شماره ۱۰۶۵

سواب رکتال جدید در تشخیص عامل اسهال

دکتر عبدالامیر ضیغمی - کودکان

«سواب‌ دسته‌‌‌جمـعی» (Flocked swab)، تشخیص و درمان بیماری‌های اسهالی‌کشنده‌ی دوران کودکی را بهبود می‌بخشند و نتایج آن می‌تواند ما را مجبور به تجدید‌نظر در‌مورد راه درمان دومین عامل منجر به مرگ بچه‌های زیر ۵ سال نماید.

دانشمندان کانادایی با ارائه‌ی ابزاری جدید نشان‌دادند که می‌توان به‌طور چشمگیری مرگ‌و‌میر سالانه‌ی ۷۶۰‌هزار نوزاد و کودک را کاهش‌داد و از میلیون‌ها مورد که در‌اثر اسهال شدید در خطر مرگ قرار‌می‌گیرند نیز پیشگیری‌کرد.

با استفاده از یک ابتکار ارزان‌قیمت در نمونه‌برداری‌، محققان پاتوژن‌هایی را که قبلاً  قابل‌تشخیص نبود و عامل اسهال شدید در بیش‌از یک‌سوم کودکان در آفریقای‌جنوبی بود را تشخیص دادند.

آنها یک سواب رکتال دسته‌‌جمعی جدید را طراحی‌کردند که از آن برای نمونه‌برداری از بچه‌های مراجعه‌کننده به بیمارستان‌ها به‌علت بیماری اسهال شدید که دومین عامل منجر به‌مرگ کودکان زیر پنج‌سال در کشورهای در‌حال‌توسعه است‌، استفاده شد.

سواب مقعدی، موجب حذف اتلاف وقت و تهدیدهای زیستی ناشی‌از جمع‌آوری و انتقال نمونه‌های حجیم مدفوع نوزادان یا کودکان‌که برای انتقال آن باید انتظار کشید‌، می‌گردد. این کارایی، امکان تحقق کارآزمایی‌های تصادفی بالینی(R.C.T) را فراهم می‌سازد که به ارزیابی تشخیص و درمان در همان روز مراجعه برای شمار وسیعتری از پاتوژن‌ها منجر می‌گردد.

در‌این بررسی بیش‌از یک‌سوم از کودکانی که به‌علت بیماری اسهال شدید (۶۷۱تن) بستری شده‌ بودند [شامل ۱۷بیمار از ۲۶ (۶۵درصد) بیماری که در‌نهایت فوت‌کردند] با پاتوژن‌های قابل‌درمان آلوده‌گشته بودند.[عفونت‌هایی که در بیمارستان بدون تشخیص (Unrecognized) می‌مانند و بنابراین بدون درمان رهامی‌شوند.]

از آنجایی‌که بسیاری از این کودکان به‌شدت بیمار، قابل درمان هستند، محققان به‌طور بالینی آزمایش‌کردند که آیا تشخیص سریع در روز نمونه‌گیری به‌همراه درمان به‌موقع و مناسب، ممکن‌است موجب بهبود برآیندهای درمان‌گردد یا خیر.

کودکان به‌طور تصادفی برای آزمایش با استفاده از سواب دسته‌جمعی انتخاب شدند و درمان مناسب موجب کاهش حدود 5۵درصد احتمال عود اسهال گردید. درمقایسه با کودکانی که انتخاب نشده و از‌نظر بالینی دارای افزایش قد چشمگیری پس‌از یک دوره‌ی‌۶۰‌ روزه شده بودند‌، این معیار رشد، شاخص مهمی از توانایی کودکان در رسیدن به پتانسیل رشد کامل خود می‌باشد.

واقعیت ساده این است که امکانات تشخیصی، زندگی‌ها را نجات می‌دهد. اگر مددکاران بهداشت بتوانند به‌طور سریع و دقیق علت بیماری کودکان را تشخیص‌دهند، می‌توانند کمک شایانی جهت پیشگیری‌از بسیاری از مرگ‌و‌میرها کرده و زندگی‌های زیادی را بهبود بخشند. عواقب عمیق دیگر آن برای کودکان، اختلال‌رشد فیزیکی و تکامل شناختی و سوءتغذیه شدید است. برای بسیاری از علل اصلی اسهال شدید در کودکان، درمان‌های اثربخش کم هزینه‌ای در دسترس می‌باشد. هرچند مشکل اصلی اینجاست که چون تا‌کنون امکان تعیین سریع پاتوژن خاص منجر به این بیماری وجود نداشته است‌؛ به‌همین‌دلیل، استاندارد مراقبت (Standard of care) اسهال کودکان در کشورهای در‌حال توسعه‌ی جهان، تعیین علت خاص بیماری (Specific pathogen) را نادیده‌گرفته و تنها درصورت مشاهده‌ی خون در مدفوع، آنتی‌بیوتیک تجویز می‌گردد و این خود می‌تواند با مرگ‌ومیر بالای مشاهده‌شده در کودکان آفریقایی مبتلا به اسهال شدید، همخوانی داشته باشد. در بوتسوانا، ۴درصد از این کودکان در بیمارستان‌ها می‌میرند و در سایر کشورهای صحرای شمال‌آفریقا (Sub- Saharan)، نرخ مرگ‌و‌میر بالای ۷درصد است. علاوه‌بر‌این بیشتر کسانی‌که نجات‌می‌یابند، درجاتی از کاهش رشد را تجربه می‌کنند که با تأخیر تکامل شناختی نیز همراه است.

اطلاعات ارزشمندی در سطح ملی در‌مورد میکروب‌های خاص منجر به بیماری‌های اسهالی کودکان به‌دست آمد که موجب تسهیل و سرعت بخشیدن به برنامه‌ی واکسیناسیون در بوتسوانا و تکمیل پروتکل آنتی‌بیوتیک‌درمانی سریع گردید.

برنامه‌ی مبارزه با روتا ویروس بوتسوانا  که عامل اصلی اسهال شدید در‌بین نوزادان و کودکان خردسال  در این کشور است، بیشتر از ۱۰۰/۰۰۰‌کودک را واکسینه کرد و اعتبار کاهش ۵۵درصد از مجموع مرگ‌ومیرها در چهار بیمارستان درطی اولین فصل روتا ویروس پس‌از انجام واکسیناسیون را کسب‌کرد.

تجزیه و تحلیل بعدی در‌طی ۲سال پس‌از معرفی واکسن، ۳۲درصد کاهش مرگ‌و‌میر اسهالی ناشی‌از علل مختلف در نوزادان و کاهش ۲۶‌درصدی در بستری‌شدن ناشی‌از اسهال نوزادان را نشان‌داد.

سواب دسته‌ جمعی شبیه به ®Q-tip سایز بزرگ است، اما دارای نوکی با ۳/۲‌سانتیمتر(۱/۲۵اینچ) خز (furry tip) از رشته‌های نایلون است که به‌صورت قائم به انتهای ساقه‌ی پلاستیکی وصل شده‌است.این سواب دسته‌جمعی که در کانادا و برای مقاصد تشخیصی جدید طراحی‌ و توسط کوپان ایتالیا ساخته‌شده است، در سال‌2011 در کشور کانادا موفق به دریافت تقدیرنامه‌ی اختراع‌گردید.

برخلاف سواب‌های پنبه‌ای موجود در بسیاری از منازل، سواب دسته‌جمعی همانند یک برس نرم است که هسته‌ی مرکزی جاذب(Absorbant Core) ندارد، بنابراین کل نمونه‌ی بیولوژیک در نزدیکی سطح سواب باقی‌می‌ماند که موجب تسهیل انجام آزمایش‌های تشخیصی می‌شود.

سواب که در مقیاس بالا تولید‌شده، هزینه‌ای کمتر‌از ۲۵سنت دارد.

نمونه‌ی گرفته‌شده با استفاده از سواب دسته‌جمعی دارای طراحی خاصی است و به‌احتمال زیاد ۱۶درصد بیشتر از همتای قبلی خود از نمونه‌های مدفوع، در آشکارسازی دو پاتوژن باکتریال اصلی و قابل‌درمان منجر به اسهال (شیگلا و کامپیلوباکتر) کارایی دارد.

محققان اضافه‌کردند که سواب دسته‌ جمعی به‌نفع سیستم‌های مراقبت بهداشتی سراسر‌جهان است، بخصوص در محیط‌های دارای منابع کم که بیماری‌های اسهالی به‌طور صحیح و اثربخش درمان نشده و منجر به اتلاف منابع طبی ارزشمند می‌شوند.

این وسیله برای اولین‌بار در کانادا در پروژه‌ی پایش (Surveillance) گاستروآنتریت در نانووت استفاده خواهد‌شد که در آن جا عفونت‌های گاسترو‌اینستینال حاد، حداقل ۲‌تا‌۴برابر نسبت به سایر مناطق کانادا بیشتر است.

جمع‌آوری مدفوع و انتقال آن عموماً در چنین مکان‌هایی غیرعملی (Unfeasible) است. بنابراین سواب دسته‌‌جمعی برای امکان‌پذیر‌شدن این پایش، حیاتی است. ثبت‌نام در پنج کشور شروع گشته و برای هفت‌کشور دور‌دست دیگر در‌سراسر این قاره (آفریقا)، برنامه‌ریزی شده‌است‌.

تعداد بازدید : 4397

ثبت نظر

ارسال