حمله پانیک و نابسامانی‌ پانیک

حمله‌ی پانیک panic attack رویدادی ناگهانی ازترس شدید است که وقتی خطر  واقعی یا علت واضحی وجود ندارد سبب شعله‌ور‌شدن واکنش‌های جسمانی شدید می‌گردد. حمله‌های پانیک ممکن‌است بسیار ترسناک باشند. وقتی حمله‌ی پانیک بروز می‌کند، ممکن‌است بیمار تصورکند، قدرت کنترل خود را ازدست داده یا دچار حمله‌ی قلبی شده و یا حتی رو‌به‌موت است.
بسیاری از افراد در طول‌ عمر خود فقط به یک یاچند حمله‌ی پانیک مبتلا می‌شوند و مسأله ازبین می‌رود که شاید به‌علت پایان‌یافتن موقعیت‌استرس‌آور باشد. اما درصورتی‌که حمله‌های پانیک راجعه و به دور از انتظار وجود داشته باشد و بیمار مدتی طولانی به ترس دائمی از بروز یک حمله‌ی دیگر دچار باشد این حالت را نابسامانی‌ پانیک می‌نامند.
پیش‌از‌این تصور می‌شد حمله‌های پانیک نوعی عصبانیت یا استرس‌ است ولی درحال حاضر به‌عنوان  یک حالت طبی واقعی تلقی می‌شود. با وجودی‌که ممکن‌است حمله‌های پانیک به طور قابل توحه برکیفیت زندگی انسان تأثیر‌گذارد ولی با درمان مؤثر ازبین می‌رود.
حمله‌های پانیک به‌طور مشخص به‌طور ناگهانی و بدون اخطار قبلی آغاز می‌گردد. این حمله‌ها در هر زمانی ممکن‌است بروز کنند مثل وقتی‌که بیمار رانندگی می‌کند یا در زمانی‌که در فروشگاهی به خرید مشغول است و یا کاملاً در خواب‌ناز است و یا در میان دیدار کاری رخ می‌دهد.
حمله‌های پانیک به‌طور مشخص دارای چند مورد یا بسیاری‌از نشانه‌های زیر است:
• احساس هلاکت یا خطر درشرف وقوع
• ترس از‌دست‌دادن اختیار یا مرگ
• سریع‌شدن سرعت قلب
• تعریق
• لرزش
• کوتاهی نفس
• افزایش تهویه
• لرز
• گرگرفتگی
• تهوع
• کرامپ شکم
• درد قفسه‌ی‌سینه
• سردرد
• سرگیجه
• ضعف‌کردن
• احساس سفتی درگلو
• اختلال دربلع
یکی‌از بدترین نکات درمورد حمله‌های پانیک، ترس شدید از وقوع رویداد بعدی است. ممکن‌است بیمار آنقدر از وقوع حمله‌ی بعدی هراسان باشد که از تمام موقعیت‌هایی اجتناب کند که ممکن‌است سبب بروز حمله‌ی پانیک شوند. حتی ممکن‌است بیمار حس‌کند که نمی‌تواند ازمنزل خود بیرون‌رود (پهنه‌هراسی ‌agoraphobioa) زیرا احساس می‌کند مکان ‌امنی برایش وجود ندارد.
علت بروز حمله‌های پانیک یا نابسامانی‌پانیک مشخص‌نیست ولی عوامل زیر در بروز این حالات نقش دارند:
ـ ژنتیک
ـ استرس اساسی
ـ مزاج حساس به استرس
ـ بعضی تغییراتی که در عملکرد بخش‌هایی ازمغز اتفاق می‌افتد.
نتایج بعضی پژوهش‌ها حاکی از‌آن است که پاسخ طبیعی جنگ و گریز بدن نسبت به خطر در حمله‌های پانیک درگیر می‌شوند. به‌عنوان‌مثال، هرگاه خرسی به‌دنبال انسان راه بیفتد، بدن به‌صورت غریزی واکنش‌ نشان خواهد داد و ضمن آنکه جسم خود را آماده‌ی مقابله با وضعیت خطرناکی خواهد کرد تپش قلب تند شده و سرعت تنفس افزایش خواهد یافت. درحمله‌ی پانیک بسیاری از همین واکنش‌های مشابه اتفاق می‌افتد اما معلوم نیست چرا وقتی خطر آشکاری وجود ندارد، حمله‌ی پانیک به‌وقوع می‌پیوندد.
غالباً نشانه‌های نابسامانی‌پانیک در اواخر دوره‌ی نوجوانی یا اوایل بزرگسالی آغاز می‌شود و درخانم‌ها بیشتر از آقایان مشاهده می‌گردد.
عواملی که ممکن‌است سبب افزایش احتمال ایجاد حمله‌های پانیک یا نابسامانی‌ پانیک شوند عبارتند‌‌از:
• سابقه‌ی‌ خانوادگی حمله‌های پانیک یا نابسامانی‌ پانیک
• استرس قابل‌توجه
• مرگ یا کسالت جدی یکی‌از عزیزان
• تغییرات اساسی در زندگی مانند به دنیا آمدن نوزاد
• سابقه‌ی‌ ایذای جسمی یا جنسی دوره‌ی کودکی
• تجربه‌ی رویداد مولم، مثل سانحه یا حمله‌ی‌جنسی
در‌صورت عدم‌ درمان، حمله‌های پانیک و نابسامانی‌ پانیک ممکن‌است به بروز عوارض شدیدی منجر شود که تقریباً بر تمام زمینه‌های زندگی تأثیر می‌گذارد. ممکن‌است بیمار از بروز حمله‌های پانیک بیشتر هراسان باشد به‌طوری‌که ممکن‌است به‌یک حالت ترس دائمی دچار باشد که بر‌کیفیت زندگی‌اش تأثیرگذارد.
عوارضی‌ که به‌علت حمله‌های پانیک ایجاد می‌شوند یا با آن ارتباط دارند عبارتند‌از:
• ایجاد هراس‌های اختصاصی مانند ترس از رانندگی یا ترک منزل
• ‌اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی
• بروز مشکلات کاری یا تحصیلی
• افسردگی
• افزایش احتمال خودکشی یا بروز افکار مربوط به خودکشی
• سوء‌استفاده از الکل یا مواد
• مشکلات مالی
برای کمک به روشن‌شدن تشخیص نشانه‌ها، احتمالاً باید چند آزمایش و آزمون انجام داد. پزشک یا سایر افراد گروه مراقبت از سلامت باید مشخص نمایند آیا حمله‌های پانیک، نابسامانی‌ پانیک یا حالت دیگری مانند مشکلات قلب یا تیروئید وجود دارد که شبیه نشانه‌های پانیک است.
دراین زمینه ممکن‌است موارد زیر انجام شود:
• معاینه‌ی کامل جسمی
• آزمون‌های خونی برای بررسی تیروئید و سایر حالات و آزمون‌های مربوط به قلب مانند الکتروکاردیوگرام‌(ECG یاEKG) برای کمک به تعیین چگونگی کارکرد قلب
• ارزیابی بیمار یا کارمند بهداشت‌روان از وضع سخن گفتن بیمار درمورد نشانه‌ها، موقعیت‌‌های استرس‌بار، ترس‌ها یا نگرانی‌ها، مشکلات ارتباطی و سایر موضوعات مؤثر در زندگی
ممکن‌است ازبیمارخواسته شود ارزیابی روانشناسیک ازخودکرده و پرسشنامه‌یی را پرکند. همچنین ممکن‌است از بیمار درمورد مصرف الکل یا سایر موارد اعتیاد به مواد سوال شود.