توموگرافی کامپیوتریcomputerized tomography که CT اسکن CT Scan یا فقط CT هم نامیده می‌شود عبارت‌است از تلفیق یک‌دسته نماهایی که با اشعه‌ی‌ایکس شبیه رادیوگرافی از زاویه‌های کاملاً متفاوت گرفته می‌شود و با پردازش کامپیوتری تصاویر سطح مقطعی از استخوان‌ها و بافت‌های نرم درون بدن به دست می‌دهد.
این تصاویر به دست آمده را می‌توان درمقایسه شبیه برش‌های منحصر به فرد ازیک لقمه نان دانست که از بالا به آن نگاه می‌شود. پزشک می‌تواند به هر‌یک از این برش‌ها به‌صورت فردی بنگرد، یا برای مشاهده‌ی بدن از زاویه‌های متفاوت، رویت‌های اضافی انجام دهد. در بعضی موارد، می‌توان تصاویرCT را تلفیق کرد وتصاویر 3 بعدی به دست آورد. از تصاویر CT اسکن نسبت به رادیوگرافی ساده می‌توان اطلاعات بسیار بیشتری به دست آورد.
ازCT اسکن، استفاده‌های فراوانی به‌عمل می‌آید ولی این روش به‌خصوص برای بررسی سریع افرادی مناسب است که دچار صدمه‌های درونی ازتصادف اتومبیل گرفته تا سایر انواع تروما(ضربه) شده‌اند، برای دیدن تقریباً تمام بخش‌های بدن می‌توان از CT اسکن استفاده کرد.
علت انجام:
پزشک برای کمک به انجام موارد زیر توصیه به انجام CT اسکن می‌کند:
• تشخیص نابسامانی‌های عضله و استخوان از‌جمله تومورهای استخوان و شکستگی‌ها
• مشخص‌کردن محل تومور، عفونت یا لخته‌ی‌خون
• رویه‌های راهنمایی مانند عمل‌جراحی، برداشتن بیوپسی و پرتو‌درمانی
• تشخیص و پایش بیماری‌ها و شرایطی مانند سرطان، بیماری‌قلب، ندول‌های ریه و توده‌های کبد
• جستجوی صدمه‌های درونی و خونروی‌داخلی
خطرات:
تماس با اشعه. ضمن انجام CT اسکن، بیمار به مدت کوتاهی درمعرض اشعه‌ی بسیار زیادی نسبت به رادیوگرافی ساده قرار می‌گیرد. این پرتو که ازآزمون‌های تصویرسازی حاصل می‌شود قدرت بالقوه‌ی بسیار اندکی برای افزایش احتمال بروز سرطان دارد. همچنین،CT اسکن دارای منافعی است که به خطرات بالقوه‌ی آن می‌چربد. پزشک از کمترین مقدار اشعه‌ی ممکن در تصویرسازی استفاده می‌کند. درماشین‌ها وتکنیک‌های جدید، میزان تماس با اشعه کمتر است. درمورد منافع وخطراتCT اسکن باید نظر پزشک را جویا شد.
صدمه به کودک نازاده:
درصورت بارداری، باید این موضوع را به اطلاع پزشک‌رساند. دراین موارد، ممکن است از روش‌های دیگر مانند سونوگرافی یا تصویرسازی تشدید مغناطیسی استفاده شود تاخطر تماس جنین با پرتوکم شود.
واکنش‌به مواد کنتراست:
دربعضی موارد، ممکن‌است استفاده از رنگی خاص موسوم به ماده‌ی کنتراست لازم باشد که پیش‌از انجامCT اسکن از راه سیاهرگ تجویز می‌شود. اگر‌چه نادر، ولی ممکن‌است استفاده از ماده‌ی کنتراست سبب بروز مشکلات طبی یا واکنش آلرژی شود. بسیاری از واکنش‌ها خفیف است و به‌بروز بثورات یا خارش منتهی می‌شود. درموارد نادر، ممکن‌است واکنش آلرژیک وخیم بوده و تهدید کننده باشد. درصورت داشتن سابقه‌ی واکنش به ماده‌ی کنتراست باید پزشک‌راه آگاه نمود.
نحوه آماده شدن:
نحوه‌ی آماده‌شدن برای انجام CT اسکن به بخشی‌از بدن بستگی دارد که باید اسکن شود. اما ممکن‌است لازم باشد بیمار:
بخشی ازلباس یا تمام لباس‌های خود را درآورد و لباس بیمارستانی (گان gown) بپوشد. تمام وسایل فلزی خود مانند کمر یا جواهرات راکنار بگذارد زیرا ممکن‌است درنتیجه‌ی تصاویر تداخل کنند.
به‌مدت چند ساعت پیش‌از اسکن، غذا نخورد.
ماده کنتراست:
برای بعضی ازانواع CTاسکن، استفاده از ماده‌ی رنگی خاصی موسوم به ماده‌ی کنتراست نیاز است تا به مشخص‌تر شدن منطقه‌یی کمک‌کند که باید بررسی شود. ماده‌ی کنتراست راه عبور اشعه را می‌بندد و در تصاویر به رنگ سفید در می‌آید و به این ترتیب به مشخص‌شدن رگ‌های خونی، روده‌ها یا سایر ساختارها کمک می‌کند.
ماده‌ی کنتراست از راه‌های زیر وارد بدن می‌شود:
خوراکی. درصورتیکه باید مری یا معده اسکن شود، لازم است مایعی بلعیده شود که حاوی ماده‌ی کنتراست است. این نوشابه طعم نامطبوعی دارد.
تزریق. عوامل کنتراست را می‌توان از راه ورید باز‌و تزریق کرد تا به مشاهده‌ی کیسه صفرا، مجرای ادرار، کبد یا عروق‌خونی کمک‌شود. در زمان تزریق، ممکن‌است احساس گرما یا بروز طعم فلزی دردهان تجربه شود.
از راه مقعد(رکتال). ماده‌ی کنتراست را می‌توان وارد راست روده (رکتوم) کرد و روده‌ها را مشاهده نمود. استفاده از این رویه سبب نفخ وناراحتی بیمار می‌شود.
آمــاده کــردن کودک بـرای اسکـن:
درصورتیکه لازم باشد شیرخوار یا طفلی نوپا CT اسکن شود، برای آنکه کودک آرام و بی‌حرکت بماند از داروی آرام‌بخش استفاده می‌شود. تکان خوردن در زمان تصویرسازی سبب کدورت تصاویر می‌شود و ممکن‌است به پیدایش نتایج نادرست بیانجامد. ازپزشک باید بهترین نحوه‌ی آماده‌کردن کودک را جویا‌شد.
انتظارانی‌که باید داشت:
ممکن است CT اسکن دریک بیمارستان انجام شود یا دریک موسسه به‌صورت سرپایی انجام گیرد. انجام CT اسکن بدون درد است و درصورتی که با ماشین‌های جدید انجام شود فقط چند دقیقه طول خواهد کشید.
ضمن انجام CT اسکن:
سی‌تی‌اسکنرها را به شکل یک شیرینی دونات بزرگ ساخته‌اند که روی کنار و پهلوی خود ایستاده است. بیمار روی تخت باریکی می‌خوابد که در«سوراخ دونات» می‌لغزد. این سوراخ را دراصطلاح پل یا پایه gantry می‌نامند. دراین حالت بیمارسررا روی بالشی قرارمی‌دهد و درصورت لزوم با بندهایی بسته می‌شود. درموارد CTاسکن سر، تخت درکنار جایگاهی قرارمی‌گیرد که سر را بی‌حرکت نگاه می‌دارد.
درطول مدت انجام CT اسکن، ضمن آنکه پل معلق به صورت دایره در اطراف بیمار می‌چرخد، تخت نیز حرکت می‌کند. درهر چرخش چندین تصویر از برش‌های نازک بدن به دست می‌آید. ضمن این کار صداهایی هم به گوش خواهد رسید.
یک تکنولوژیست دراتاقی جدا درکنار دستگاه است. با تلفن داخلی می‌توان با وی سخن گفت. تکنولوژیست دربعضی موارد از بیمار می‌خواهد که نفس را حبس کند تا ازتیره شدن تصاویر جلوگیری شود.
بعد از CT اسکن:
بعد از انجام آزمون، بیمار می‌تواند به وضع معمول خود برگردد. درصورتیکه دراین بررسی از ماده‌ی کنتراست استفاده شده باشد، آموزش‌های اختصاصی به بیمار داده می‌شود. دربعضی موارد ممکن‌است ازبیمارخواسته شود مدتی صبر کند تا حالش بهتر شود و سپس محل را ترک نماید. بعد‌از اسکن احتمالاً به بیمار گفته خواهد شد برای کمک به کلیه در دفع ماده‌ی کنتراست، مقدار زیادی مایع بنوشد.
نتایج:
تصاویر‌سCT به‌صورت پرونده داده‌های الکترونیک انبار می‌شود و معمولاً در صفحه‌ی کامپیوتر بازنگری می‌گردد. رادیولوژیست این تصاویر را تفسیر کرده و گزارش آن را برای پزشک می‌فرستد.
ثبت نظر