روش های درمان و داروها
روش های درمان اعتیاد به مواد مخدر شامل است بر برنامه های درمانی سازمان یافته ی بستری یا سرپایی، مشاوره وگروه های خودیاری برای کمک به ایجاد مقاومت عدم استفاده ی مجدد از داروی اعتیادآور دربیمار. برحسب شدت اعتیاد، برای کمک به بازگیری ازمصرف مواد مخدر (سم زدایی) نیاز به مراحلی وجود دارد.
روش های درمانی ازجمله مشاوره، برنامه های درمان اعتیاد و ملاقات با گروه خودیاری به بیمار کمک می کند تا بر اعتیاد فائق آید و هوشیار بماند.
● برنامه های درمانی. برنامه های درمانی عموماً شامل جلسه های آموزشی ودرمانی درجهت هشیار کردن بیمار وپیشگیری از عود است. این جلسه ها به صورت فردی، گروهی یا خانوادگی برگزار می شود. این برنامه ها درمؤسسات مختلف از برنامه های سرپایی تا برنامه های اقامتی و بستری در دسترس است.
● مشاوره. مشاوره ی فردی یا خانوادگی با روانشناس، روانپزشک یا مشاور اعتیاد به بیمار کمک می کند تا در برابر اغوا مقاومت کرده و استفاده از ماده ی مخدر را قطع کند. با استفاده از درمان های رفتاری به بیمار کمک می شود تا راه هایی برای مقابله با ولع نسبت به ماده مخدر بیابد وطی آن راهکارهایی برای پرهیز از مصرف و پیشگیری از عود پیشنهاد می شود و نیز درمورد چگونگی مقابله با عود درصورت بروز، راه هایی عرضه می شود. درمشاوره ممکن است در مورد شغل بیمار، مشکلات قانونی و روابط با خانواده و دوستان سخن گفته شود. مشاوره با اعضای خانواده به ایشان کمک می کند تا مهارت های ارتباطی بهتری به دست آورند و بتوانند از بیمار بیشترحمایت کنند.
●گروه های خودیاری. بسیاری از این گروه ها، ولی نه همه ی آنها از انگاره ی 12مرحله یی الکلیک های گمنام Alcoholics Anonymous استفاده می کنند. گروه های خودیاری ازجمله نارکوتیک های گمنام Narcotics Anonymous برای افراد معتاد به مواد مخدر مانند کوکائین، داروهای آرام بخش ونارکوتیک ها هم وجود دارد. پیام این گروه ها آن است که اعتیاد، نابسامانی مزمنی است که خطر عود در پی دارد و باید از درمان نگاهدارنده استفاده کرد که شامل دارو، مشاوره وجلسه های گروهی خودیاری است که برای پیشگیری از عود لازم است. پزشک یا مشاور به جای دادن بیمار درگروه خودیاری کمک می کند.
درمان بازگیری
هدف ازدرمان بازگیری(سم زدایی) آن است که مصرف ماده ی مخدر هرچه زودتر قطع شود. سم زدایی یا به صورت کاهش تدریجی مقدار مصرف ماده ی مخدر یا به صورت جانشین کردن موقت ماده ی مخدر یا ماده یی دیگر مانند متادون انجام می شود که دارای عوارض جانبی کمتر است. دربعضی افراد، می توان درمان بازگیری را با اطمینان به صورت سرپایی انجام داد ولی دربعضی موارد لازم است درمان دربیمارستان یا مراکز اقامتی انجام شود.
بازگیری ازانواع مختلف مواد مخدر سبب بروز عوارض جانبی متفاوت می شود و به رویکردهای مختلفی نیازدارد.
● داروهای کاهنده (شامل باربیتورات ها، بنزودیازپین ها و سایرین). عوارض جانبی جزئی بازگیری شامل است بر بیقراری، اضطراب، مشکلات خواب وتعریق. شناسه ها و نشانه های جدی ترنیز ممکن است شامل توهم، لرزش تمام بدن، تشنج وافزایش فشارخون، سرعت تپش قلب و دمای بدن باشد. درمان بازگیری ممکن است به صورت کم کردن تدریجی ازمقدار دارو وافزودن داروی دیگر برای کمک به تثبیت یاخته های عصبی در طول سم زدایی یا هر دو باشد.
● داروهای محرک (شامل آمفتامین، متامفتامین، کوکائین، ریتالین و سایرین). عوارض جانبی بازگیری به طور مشخص شامل است بر افسردگی، خستگی، اضطراب وولع شدید(خماری). دربعضی موارد، ممکن است شناسه ها ونشانه ها به صورت افکار خودکشی و اقدام به خودکشی، همه دشمن بینی (پارانویا) وکاهش تماس با واقعیت (روانپریشی حاد). درمان در طول بازگیری معمولاً باید محدود به حمایت عاطفی ازجانب خانواده، دوستان وپزشک باشد.
برای درمان روان پریشی پارانوئید یا افسردگی، پزشک، دارو تجویز می نماید.
● داروهای اوپیوئید(شامل هروئین، مرفین،کدئین، اکسی کانتین وسایرین).در بازگیری اوپیوئیدها ازعوارض جانبی جزئی تا شدید دیده می شود. عوارض جزئی ممکن است به صورت آبریزش از بینی، تعریق، خمیازه، اضطراب و ولع ماده ی مخدر باشد. واکنش های شدیدممکن است به صورت بی خوابی، افسردگی، گشادشدن مردمک، نبض سریع، تنفس سریع، بالا رفتن فشارخون، کرامپ های شکم، ترمور، درد استخوان وعضلات، استفراغ و اسهال بروز کند. پزشک دراین حالت ممکن است یک داروی شبه تریاک مانند متادون یا بوپرنورفین )Subutax( را جانشین نماید تا درطول دوره ی بازیافت، ولع نسبت به هروئین کاهش یابد.
رویارویی وحمایت
مقابله و رویایی با اعتیاد و پاک ماندن به کوشش و تلاش بسیار نیاز دارد.
آموختن مهارت های جدید مقابله وآشنایی بامحل های یافتن کمک امری حیاتی است. در زیر گام هایی که دراین راه می توان برداشت آمده است:
● ملاقات درمانگر. اعتیاد به مواد مخدر با مسائلی چند پیوند دارد که با کمک مشاوره (روان درمانی) حل می شود. ممکن است بیمارمعتاد دارای سایر مسایل بهداشت روانی زمینه یی باشد که باید رفع شوند یا ممکن است مشکلاتی درخانواده یا در زمینه ی زناشویی داشته باشد که لازم است حل شود. درمان در این زمینه به بیمار کمک می کند تا آرامش ذهنی خود را به دست آورده و روابطش را بهبود بخشد.
● پیوستن به گروه حمایت. گروه های حمایت یا معتادان گمنام
Narcotics Anonymous که درایران هم به نام NA معروف است درمقابله با اعتیاد بسیارمؤثرند. شفقت و دل رحمی، درک وسهیم شدن با تجارب دیگران به بیمار کمک می کند تا ازاعتیاد بگسلد وپاک بماند. درهر حال دربعضی نقاط این گروه های حمایتی وجود دارند.
● درمان سایر نابسامانی های بهداشت روان. از آنجا که افراد مبتلا به سایر مشکلات بهداشت روان، مانند افسردگی به احتمال زیادتر معتاد به مواد مخدر می شوند در صورت وجود شناسه ها یا نشانه های کسالت روانی باید بلافاصله به درمان توسط خبرگان بهداشت روانی مجاز اقدام نمود.
مرحله بندی مداخله
ازآنجا که بسیاری از معتادان به مواد مخدر، وجود مشکل خود را انکار می کنند، به خودی خود به جستجوی کمک اقدام نمی کنند. دراینگونه موارد ممکن است لازم باشد اعضای خانواده، دوستان یا همکاران، بیمار رامتقاعد به شروع درمان کنند. اگر دوست یا عضوی از خانواده به دنبال کمک برنمی آید،ممکن است لازم باشد برای استفاده از مداخله یی برنامه ریزی شده، انجام گام هایی را سازمان داد.
هرمداخله ،یک جریان دقیقاً برنامه ریزی شده است که طی آن خانواده و دوستان، آموزگاران، جامعه و روحانیت یا سایر افراد اجتماع با هم پیوند می شوند تا شخصی را با پیامدهای اعتیاد مواجهه دهند و از وی بخواهند برنامه ی درمان را بپذیرد. هرمداخله ی موفق شامل برنامه ریزی دقیق، پژوهش و گروه کار است. اگر تصور شود که لازم است مداخله یی صورت گیرد، باید چگونگی انجام صحیح آن را آموخت. مداخله یی که با دقت سازمان دهی شده باشد بسیارموفق خواهد بود ولی مواجهه یی که ضعف برنامه ریزی داشته باشد، وضعیت را بدتر خواهد کرد.
پیشگیری
بهترین راه پیشگیری از اعتیاد به داروهای غیرقانونی آن نیست که ابداًِ دارویی مصرف نشود. وقتی پزشک برای تسکین درد، داروی نارکوتیک تجویز می کند یا برای تسکین اضطراب یا بی خوابی دستور مصرف بنزودیازپین می دهد یا برای رفع عصبانیت یا آغالش از باربیتورات ها سود می جوید باید درمصرف آنها دقت کرد. پزشک این داروها را با مقداری مطمئن تجویز می کند و استفاده از آنها را زیر نظر دارد و به این ترتیب، مقدار داروی تجویز شده، زیاد یا برای مدت زمان طولانی نیست. اگر احساس شود که نیاز به مصرف مقدار بیشتری از دارو وجود دارد باید از پزشک نظر خواست.
پیشگیری از فراروی دارویی درکودکان
گام های زیر برای کمک به پیشگیری از فراروی دارویی درکودک با اهمیت است:
● ایجاد ارتباط. باید با کودک درمورد خطرات مصرف دارو و فراروی آن صحبت کرد.
● شنیدن. وقتی کودک درمورد فشار همسالان سخن می گوید باید شنونده ی خوبی بود و ازتلاش ها درجهت مقاومت حمایت کرد.
● ایجاد یک نمونه خوب. از فراروی الکل یا داروهای اعتیادآور بپرهیزید. کودکان والدینی که از دارو سوء استفاده می کنند بیشتر درمعرض خطر اعتیاد به مواد مخدر می باشند.
● تقویت پیوند. روی رابطه ی خود با کودک کار کنید. وجود پیوند قوی و پایدار میان والدین وکودک از احتمال استفاده از مواد مخدر یا فراروی آنها می کاهد.
پیشگیری ازعود
وقتی کسی به ماده ی مخدری معتاد باشد، درمعرض خطر بازگشت به الگوی اعتیاد است. اگر مصرف ماده ی مخدر آغاز شود، احتمالاً قدرت کنترل نسبت به مصرف آن ازبین می رود، حتی اگر بیمار درمان شده و مدتی هم دارو مصرف نکرده باشد.
● پرهیز از موقعیت های پرخطر. بیمار نباید حتی به نزدیکی محل هایی برود که ماده ی مخدر را تهیه می کرده است وهمیشه باید ازجماعت قبلی مصرف کننده دور بماند.
● درصورتی که دوباره ماده ی مخدر مصرف شود باید بلافاصله کمک خواست. درصورت شروع مصرف ماده ی مخدر باید با پزشک، مددکار روانی یا کسان دیگری تماس گرفت که می توانند به بیمار کمک کنند.
● چسبیدن به برنامه درمان. گاهی به نظر می رسد بیمار بهبود یافته ونیازی به انجام مراحلی برای پاک ماندن ندارد. اما هرگز نباید ازملاقات با رواندرمان پرهیز کرد و از رفتن به جلسه های گروه حمایت بازماند و یا داروهای تجویز شده را مصرف نکرد. بخت پاک ماندن در صورتی بسیار زیاد است که بیمار، پس از بهبودی به درمان ادامه دهد.
ثبت نظر