شماره ۱۰۵۶

ضرب‌آهنگ حیات

دکتر احمد رهنمای چیت‌ساز - داروساز

بحث مربوط به موسیقی حیات با نظمی آهنگین در موجودات غیرزنده آغاز و به حیات انسان ختم‌گردید.  با دلایل بسیار می‌توان نشان‌داد که جهان‌هستی دارای ضرب‌آهنگ‌های (Circadian Rhythm)مختلفی است. این ضرب‌آهنگ‌ها در همه‌ی مظاهر حیات وجود دارند. از حیات یاخته‌ی  گیاهی گرفته تا حیات انسان. به سمتی‌که به جرأت می‌توان گفت نه‌تنها حیات، بلکه جهان‌هستی و حتی جهان فاقد روح نیز دارای ضرب‌آهنگ است و بدون این موسیقی، حیات وجود ندارد.

پدید‌آمدن شب و روز و ماه و سال و فصول و آتش فشانهای درون خورشید (تاش سوله یا کلف خورشیدی). بیماری‌ها و قحطی‌ها و فراوانی بارندگی و فزونی محصولات کشاورزی و یا زیادی یا کاهش مرگ‌ومیر، همه آهنگین و منظم است و به‌عبارت‌دیگر پدیده‌های حیات نظمی خاص دارند. وقوع هر‌پدیده در زمانی ویژه صورت‌می‌پذیرد که به‌این نظم زمانی، اصطلاحاً ساعت‌بیولوژیکی یا ضرب‌آهنگ می‌گویند. ضرب‌آهنگ‌های آدمی کاربردهای فراوان دارند. متخصصان علوم ورزش (پزشکی ورزشی) باید بدانند که در‌چه ساعتی از روز می‌توان بهترین رکوردها را جابه‌جا کرد و یا بیشتر بانوان چه روزهایی از ماه دچار رگل می‌شوند و در‌نتیجه قدرت کمتری برای رکورد‌گیری دارند تا مسابقات زنان در آن ایام، کمتر انجام شود.

قرنهاست که پزشکان از ضرب‌آهنگ‌های نبض و قلب در تشخیص بیماری‌ها سود برده و می‌دانند که درجه‌ی حرارت در طول روز و شب و ساعات مختلف، متفاوت است. مثلاً صبح‌ها کمتر و عصر و شب بیشتر می‌شود و زیادی یا کمی این درجه‌ی حرارت را به‌حساب بیماری نمی‌گذارند.

اکنون ما به‌خوبی می‌دانیم که ساعت‌ خواب‌و‌بیداری انسان‌ها دارای نظم است. بیشتر مردم ضرب‌آهنگ خوابشان شبانه است و روزها کار می‌کنند. بنابراین کارگری که شب‌ کار می‌کند، اگر ضرب‌آهنگ خود را تغییر نداده باشد چه‌بسا که با مشکل کم‌کاری و درنهایت با تصادفات شوم مواجه خواهد شد.

نتایج نشان‌داده‌اند که زمان تأثیرگذاری یک ضرب‌‌آهنگ، کاملاً مشخص است. در بانوان بیشترین تأثیر در روز اول رگل و کمترین در روز پازدهم رگل است و این آزمایش‌ها به‌وضوح نشان می‌دهند که مدت اثر یک داروی ضد‌هیستامین هم بر‌حسب یک ضرب‌آهنگ تقریباً شبانه‌روزی، متغیر است. با‌توجه به نتایج به‌دست‌آمده از زمان و داروشناسی، باید ساعت و روز مصرف داروها در درمان، مورد تجدید‌نظر قرار‌گیرد.

اما بحث مربوط به دارو و زمان به این‌جا ختم نمی‌شود. بلکه هدف، یافتن راه‌حل بهتر برای مصرف داروها است. یعنی باید بدانیم که چگونه می‌توان با مصرف کمترین مقدار دارو، بیشترین تأثیر را دریافت‌کرد و اگر به چنین مهمی دست‌یابیم، کاربرد دیگری را برای زمان زیستی‌ یافته‌ایم.

 

تعداد بازدید : 1189

ثبت نظر

ارسال