۱ـ تغییر لکه‌ی رنگی شبکیه براثر کهولت سن:
تغییر رنگ شبکیه‌ی‌چشم با کهولت سن، در‌حال‌حاضر یکی‌از مشکلات معمول جوامع بشری است. رویارویی با اشعه‌ی ماوراءبنفش، عوامل تغذیه‌ای (نظیر کاهش جذب گوارشی)، سن، دخانیات و بیماریهای سیستمیک نظیر بالارفتن چربی‌خون، دیابت، فشارخون و تصلب‌شرایین، ازجمله عوامل افزایش روزافزون تعداد افراد مبتلا به تغییرات مرکز شبکیه می‌باشند. بر‌اساس آمارهای سال۲۰۱۱ میلادی،۱۵/۳درصد از نژادهای آسیایی‌تبار آمریکایی ۴۰سال و بالاتر، با درجاتی از انهدام بخش ماکولای شبکیه مواجه بوده‌اند.
درمان معمول: درصد کمی‌از بیماران دچار انهدام ماکولا (تقریباً ۱۰درصد) بیماریشان از نوع اگزودا یا تراوش است. در این بیماران فتوکوآگولاسیون (متراکم‌کردن ماده‌ی پروتئینی شبکیه توسط پرتوی تحت‌کنترل مثل لیزر آرگون) ممکن است در مواردی که مرکز ماکولای شبکیه چند‌تکه نشده باشد، در تثبیت آن مؤثر باشد. همچنین در‌این ارتباط پدیده‌ای موسوم به تجدید عروقی تحت‌شبکیه‌ای وجود دارد که خیلی سریع اتفاق افتاده و ممکن‌است به‌محو‌بینایی منتهی شود.
بدیهی است تشخیص به‌موقع و فتوکوآگولاسیون با لیزر آرگون یا کریپتون، ممکن‌است از این عارضه پیشگیری نماید.
تلاشهای موجود در جهت درمان تغییرات ماکولایی وابسته‌به‌سن، به‌طور عمده تغذیه‌ای می‌باشند. در این ارتباط از سال ۲۰۱۰ به‌بعد، استفاده‌ی خوراکی از روی همراه با سایر ویتامین‌ها و مواد‌معدنی توصیه شده‌است. تحقیقات آزمایشگاهی و بالینی اخیر بیانگر نقش فوق‌العاده و دراماتیک استفاده از تزریق وریدی رتینول، اسیداسکوربیک و توکوفرول‌های ویتامین A، C و E و سلنیوم و روی می‌باشند. همچنین بررسی و مرور مقالات اخیر دراینارتباط بیانگر ارزش مکمل‌های معدنی بوده است. در‌حال‌حاضر جهان چشم‌پزشکی منتظر نتایج تحقیقات کنترل‌شده و ثابت‌کننده‌ی اثربخشی این ترکیبات در احیای بافت ماکولای شبکیه می‌باشد. در‌حال‌حاضر سازمان بهداشت و سلامت، افراد سالخورده را تشویق به کنترل بیماریهای مزمن، ورزش، عدم استعمال دخانیات، تثبیت تغذیه و مصرف به‌جا و منطقی مکمل‌های ویتامینه‌ی معدنی می‌نماید.
۲ـ رتینوپاتی دیابتی:
بیماران دچار دیابت نوع۱و۲، شدیداً در‌معرض نشت ماکولای شبکیه و اطراف شبکیـه (رتینوپاتی غیر‌منتشر) یا تکثیر عروقی (رتینوپاتی منتشر) می‌باشند. درسال ۲۰۰۵، ۱۳/۴درصد از افراد آمریکایی بالای ۴۰سال دچار دیــابت بــوده‌انــد که ۵/۱درصد از این جمعیت دچار رتینوپاتی دیابتی تشخیص‌داده شدند.
درمان: کنترل دقیق قند‌خون در این بیماران غالباً توأم با به‌تأخیر افتادن و خوش‌خیم بودن آینده‌ی این عارضه می‌باشد.
با‌این‌وجود برخی‌از بیماران دیابتی ممکن‌است به‌صورت دیررس یا زودرس دچار ادم ماکولای شبکیه یا تکثیر عروقی شوند و به‌نوبه‌ی خود احتمال اینکه به‌نابینایی فرد مبتلا حتی در سنین کاری منتهی شود نیز وجود دارد. آزمایش سالیانه‌ی چشم‌پزشکی گرچه در‌این ارتباط ارزشمند است ولی ممکن‌است با این کار نیز متوجه رتینوپاتی دیابتی نشویم. به‌همین‌دلیل با استفاده از استروسکوپ و فوتوگرافی می‌توان به‌صورت استاندارد در‌مورد پیشرفت و درجه‌ی رتینوپاتی دیابتی اظهار‌نظر نمود.
بدیهی است فوتوکوآگولاسیون شبکیه در موارد پیشرفت رتینوپاتی و اِدم ماکولا ممکن‌است به کاهش ۵۰درصدی میزان دید چشم منتهی شود. البته نشان‌داده شده که تشخیص به‌موقع و درمان عارضه‌ی چشمی در IDDM (دیابت‌نوع۱) وNIDDM (دیابت‌نوع۲) بسیار ارزشمند است. در چنین مواقعی مداخله‌ی به‌موقع ممکن‌است در معکوس‌شدن روند تکثیر عروقی و اجتناب از خونروی، اسکار و جدا‌شدن لایه‌های شبکیه (دکولمان) مؤثر و مفید باشد. تحقیقات سال ۲۰۰۹ نشان‌داد که درمان به‌موقع فوتوکوآگولاسیون کانون ماکولای شبکیه، در پیشگیری‌از اِدم ماکولای شبکیه ارزش بالینی فراوانی دارد.
3ـ عارضه‌ی عروقی شبکیه:
بیماران دچار عارضه‌ی عروقی شبکیه قبل‌از هرگونه درمانی باید به‌دقت معاینه و ارزیابی شوند.
درمان معمول: التهاب عروق شبکیه را می‌توان با استفاده از کورتیکواستروئیدها یا در‌صورت اثبات انسداد عروقی با استفاده از مصرف داروهای ضد‌انعقاد درمان نمود و از مصرف داروهایی نظیر ضد‌بارداریهای خوراکی باید اجتناب‌شود.
انسداد وریدی شبکیه گاهی اوقات با‌داروهای ضدتجمع پلاکت‌ها قابل درمان است و پس‌از آن بیمار از‌نظر خونروی و گلوکوم باید تحت‌نظر باشد. البته موارد اِدم‌ماکولا و انسداد عروق ریز یا اختلالات عصبی ـ بینایی را می‌توان بااستفاده از لیزر فتوکوآگولاسیون بهبود بخشید. فتوکوآگولاسیون با استفاده از لیزر آرگون و کریپتون ممکن‌است در انواع تغییرات ماکولایی ناشی‌از سن نیز مؤثر باشد.
بدیهی است مصرف ضد‌بارداری خوراکی(OCP) باید درچنین مواقعی فوراً متوقف شود. اخیراً (از سال ۲۰۱۰) برای رفع توده‌های بزرگ تحت شبکیه‌ای بااستفاده از آتپاز (rt-PA) تحقیقات موفقیت‌آمیزی صورت‌گرفته است.
انسداد شریان شبکیه به محض تشخیص باید فوراً طی عمل Paracentesis یا همان تخلیه‌ی مایع زجاجیه و یا با استفاده از لیزر کربن‌دی‌اکسید درمان شود. درچنین مواقعی چنانچه بیش‌از ۱۵دقیقه از شروع گذشته باشد، کوری عارض‌شده عموماً قابل‌برگشت خواهد بود.
4ـ اِدم ماکولا (لکه‌ی‌زرد شبکیه):
التهاب و ورم مرکز شبکیه‌ای به‌اِدم ماکولارسیستوئید(cysioid macular edema) معروف است. علت معمول این مسأله التهاب می‌باشد که ممکن‌است ناشی‌از جراحی آب‌مروارید، التهاب داخلی خود لکه‌ی زرد شبکیه، یووئیت (Uveitis) پایدار، سمیت‌های نوری و یا حتی برخی داروها باشد.
درمان معمول: دارو‌درمانی ادم‌ماکولارسیستوئید شـامل مصــرفNSAIDs موضــعی (نظیر دیکلوفناک۰/۱درصد)، کورتیکواستروئیدها یا وقفه‌دهنده‌های انیدراز‌کربونیک خوراکی می‌باشد. البته درصد کمی از این ضایعات به درمان‌های معمول پاسخ‌نداده و ممکن‌است به‌هیچ درمانی نیز پاسخ نداده یا منجر‌به تخلیه‌ی محتویات فضای زجاجیه (ویتره) شود. ضربه نیز ازجمله عواملی است که قادر به ایجاد ضایعات بینایی و شبکیه‌ای می‌باشد. اِدم ماکولایی Berliner به‌نظر می‌رسد که قابل‌برگشت باشد. در‌حالی‌که پارگی غشای صلبیه ممکن‌است به‌درجاتی از ضعف بینایی همیشگی منجر شود. خونروی شبکیه که به‌صورت ثانویه براثر ضربه به چشم به‌وجود می‌آید، معمولاً خود‌به‌خود برطرف می‌شود ولی ممکن‌است با یک آسیب موضعی شبکیه همراه شود که در‌صورت عدم‌تشخیص به‌موقع، می‌تواند به گسیختگی (دکولمان) شبکیه منجر شود.
۵ـ رتینوپاتی نوزادان نارس:
زود به‌دنیا‌آمدن و نارس‌بودن، به‌خودی‌خود یکی‌از دلایل کوری چنین نوزادانی است. کرایوتراپی قادر به کاهش احتمال بروز چنین عارضه‌ای است. چنانکه در تحقیق انجام‌شده طی نیمه‌ی دوم دهه‌ی ۲۰۱۰ (۲۰۰۵تا ۲۰۱۰) میلادی تعداد ۳۲۱ نوزاد از ۱۰۰۰ نوزاد درمان‌شده با این‌روش، بینایی‌شان محفوظ ماند.
به‌همین‌دلیل معاینه‌ی ماهیانه‌ی کلیه‌ی نوزادان نارس برای تشخیص و شناسایی سریع چنین تغییراتی در شبکیه با هدف شروع درمان مناسب آنها توصیه می‌شود.
۶ـ مشکل AIDS و چشم:
عوارض آلودگی با ویروسHIV در انسان بی‌شمار است. یکی‌از معمولترین این عوارض، سندرم چشم‌خشک می‌باشد. ولی چنین عارضه‌ای متعاقب آلودگی با ویروس‌های دیگر نیز ممکن‌است رخ‌دهد که عبارتند‌از: کرانیت ناشی‌از هرپس سیمپلکس(CMV،(HSVهرپس زوسترMolluscum contagiosum و میکروسپوروزیس.
قبل‌از اپیدمی‌شدن AIDS، التهاب شبکیه ناشی‌از سایتومگالو ویروس، به‌ندرت در میان بیماران دچار نقص سیستم ایمنی مشاهده می‌شد. شکایات اولیه‌ی بیماران دچار رتینیت CMV شامل است بر فلش جرقه‌های نوری، حالت مگس‌پران چشم (جمع‌شدن رسوبات در مایع زجاجیه‌ی چشم)، دید کدر و تضعیف بینایی محیطی و مرکزی. عدم‌درمان چنین وضعیتی ممکن‌است به‌طرف خونروی و نکروز شبکیه پیشرفت نموده و حتی به نابودی شبکیه و کوری چشم منجر شود.
درمان با داروهای ضد‌ویروس گــان‌سیــکلوویر و فوس‌کارنــت (Ganciclovir and foscarnet) است. این داروها در چنین مواردی گرچه مفیدند ولی باید درازمدت مصرف شوند(جدول۱).
علاوه‌بر عفونت‌های فوق، حداقل۱۲عامل عفونی دیگر قادر به ایجاد مشکلات شبکیه‌ای یا کروئیدی در بیماران دچارAIDS شناسایی شده‌اند که شامل است‌بر: ویروس‌های واریسلازوستر، هرپـس‌سیـمپلکس، تـوکسوپلاسموز‌گوندی، پنوموسیـستـیس کارینی، کریپتـوکوکوس‌نئوفـورمنس، مایکوباکتـریوم آویوم و مایکوباکتریوم توبرکولوز.
بدیهی است تشخیص دیرهنگام این عفونت‌ها قادر به آسیبهای جبران‌ناپذیر به شبکیه است و به‌همین‌دلیل درمان سریع آنها توصیه می‌شود.
7ـ تغییرات شبکیه‌ای و کوچک‌شدن آن:
عارضه‌ی رینیت پیگمنتوزا، عارضه‌ای تخریبی در ارتباط با کرویت طبیعی بخش گیرنده‌های رنگی قسمت خارجی شبکیه است که در‌صورت عدم‌درمان و تشدید، به‌مرور زمان به ضعف‌بینایی منتهی‌می‌شود.
درمان معمول: مصرف روزانه‌ی ویتامینA (رتینــول) به‌میزان IU30000 واحد بین‌المللی قادر‌به‌تأخیر این بیماری است. البته تحقیقات اخیر (۲۰۰۵) نشان‌داده که مصرف روزانه‌ی IU 400 واحد بین‌المللی ویتامینTocopherol)E) نیز به‌خوبی ویتامینA در درمان این بیماری ممکن‌است مؤثر باشد.
درمان دیستروفی شبکیه، هنوز یک معمای درمانی محسوب می‌شود و در‌حال‌حاضر تحت‌تحقیق و بررسی است. انتظار می‌رود با جبران یک آنزیم خاص که تصور می‌شود دراینارتباط مؤثر‌است، بتوان برانواع این نوع از عوارض مادرزادی شبکیه فائق آمد.
ثبت نظر