌کردند که نشانه‌های بیماری ازبین‌رفته و دستگاه‌گوارش آنها نیز نشانه‌های بهبودی را نشان‌داده‌است (چنان‌که از‌طریق بررسی آندوسکوپی نیز اثبات شد). محققان خاطرنشان‌کردند که هر‌دوی این بهبودی‌ها بدون استفاده از استروئید به‌دست‌آمده است. در‌مقابل، تنها ۳تن از ۴۰‌تن (۸‌درصد) بیمار تحت‌درمان با دارونما به این ۲‌هدف دست‌یافتند.

محققان اینگونه توضیح می‌دهند‌:

«بررسی ما اولین آزمایش چندمرکزی (Multi-Center trials) بود که از درمان فشرده القای  FMT، در ۴۰‌ جلسه طی ۸هفته استفاده‌کرد و توانست به‌طور‌قطعی نشان‌دهد که پیوند باکتری‌های مدفوع، یک درمان مؤثر برای کولیت اولسروز می‌باشد».

بررسی‌های پیشین با استفاده از FMT برای درمان کولیت‌اولسروز به نمونه‌های اندک و ۲‌کارآزمایی تک‌مرکزی(Single-Center trials) محدود بوده‌است که نتایج متناقضی ارائه‌کرده‌اند‌. یک ویژگی مهم دیگر این پژوهش، اختصاص‌دادن۳ اهدا‌کننده به هر‌بیمار بود که با هدف جلوگیری‌از احتمال «اثر اهداکنندگی (Donor Effect)» لنجام شد که در‌آن نتایج فردی بیمار ممکن‌است بی‌جهت تحت‌تأثیر میکروب روده یک اهداکننده قرار‌بگیرد. با استفاده از پیوند باکتری‌های مدفوع (‌FMT)،

هدف، برخلاف بیشتر درمان‌های موجود، درمان علت زمینه‌ای کولیت‌اولسروز به‌جای از‌بین‌بردن نشانه‌ها به‌تنهایی بود‌. در‌همین‌حال، کارشناسان نگرانی‌های خود را در‌مورد استفاده ازFMT، به‌ویژه در‌مورد اثرات درازمدت آن، بیان‌ نمودند. برای نمونه، به لحاظ تئوری احتمال دارد که عوامل عفونی منتقل شوند و یا احتمال ایجاد بیماری یا شرایطی خاص در‌اثر تغییرات در محیط باکتری روده وجود دارد. شواهدی وجود دارد که پیوند انسانی افراد چاق روی جوندگان، ممکن‌است باعث تحریک چاقی شود و استفاده از پیوندمدفوع افراد لاغر برای گیرنده‌های چاق مبتلا به سندرم متابولیک منجر به افزایش حساسیت به انسولین و لاغری خواهد‌شد.

«پیگیری بالینی بیماران برای چند‌سال آینده همراه با بررسی نمونه‌های ذخیره‌شده اهداکنندگان و گیرنده‌ها، در ارزیابی این احتمال که‌FMT ممکن‌است خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن شایع را افزایش (یا کاهش) دهد، بسیار مهم خواهدبود».