سـردردهای بازگشتی (rebound headaches) (سردردهای ناشی‌از استفاده بیش‌از‌حد دارو) در نتیجه‌ی استفاده درازمدت و منظم از داروها برای درمان سردرد (مانند میگرن) است. تسکین‌دهنده‌های درد باعث تسکین سردردهای گاه‌به‌گاه هستند.
اما اگر از این تسکین‌دهنده‌ها بیش‌از دو روز در هفته استفاده شود، ممکن‌است سردردهای بازگشتی را به‌دنبال داشته باشد.
به‌نظر می‌رسد چنانچه شخصی از اختلال سردرد رنج می‌برد، هرنوع دارویی که برای کاهش درد مصرف می‌شود ممکن‌است باعث سردردهای بازگشتی شود. مشخص شده‌است که تسکین‌دهنده‌های درد که به‌طور منظم برای مشکلات دیگری همچون آرتریت مصرف می‌شوند منجر به سردردهای بازگشتی در افرادی‌که هرگز اختلال سردرد نداشته‌اند نمی‌شود.
سردردهای بازگشتی معمولاً با توقف مصرف داروها قطع می‌شود. این امر در کوتاه‌مدت دشوار است، اما پزشک می‌تواند در تسکین درازمدت سردردهای بازگشتی به بیمار کمک کند.
علائم:
علائم و نشانه‌های سردردهای بازگشتی ممکن‌است باتوجه به نوع سردرد اصلی تحت درمان و داروی مورد استفاده متفاوت باشد.
سردردهای بازگشتی:
• هر روز و یا تقریبا هر روز رخ‌می‌دهد که اغلب شما را صبح زود بیدار می‌کند.
• با داروی تسکین‌دهنده‌ی درد بهبود می‌یابد اما پس‌از تحلیل دارو باز می‌گردد.
علائم و نشانه‌های دیگر ممکن‌است شامل موارد زیر باشد:
• تهوع
• بی‌حالی
• بی‌قراری و دشواری در تمرکز
• مشکلات حافظه
• تحریک‌پذیری
زمان مراجعه به پزشک:
سردردهای گاه‌به‌گاه معمول هستند. اما باید سردرد را جدی گرفت. برخی‌از انواع سردردها ممکن‌است خطر مرگ را به‌دنبال داشته باشد.
سریعاً دنبال علت‌های مرضی باشید چنانچه سردرد بیمار:
• ناگهانی و شدید باشد.
• همراه با تب، سفتی‌گردن، بثورات‌جلدی، گیجی، تشنج، دوبینی، ضعف، بی‌حسی یا مشکل در صحبت‌کردن باشد.
• به دنبال ضربه به سر باشد
• با‌وجود استراحت و داروی ضددرد بدتر شود.
• نوع جدیدی در افراد مسن‌تر از50 سال باشد.
• از خواب بیمار را بیدار نماید.
در سابقه بیمار وجود نکات زیر بااهمیت است:
• معمولاً دو یا چندبار سردرد در هفته داشته باشد.
• اگر برای سردرد خود بیش‌از دو بار در هفته مسکن مصرف کنید.
• برای تسکین سردرد به بیش‌از دوز توصیه شده‌ی داروهای مسکن بدون نسخه نیاز داشته است.
• الگوی سردرد بیمار تغییر کرده باشد.
• سردرد بدتر شده است.
علل (Causes):
سردردهای بازگشتی ممکن‌است در‌صورت مصرف مکرر داروهای سردرد ایجاد شود. اگر‌چه خطر ابتلا به سردرد ناشی‌از استفاده بیش‌از‌حد از دارو بسته به دارو فرق دارد، هرداروی سردرد حاد این پتانسیل را دارد که منجر به سردردهای بازگشتی شود، ازجمله:
• مسکن‌های ساده. مسکن‌های معمولی مانند آسپیرین و استامینوفن (تایلنول و غیره) ممکن‌است در ایجاد سردردهای بازگشتی تأثیر داشته باشند (به‌خصوص اگر بیش‌از دوزهای توصیه‌شده‌ی روزانه مصرف شود). مسکن‌های ضددرد مانند ایبوپروفن (ادویل، موترین و غیره) و ناپروکسن سدیم (آلیو و غیره) دارای خطر کمتری در ایجاد سردردهای مصرف بیش‌از‌حد دارو هستند.
• مسکن‌های ضددرد مرکب. مسکن‌های ضددرد بدون نسخه (OTC) که ترکیب کافئین، آسپرین و استامینوفن (اکسدرین و غیره) بسیار معمول هستند. این گروه همچنین شامل داروهای نسخه‌ای مانند: نیوریست، نیورینال و اشریک‌‌پلاس نیز هست که حاوی بوتابیتال (به‌عنوان سداتیو) می‌باشند.
مصرف ترکیبات حاوی بوتابیتال باخطر بالایی در ایجاد سردردهای بازگشتی همراه هستند، بنابراین بهتر است برای درمان سردرد از آنها استفاده نشود. اگر بیمار باید این نوع دارو را مصرف کند، مصرف آن را بیش‌از چهار روز در ماه نباشد.
• داروهای میگرن. داروهای مختلف میگرن با سردردهای بازگشتی ارتباط دارند، ازجمله تریپتانها (ایمتریکس، زومیگ و غیره) و ارگوتهای خاص (مانند ارگوتامین (ارگومار و غیره). این داروها خطر متوسطی در ایجاد سردردهای ناشی‌از مصرف زیاد دارو دارند. ارگوت؛ دی‌هیدروارگوتامین (D.H.E. 45) به‌نظر می‌رسد پتانسیل کمتری در ایجاد این مشکل داشته باشد.
• مخدرها. مسکن‌های ضددرد حاصل از موادمخدر و یا ترکیبات موادمخدر صناعی شامل ترکیبی از کدئین و استامینوفن (تایلنول با کدئین شماره 3 و شماره 4 و غیره) هستند. این داروها خطر بالایی در ایجاد سردردهای بازگشتی دارند.
دوز روزانه‌ی کافئین (از قهوه صبح گرفته تا نوشیدنی «سودا» در بعدازظهر و یا هر ضددرد دیگر و محصولات دیگری شامل این محرک‌های خفیف باشند) نیز ممکن‌است باعث سردرد بازگشتی شود. حتماً برچسب این محصولات، را برای اطمینان از جذب‌نکردن کافئین بیش‌از‌اندازه توسط بیمار خوانده شود.
ریسک فاکتورها:
ریسک فاکتورها برای ابتلا به سردرد بازگشتی عبارتند‌از:
• تاریخچه سردردهای مزمن. سابقه‌ی میگرن، سردردهای تنشی یا سردردهای مزمن دیگر، بیمار را در معرض خطر قرارمی‌دهند.
• استفاده مکرر از داروهای مسکن. در‌صورت استفاده از داروهای ضددرد ترکیبی، ارگوتامین یا تریپتان، 10روز یا بیشتر در طول یک‌ماه و یا مسکن‌های ساده بیش‌از 15 روز در‌طول یک ماه (به‌خصوص اگر این استفاده به‌طور منظم به مدت سه ماه یا بیشتر ادامه یابد) خطر بروز سردردهای بازگشتی افزایش می‌یابد.
بیمار چه‌کاری می‌تواند انجام دهد؟
• یادداشت روزنه‌ای از سردردهای خود داشته باشد. علائم بیماری خود را یادداشت کند، حتی آنهایی که به‌نظر می‌رسد ربطی به سردرد نداشته باشند. توجه داشته باشد آنچه را قبل‌از شروع سردرد انجام می‌داده‌است، می‌خورده یا می‌نوشیده بنویسد، همچنین مدت زمان سردرد، داروها و مقدار داروهایی را که برای درمان سردرد مصرف کرده یادداشت کند.
• اطلاعـات مهــم شخصی. ازجمله استرس‌های بزرگ و یا تغییرات اخیر زندگی را حتماً یادداشت کند.
• فهرستـی از سئوالات را کـه می‌خواهد از دکتر بپرسد یادداشت کند.
قبل‌از ملاقات با پزشک بیمار چه می‌تواند انجام دهد؟
تا زمان قرار ملاقات، داروها خود را فقط بر طبق دستور دکتر قبلی مصرف کند و مراقب خود در رعایت سبک‌زندگی سالم باشد (همانند خواب کافی، خوردن مقدار زیادی از میوه‌ها و سبزی‌ها و ورزش منظم) که می‌تواند به جلوگیری از سردرد بیمار کمک کند. از هرگونه تریگرهای شناخته شده‌ی سردرد خود اجتناب کند.
آزمایش‌ها و تشخیص:
تشخیص سردرد بازگشتی معمولاً برمبنای سابقه‌ی سردرد مزمن و استفاده مکرر از دارو است. تست معمولاً لازم نیست.
درزمان مراجعه وابستگی به دارو ممکن‌است یک ریسک فاکتور برای داروهایی باشد که منجر به سردردهای بازگشتی می‌شوند. در زمان مراجعه بیمار ممکن‌است علایم ترک (wilhdramel) مانند: عصبانیت، بی‌قراری، تهوع، استفراغ، بی‌خوابی یا یبوست داشته باشید. این علائم به‌طورکلی ۲تا۱۰روز طول می‌کشد، اما ممکن‌است چند‌هفته نیز باقی‌بماند(بسته به نوع دارو یا داروهای مصرفی).
پزشک ممکن‌است درمان‌های مختلفی برای کمک به کاهش درد ناشی‌از سردرد و عوارض‌جانبی مرتبط با قطع مصرف دارو تجویز نماید. این عمل تحت‌عنوان درمان پل و یا انتقالی(tnansitional) شناخته شده‌است، و درمان ممکن‌است شامل داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، کورتیکواستروئیدها و یا دی‌هیدروارگوتامین باشد، گاهی
ممکن‌است یک ترکیب ارگو ازطریق ورید به‌صورت یک درمان فوری به‌کار برده شود.
بستری:
گاهی اوقات بهتر‌است بیمار در یک محیط کنترل شده بستری شود، زمانی‌که مصرف داروی ضددرد را قطع می‌کنیم. بستری کوتاه‌مدت ممکن‌است توصیه نمائید اگر:
• بیمار به‌تنهایی قادر به متوقف کردن استفاده از داروی درد نباشد.
• شرایط دیگری مانند افسردگی یا اضطراب داشته باشد.
• دوزهای بالای داروهایی را مصرف کنید که حاوی موادمخدر یا بوتاباربیتال هستند.
• دارای سابقه‌ی سوءمصرف از موادی مانند آرام‌بخش‌ها، مخدرها و یا باربیتورات‌ها باشد.
• بدون حمایت خانواده یا حمایت محدودی داشته باشد.
داروهای پیشگیری:
پس‌از اینکه چرخه‌ی سر درد بازگشتی را شکستید، به کار با بیمار خود برای جلوگیری از عود سر درد ادامه دهید و راه امن‌تری برای ادامه‌ی درمان سردرد پیدا‌کنید. در‌طول یا پس‌از ترک، بیمار شما ممکن‌است به یکی‌از داروهای پیشگیری روزانه زیر نیاز داشته باشد:
• ضدافسردگی سه حلقه‌ای مانند آمی‌تریپتیلین یا نورتریپتیلین (Pamelor و Aventylm)
• ضدتشنج مانند دی‌والپروئکس (دیاکین و غیره)، توپیرامات (توپوماکس و یا گاباپنتین (Gralise، Neurontin)
• مسدودکننده‌ی بتا مانند پروپرانولول (Inderal و غیره)
• مسدودکننده‌های کانال کلسیم، مانند وراپامیل (Calan,Verelan و غیره)
• بوتاکس: توکسین بوتولیز تیپA
این داروها می‌توانند به کنترل درد بدون خطر سردرد بازگشتی کمک کنند. اگر مراقب باشیم، ممکن‌است فقط نیاز به مصرف دارو به‌طور خاص برای درد تنها در طول حملات آتی سردرد باشد. مطمئن شوید بیمار داروها را به‌طور دقیق همانطورکه تجویز شده‌است مصرف می‌کند.
درمان رفتـار شنـاختی (Cognitive Behavioral Therapy(CBT:
در طی این روش درمانی، بیمار روشهایی برای غلبه‌کردن بر سردرد خود یاد می‌گیرد. در CBT، درمورد تغییر عادات زندگی حفظ زندگی سالم نیز با بیمار کار می‌کنند.
طب جانشین:
برای بسیاری از مراکز، طب مکمل و جانشین برای تسکین سردرد را ارائه می‌دهند. تا‌به‌حال، تمام روشهای درمانی جانشین یا تکمیلی به‌عنوان درمان سردرد مورد بررسی قرار نگرفته است، و باید تحقیقات بیشتری روی آنها انجام شود.
ازجمله این درمان‌ها:
• طب سوزنی. در این روش باستانی که از تحریک مسکن‌های طبیعی و دیگر مواد شیمیایی در سیستم عصبی مرکزی استفاده می‌شود. شواهدی وجود دارد که این روش می‌تواند به کنترل سردرد و شرایطی دیگری که باعث سردرد مزمن می‌شوند کمک کند.
• بیوفیدبک(پس‌خوراند زیستی). این روش به بیمار می‌آموزد تا پاسخ‌های خاصی از بدن را که به کاهش درد کمک می‌کند کنترل نماید. در طول جلسه، بیمار به دستگاه‌هایی که بر شرایط او نظارت می‌کنند و از عملکردهای بدن، مانند تنش عضلانی، ضربان قلب و فشار خون فیدبک می‌گیرند متصل می‌شود و سپس یاد می‌گیرد که چگونه به کاهش تنش عضلانی و کاهش سرعت ضربان قلب و تنفس برای کمک به آرامش خود بپردازد، تا سرانجام به بیمار کمک کند با درد مقابله کند.
• گیاهان، ویتامین‌ها و موادمعدنی. برخی‌از مکمل‌های غذایی (ازجمله منیزیم، داروهای گل مینا و باتربور) به‌نظر می‌رسد برای کمک به جلوگیری و یا درمان برخی از انواع سردردها کمک می‌کنند، البته پشتیبانی علمی کمی برای این مدعا وجود دارد. اگر بیمار شما استفاده از مکمل‌ها را درنظر دارد، حتماً قبلاً با شما این ترکیبات را چک کند. برخی از مکمل‌ها ممکن‌است با داروهای دیگری که بیمار مصرف می‌کند تداخل داشته و یا دیگر اثرات سوء (نارسایی حاد کلیوی) را در‌پی داشته باشد.
پیشگیری:
برای کمک به جلوگیری از سردرد بازگشتی، بیمار باید به نکات زیر توجه داشته باشد:
• دارو سـردرد خـود را مـطابق تجویز مصرف کند.
• اگر نیاز به مصرف داروی سردرد بیش‌از ۲بار در یک هفته داشته باشد، با دکتر خود حتماً صحبت کند.
• از مصرف داروهایی که حاوی بوتاباربیتال یا موادمخدر هستند اجتناب کند.
• از مسکن‌های OTC کمتر از 15روز در ماه استفاده کند.
• استفاده از تریپتانها یا ضددردهای ترکیبی را بیش‌از ۹ روز در ماه مصرف ننماید.
مراقبت بیمار از خود می‌تواند به جلوگیری از اکثر سردردها بسیار کمک کند:
• از تریگرهای سردرد اجتناب کند. اگر مطمئن نیست که چه چیزهایی باعث سردردش می‌شود، یک یادداشت کامل از سردردهای خود با جزئیات در مورد هر سردرد تهیه کند، درنهایت، ممکن‌است الگویی را پیدا نماید.
• خواب کافی داشته باشد. هرشب در زمان یکسانی به‌خواب برود و صبح از خواب برخیزد، حتی در آخر هفته‌ها.
• وعده‌های غذایی را حذف نکند. روز خود را با یک صبحانه‌ی سالم شروع کند و ناهار و شام خود را هر روز تقریباً در زمان یکسانی بخورد، آب کافی بنوشد.
• به‌طور منظم ورزش کند. فعالیت بدنی باعث می‌شود بدن بیمار واسطه‌های شیمیایی را آزاد کند که سیگنالهای درد به مغز را مسدود کند. با مشورت با پزشک خود فعالیت‌هایی همانند راه‌رفتن، شنا یا دوچرخه‌سواری که از آن لذت می‌برد را انتخاب کند و برای جلوگیری از آسیب احتمالی، به آرامی شروع به ورزش کند.
• کاهش استرس. منظم باشد، برنامه‌ریزی خود را ساده کند، از پیش برنامه‌ریزی داشته باشد و سعی‌کند مثبت بماند.
• استراحت. سعی کند یوگا، مدیتیشن و یا تمرین‌های تن‌آرامی را انجام دهد. به موسیقی، خواندن یک کتاب و یا حمام گرم بپردازد.
• کاهش وزن. چاقی ممکن‌است در سردرد نقش داشته باشد. بنابراین اگر اضافه وزن دارد سعی کند وزنش را کاهش دهد و برای داشتن برنامه‌ای مناسب با متخصص تغذیه و رژیم درمانی مشورت نماید.
• ترک سیگار. اگر سیگار می‌کشد، حتماً در مورد ترک سیگار اقدام کند. سیگارکشیدن می‌تواند سردرد را آغاز کند و یا تشدید نماید.
برچسب ها
مطالب مرتبط
ثبت نظر