گزش زنبور یکی‌از مشکلات شایع بیرون از محیط‌خانه است. در بسیاری از موارد گزش زنبور ناراحت‌کننده است و درمان خانگی، تمام کار لازمی است که می‌توان برای تسکین درد نیش زنبور انجام داد. اما اگرشخصی نسبت‌به نیشزنبور آلرژی داشته باشد و یا بارها توسط زنبور گزیده‌شده باشد ممکن‌است واکنش‌شدیدتری به‌وجود آید که به درمان اورژانس نیاز داشته باشد.
برای پرهیز از گزیده‌شدن توسط زنبور و نیز گزش انواع زنبورها می‌توان اقداماتی انجام داد و درصورت گزیده‌شدن نحوه‌ی درمان را پیدا کرد.
گزش زنبور ممکن‌است سبب تولید واکنش‌های متفاوت شود که از درد و ناراحتی موقت تا واکنش شدید آلرژیک متغیر است. دچار بودن به یک نوع واکنش به این معنا نیست که فرد گزیده شده هربار که گزیده شود دارای واکنشی مشابه خواهد بود.
واکنش خفیف:
دربسیاری موارد، نشانه‌های گزش زنبور جزئی است و شامل موارد زیر است:
• درد همراه سوزش تند در محل گزش
• بروز فرورفتگی قرمزرنگ در منطقه‌ی گزش
• یک لکه‌ی کوچک سفید در محلی که نیش، پوست را سوراخ کرده است.
• ورم خفیف دراطراف منطقه‌ی گزش در بسیاری افراد، ورم و درد ظرف چند‌ساعت ازبین‌می‌رود.
واکنش متوسط:
بعضی افرادی که توسط زنبور یا سایر حشرات گزیده می‌شوند دارای واکنشی اندکی شدیدتر هستند و شناسه ونشانه‌هایی دارند ازجمله:
• قرمزی شدید
• ورم در محل‌گزش که ظرف همان روز یا روز بعد به‌تدریج بزرگتر می‌شود.
واکنش‌های متوسط ظرف 5تا10روز ازبین می‌روند. دچار واکنش متوسط شدن به این معنا نیست که شخص دربار بعد گزیده‌شدن، دچار واکنش شدید آلرژی نمی‌شود. اما در بعضی افراد واکنش‌های متوسط مشابه، بعداز هربار گزیده‌شدن به‌وجود می‌آید. درصورتیکه این حالت اتفاق افتد، باید درمورد درمان و پیشگیری، به‌ویژه اگر در هربار گزیده‌شدن واکنش شدیدتر‌شود از پزشک کمک خواست.
واکنش آلرژیک شدید:
واکنش آلرژیک شدید (آنافیلاکسی) نسبت به گزش زنبور تهدید‌کننده بوده و به درمان اورژانس نیاز دارد. درصد اندکی از افرادی که توسط زنبور یا سایر حشرات گزیده می‌شوند به سرعت دچار آنافیلاکسی می‌گردند. شناسه‌ها و نشانه‌های آنافیلاکسی عبارتند‌از:
• واکنش‌های جلدی، شامل کهیر و خارش و پوست گُرگرفته یا رنگ‌پریده
• دشواری تنفس
• ورم گلو و زبان
• نبض ضعیف و تند
• تهوع، استفراغ یا اسهال
• سرگیجه یا از حال رفتن
• ازبین رفتن آگاهی
افرادی که نسبت به گزش زنبور دچار واکنش آلرژیک شدید می‌شوند، در30تا60درصد موارد بعدی گزش، دچار آنافیلاکسی می‌گردند. درمورد اقدامات پیشگیری ازجمله ایمونوتراپی برای پرهیز از بروز واکنش مشابه درموارد گزیده‌شدن مجدد باید با پزشک سخن گفت.
گزش‌های متعدد:
معمولاً حشراتی مانند زنبورهای عسل و زنبورهای قهوه‌یی مهاجم نیستند و فقط برای دفاع ازخود نیش می‌زنند. دربسیاری موارد، نیش در یک یا شاید درچند نقطه زده می‌شود. اما دربعضی موارد که انسان محل زندگی یا کندوی زنبور را از بین می‌برد، ممکن‌است چندین بار گزیده شود. بعضی انواع زنبورها ازجمله زنبورهای عسل آفریقایی شده به احتمال زیادتر بیش‌از سایر زنبورها به‌صورت دسته‌جمعی حمله‌کرده و نیش می‌زنند.
درصورتیکه شخصی بیش‌از چندین‌بار گزیده شده باشد، انباشت زهر در بدن سبب ایجاد واکنش توکسیک شده و ممکن‌است احساس ناخوشی به بیمار دست دهد. شناسه‌ها و نشانه‌های این حالت عبارتند‌از:
• تهوع، استفراغ یا اسهال
• سردرد
• سرگیجه
• حس از‌حال‌رفتن یا ضعف‌کردن
• تشنج
• تب
درکودکان، بزرگسالان و افراد دچار مشکلات قلبی یا تنفسی گزش متعدد یک اورژانس طبی است.
زهر نیشزنبور حاوی پروتئین‌هایی است که بر یاخته‌های پوست و دستگاه ایمنی تأثیرمی‌گذارد و سبب درد و ورم در اطراف منطقه‌ی گزش می‌شود. در افراد دچار آلرژی نیشزنبور، زهر زنبور شعله‌ی واکنش جدی‌تری را در دستگاه ایمنی می‌افروزد.
درصورت وجود هر‌یک از موارد زیر احتمال بروز واکش نسبت به نیش زنبور افزایش می‌یابد:
• زندگی درکنار محلی که کندوهای زنبور وجود دارد.
• کار یا سرگرمی بیمار مستلزم گذراندن وقت بیرون از منزل است.
اگر در گذشته واکنش آلرژیک نسبت به نیشزنبور وجود داشته است احتمال بروز واکنش حتی به‌صورت جزئی وجود دارد.
به‌نظر می‌آید واکنش بزرگسالان نسبت‌به کودکان شدیدتر بوده و بیشتراز کودکان به‌علت آنافیلاکسی می‌میرند.
درصورت وجود واکنش نسبت به گزش زنبور به شرطی که حدس وجود آلرژی نسبت به زهر زنبور را فراهم آورد، پزشک انجام یک یا دوآزمون زیر را پیشنهاد می‌کند:
• آزمون جلدی. ضمن آزمون‌جلدی، مقدار اندکی عصاره‌ی آلرژن (در‌این‌حالت، زهر زنبور) در پوست بازو یا بخش بالایی پشت تزریق می‌شود. انجام این آزمون مطمئن است و سبب هیچ نوع واکنش جدی نمی‌شود. درصورت وجود آلرژی به نیشزنبور، یک برجستگی روی پوست در محل آزمون ایجاد می‌شود.
• آزمون خونی آلرژی. با انجام آزمونی می‌توان پاسخ دستگاه ایمنی نسبت به زهر زنبور را اندازه‌گیری کرد. این کار با اندازه‌گیری مقدار آنتی‌بادی‌های ایجاد‌کننده‌ی آلرژی در جریان‌خون و درآزمایشگاه انجام می‌شود. در آزمایشگاه خون را ازنظر وجود مدارک حساسیت نسبت به آلرژن‌های احتمالی آزمایش می‌کنند. غالباً از آزمون‌های جلدی آلرژی و آزمون‌های خونی آلرژی برای تشخیص آلرژی حشرات با هم استفاده می‌شود. ممکن‌است لازم باشد پزشک در‌جهت بررسی آلرژی انواع دیگر زنبورهایی که ممکن‌است سبب واکنش آلرژیک شوند آزمون‌های دیگر انجام دهد.
برای نیش زنبوری که سبب پیدایش واکنش آلرژیک نشود، درمان خانگی کفایت می‌کند. نیش‌های متعدد یا بروز واکنش آلرژی ممکن‌است به‌صورت یک اورژانس طبی ظاهر شود که به درمان فوری نیاز دارد.
درمان واکنش‌های جزئی:
برای نیش‌زدن، زنبور یک نیش مو‌دار را وارد جلد می‌کند. بلافاصله درآوردن نیش و کیسه‌ی‌زهر متصل به‌آن سبب می‌شود تا در‌بدن زهر کمتری آزاد شود.
• بلافاصله و هرچه زودتر باید نیش را درآورد، زیرا فقط چند ثانیه طول می‌کشد تا زهر در بدن پراکنده گردد. هرطور که امکان دارد چه با ناخن و چه با موچین باید نیش را درآورد.
• منطقه‌یی که نیش‌زده شده باید با آب و صابون شسته شود.
• برای تسکین درد و رفع تورم باید از کمپرس سرد استفاده کرد.
درمان واکنش‌های متوسط:
انجام اقدامات زیردر رفع ورم و خارش که غالباً در واکنش‌های موضعی وسیع دیده می‌شود سودمند است:
• درآوردن هرچه زودتر نیش
• شستن ناحیه با آب و صابون
• قراردادن کمپرس سرد یا یخ
• کاربرد کرم هیدروکورتیزون یا کالامین برای تسکین قرمزی، خارش یا ورم
• درصورتیکه خارش یا ورم ناراحت‌کننده باشد، می‌توان از یک آنتی‌هیستامین خوراکی حاوی دیفن‌هیدرامین یا کلرفنیرامین استفاده کرد.
• باید از خاراندن ناحیه‌ی نیش‌زده شده اجتناب‌کرد زیرا خاراندن سبب بدتر‌شدن خارش و ورم شده و براحتمال بروز عفونت خواهد افزود.
درمـان اورژانـس واکنش‌های آلرژیک:
ضمن حمله‌ی آنافیلاکسی، درصورتیکه نفس بیمار قطع‌شده یاقلب از تپش باز ایستاده باشد، یک گروه اورژانس طبی کار بازتوانی قلب و ریه (CPR)ی بیمار را برعهده خواهد گرفت. داروهایی که دراین‌زمینه تجویز می‌شوند عبارتند‌از:
• اپینفرین (آدرنالین) برای کاهش پاسخ آلرژیک بدن
• اکسیژن برای کمک به تنفس
• آنتی‌هیستامین‌ها و کورتیزون داخل وریدی برای کاهش التهاب مجاری هوایی و بهبود تنفس
• یک بتا‌آگونیست (مثل آلبوترول) برای تسکین نشانه‌های تنفس
اتوانژکتور اپینفرین:
درصورتیکه بیمار نسبت به نیشزنبور حساسیت داشته باشد، احتمالاً پزشک دستور تهیه اتوانژکتورautoinjector اپینفرین را خواهد داد تابیمار همیشه به همراه داشته باشد. اتوانژکتور سرنگ و یک سوزن مخفی شده است که درصورت فشردن روی ران یک خوراک دارو وارد بدن می‌کند. درصورت همراه داشتن این سرنگ‌ها، همیشه باید مراقب تاریخ انقضای آن بود.
باید طرز استفاده از این سرنگ‌ها را آموخت. همچنین باید اطمینان یافت که اطرافیان نزدیک به بیمار نیز طرز استفاده از آن را می‌دانند تا درمواقع بروز اورژانس آنافیلاکسی بتوانند جان بیمار را نجات دهند. افراد گروه اورژانس نیز که بر بالین بیمار فراخوانده می‌شوند ممکن‌است از تزریق اپینفرین یا یک داروی دیگر استفاده نمایند.
لازم است اینگونه بیماران از گردن‌بند یا مچ‌بندهای اخطار‌‌دهنده استفاده نمایند که نشان‌می‌دهد بیمار نسبت به نیشزنبور یا سایر حشرات، حساسیت دارد.
شات‌های آلرژی:
نیشزنبور و سایر حشرات علت شایع آنافیلاکسی به‌شمار می‌رود. درصورت وجود واکنش جدی نسبت به نیشزنبور، احتمالاً بیمار برای انجام آزمون‌های آلرژی و استفاده‌از شات shotهای آلرژی (ایمونوتراپی) به آلرژیست ارجاع خواهد شد. این شات‌ها، معمولاً به‌مدت چند‌سال به‌طور منظم تزریق می‌شوند و ممکن‌است سبب کاهش یا رفع پاسخ آلرژیک نسبت به زهر زنبور گردند.
با‌وجودی‌که هنوز با انجام پژوهش مشخص‌نشده است ولی یکی‌از داروهای خانگی که می‌توان روی محل نیش مالید، قرص آسپیرین است. از مالش لیموترش تازه نیز می‌توان نتیجه‌ی مطلوب به دست آورد.
با استفاده از راهکارهای پیشگیری می‌توان احتمال گزیده شدن توسط زنبور را به حداقل رساند.
به حداقل رساندن تماس:
• وقتی بیرون از خانه، نوشابه‌ی شیرین نوشیده می‌شود، بهترین گزینه استفاده از فنجان‌هایی است که دهانه‌ی پهن و باز‌دارند زیرا درصورت وجود زنبور در‌آن می‌توان زنبور را دید. پیش‌از نوشیدن نوشابه باید جعبه و نی آن را وارسی کرد.
• درظرف محتوی خوراکی مصرف شده را محکم ببندید و درظرف زباله بیندازید.
• پس‌مانده‌ها، میوه‌های له شده و مدفوع سگ یا حیوانات دیگر را پاک کنید (وجود مگس سبب جذب زنبورهای وحشی می‌شود).
• ضمن پیاده‌روی در بیرون از خانه از کفش‌های پنجه‌بسته استفاده کنید.
• از لباس‌های‌گلدار یا دارای رنگ روشن استفاده نکنید زیرا سبب جذب زنبور می‌شود.
• از لباس‌های گشاد استفاده نکنید زیرا ممکن‌است سبب حبس زنبور بین لباس و پوست شود.
• در زمان رانندگی، شیشه‌ها را ببندید.
• درزمان چمن‌زدن یا اصلاح باغچه احتیاط کنید زیرا این فعالیت‌ها ممکن‌است سبب بیدارشدن زنبورها در کندو و یا لانه‌ی آنها شود.
• باید توسط فردی خبره کندوها و لانه‌ها ازنزدیک خانه به‌جای دیگر انتقال داده شوند.
در زمان تماس با زنبور چه باید کرد:
• اگر اطراف محل ایستادن، چند زنبور درحال پروازند، آرام باشید و به آهستگی از‌آن منطقه دور شوید. زدن روی حشره ممکن‌است به نیش‌زدن منجر شود.
• درصورتیکه زنبور یا زنبور‌قهوه‌یی به انسان نیش بزند یا حشرات بسیاری در اطراف انسان بچرخند، دهان و بینی را پوشانده و به‌سرعت آن منطقه را ترک کنید. وقتی زنبوری نیش می‌زند، ماده‌یی شیمیایی آزاد می‌کند که سبب جذب زنبورهای دیگر می‌شود. به‌این‌ترتیب اگر بتوان وارد ساختمان یا وسیله‌ی نقلیه‌ی بسته شد بهتر است.
ثبت نظر