شماره ۱۰۵۸

واکسن ضد‌سرطان

دکتر تقی کیمیایی‌اسدی - انکولوژیست

واکسن‌های ضدسرطان به گونه‌ای طراحی شده‌اند که سیستم ایمنی بدن را در‌مقابل سلول‌های تومور بسیج کنند. واکسن‌های ضدآنتی‌ژن‌های به‌اصطلاح جدید، بسیار امیدوار‌کننده ظاهر شده‌اند؛ اینها پروتئین‌هایی هستند که از لحاظ ژنتیکی در سلول‌های تومور جهش یافته‌اند. بنابراین با همنوعان خود در سلول‌های سالم فرق می‌کنند. این تغییر کوچک‌، گاهی‌اوقات تنها یک بخش از پروتئین‌سازی را تغییر‌می‌دهد و باعث به‌وجود‌آمدن ویژگی‌های ایمنی‌شناسی‌جدیدی روی سطح سلول‌های تومور می‌شود. البته سلول‌هایT در سیستم ایمنی، آنها را عناصرخارجی شناسایی می‌کنند. بنابراین واکسن‌های درمانی که دارای بخش‌های پروتئین کوتاه یا پپتاید و یک مکان تغییر یافته هستند، می‌توانند سلول‌های سیستم ایمنی را به‌سوی تومور هدایت کنند.

با‌این‌حال، یکی‌از پیش شرط‌های اصلی تأثیرگذاری این‌گونه واکسن‌ها این است که پپتاید موجود در واکسن به سلول‌های سیستم ایمنی بر روی سطح تومور اضافه می‌شود و باید به‌شکلی باشد که دقیقاً با آن تطابق داشته باشد. محققان دراین‌باره می‌گویند: «آزمایش جدید ما می‌تواند نشان‌دهد که آیا این مسأله واقعیت دارد یا نه».
پپتاید موجود در واکسن باید دقیقاً با مولکول‌هایMHC روی سطح سلول‌های تومور مطابقت داشته باشد. این مسئله تنها زمانی امکان‌پذیر خواهد‌بود که سلول دارای ساختار مولکولی مناسبی باشد.

سلول‌های سیستم ایمنی تنها زمانی واکنش نشان خواهند داد که آنتی‌ژن روی مولکول‌های‌MHC ظاهر شود. اگر چنین چیزی صورت نگیرد، بدن نمی‌تواند واکنش ایمنی از خود نشان‌دهد.

حتی اگر آنتی‌ژن‌های جدید سرطانی در سلول‌های تومور وجود داشته باشند، این مسأله ضرورتاً به‌این معنی نیست که می‌توان آنها را به‌وسیله‌ی سلول‌های MHC ایجاد‌کرد. محققانی که روی یک واکسن ضد تومور کار می‌کنند، در حال پیدا‌کردن روشی برای آزمایش این مسأله هستند که آیا به‌هنگام بافت‌برداری از تومورها، مولکول‌هایMHC باعث به‌وجود آمدن آنتی‌ژن جدیدی روی سطح سلول‌های تومور می‌شود یا خیر.
در‌حال‌حاضر، محققان راهی هوشمندانه را برای حل این مشکل توصیف کرده‌اند: آزمایش PLA مبتنی‌بر استفاده از دو آنتی‌بادی است؛ یکی از آنها آنتی‌ژن جدید و دیگری مولکول MHC را می‌شناسد. تنها زمانی واکنش‌های مولکولی ـ بیولوژیکی باعث به‌وجود‌آمدن یک سیگنال نوری می‌شوند که ساختارهای مورد‌نظر هر‌دو آنتی‌بادی در مجاورت هم قرار‌گرفته باشند.

امروزه محققان با استفاده از یک آنتی‌ژن جدید تومورکه به‌عنوان مثال در سلول‌های‌سرطان‌ مغز یافته می‌شود، کارآمد بودن آزمایش جدید را به اثبات رسانده‌اند. در ۷۰درصد از موارد، برخی‌از تومورهای مغزی که به آنها گلیومای (low grade glioma) درجه‌ی ‌پایین ‌گفته می‌شود، دارای یک «گونه‌ی» مشابه در DNA خود هستند. در نتیجه، یک بخش پروتئین‌سازی خاص در آنزیمی به نام ایزوتترات دی‌هایدروژناز۱(1-IDH) در موقعیت صد و سی و دوم در زنجیره‌ی پروتئین جا به جا می‌شود.

محققان از آزمایش PLA در نمونه‌های بافت‌سلول‌های گلیوما استفاده‌کردند و توانستند نشان‌دهند که پپتاید تغییر‌ یافته‌ی 1-IDH، در حقیقت روی سطح سلول‌های سرطانی به‌همراه مولکول‌هایMHC یافت می‌شوند.

این آزمایش در ارتباط با یکی دیگر از آنتی‌ژن‌های تومور به‌نام 1-NY-ESO نیز مفید واقع شد. این آنتی‌ژن جدیدی نیست که در اثر جهش به‌وجود آمده باشد، بلکه یکی‌از پروتئین‌های‌بدن است که در برخی از مراحل بالندگی، ایفای نقش می‌کند. با این حال، در خیلی از سرطان‌ها، «خارج‌از قاعده» و به‌وسیله‌ی سلول‌های‌سرطانی به‌وجود‌می‌آید. آزمایش PLA محققان را قـــادر ‌سـاخت تا 1-NY- ESO را همراه‌ با مولکول‌های MHC در سلول‌های ملانوما شناسایی کنند.

در حال حاضر، در سراسر جهان آزمایش‌های‌بالینی زیادی با هدف آزمایش‌های امیدبخش در حال انجام‌شدن هستند که درمان‌های مبتنی‌بر ایمنی را هدف قرار داده‌اند. به‌عنوان‌مثال درمان سرطان‌پوست بدخیم، سرطان سلول‌های کلیه و سرطان ریه. یکی‌از محققان این تحقیق می‌گوید:«آزمایش ما اول از همه می‌تواند به شناسایی بیمارانی‌کمک‌کند که ممکن‌است از مصرف چنین واکسنی سود ببرند؛ با این حال، برای ‌این منظور یک آنتی‌بادی خاص بر ضد‌آنتی‌ژن تومور باید وجود داشته باشد».

اخیراً محققان نشان‌داده‌اند که پپتاید جهش یافته‌ی 1-IDH‌، باعث به‌وجود آمدن واکنش‌ ایمنی خاصی در‌مقابل تومورهای‌مغزی می‌شود. درحال‌حاضر، آنها می‌خواهند آزمایش‌بالینی در«‌مرحله‌ی۱» را با‌هدف ارزیابی ایمنی واکسن پپتاید در‌‌مقابل گلیومای جهش‌یافته‌ی 1-IDH انجام دهند.


تعداد بازدید : 1722

ثبت نظر

ارسال