کمبود روی مسبب فشـارخون بالا

بنابر آمار انجمن قلب آمریکا(AHA)، فشارخون بالا بیش‌از ۱۰۰میلیون تن را در آمریکا تحت‌تاثیر قرار داده‌است. در ایران نیز طی بررسی‌های صورت‌گرفته روی ۵۰هزارزن و مرد ۴۰تا۷۵سال شرکت‌کننده در بررسی، ۲۱۰۰۰ و۳۵۰ تن(۴۲درصد) از افراد مورد بررسی، دارای فشارخون بالا بودند که در میان مبتلایان، تنها ۴۶درصد از بیماری خود آگاه‌بوده و بیش‌از نیمی‌از آنها از ابتلا به این بیماری بسیار پرخطر بی‌خبر بودند.

حال درطول سال‌های اخیر، محققان بارها به ارتباط میان سطوح پایین‌تر «روی» و فشارخون بالا اشاره‌نموده‌اند. هرچند، تا به امروز نتوانسته‌اند نقش دقیق کمبود روی را در ایجاد فشارخون بالا مشخص‌کنند.

کمبود روی

برای نمونه، افرادی‌که دارای شرایط مشخصی نظیر دیابت نوع‌۲ و بیماری‌کلیوی‌مزمن به‌طور مشترک می‌باشند، دارای فشارخون بالا و دچار کمبود روی هستند. اما هنوز مشخص نیست که آیا کمبود روی دلیل فشارخون بالا می‌باشد یا خیر. به‌طور مشابه، سایر بررسی‌ها ثابت‌کرده‌اند اشخاصی که دارای سطوح پایین‌تر روی هستند، با احتمال بیشتری به فشارخون بالا مبتلا می‌شوند.

مستندات دیگر مبنی برتاثیر روی درفشارخون بالا این است که موش‌هایی که به‌طور ویژه به نمک حساس هستند و به‌راحتی در آنها فشارخون‌های بالا ایجادمی‌شود، در خون آنها سطوح پایین‌تری از روی وجود دارد. اخیرا، گروهی از محققان بر آن شدند تا ارتباط میان روی و فشارخون را مورد بررسی قراردهند. هدف آنها، کاوش دقیق‌تر مکانیسم این عمل بود.

کلیه‌ها و فشارخون:

سدیم نقش‌حیاتی در تعدیل فشارخون ایفا می‌کند. کوترانسپورتر سدیم‌کلراید(NCC) در کلیه، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. NCCسدیم را از مایعی‌که قرار است تبدیل به ادرار شود، بازجذب نموده و آن را به درون بدن بازمی‌گرداند.

به‌طورکلی، سطوح کمتر سدیم در ادرار با افزایش فشارخون مرتبط است. به عبارت دیگر، زمانی‌که NCC بسیارفعال است، سدیم بیشتری را درون بدن پمپ می‌کند و مقادیر کمتری‌از سدیم از طریق ادرار دفع‌شده و فشارخون افزایش می‌یابد. تنظیم دفع‌کلیوی ‌سدیم، سنگ بنای کنترل فشارخون است. تعدادی‌از پروتئین‌ها می‌توانند برای تغییر مقدار سدیمی که بدن بازجذب نموده و آن را دفع‌می‌کند، با NCC میانکنش(Interact) برقرارکنند. روی به‌عنوان یک عامل کمک‌کننده عمل‌می‌کند، بدین‌معنی‌که فعالیت طیف‌گسترده‌ای از پروتئین‌ها ازجمله آنزیم‌ها، فاکتورهای رونویسی(Transcription factors) و پروتئین‌های تنظیم‌کننده را تحت‌تاثیر قرارمی‌دهد.

محققان بر این باورند که«روی» یکی‌از پروتئین‌هایی را تحت‌تاثیر قرارمی‌دهد کهNCC را تعدیل‌می‌کند و جهت یافتن شواهدی که تصدیق‌کنندۀ این ادعا باشد، تلاش‌های بسیاری نموده‌اند.

روی و فشارخون بالا:

در پژوهش‌اخیر، دانشمندان مجموعه‌ای از آزمایش‌ها را جهت بررسی ارتباط میان«روی» و فشارخون بالا انجام‌داده و نقشNCC را مشاهده‌نمودند.در وهلۀ اول، آنها ثابت‌کردند موش‌هایی که رژیم‌غذایی با سطوح کمتر روی را دریافت می‌کنند، دچار فشارخون بالا شدند. در مرحلۀ بعد آنها این موش‌ها را به دوگروه تقسیم‌نمودند. آنها به نیمی‌ازموش‌ها رژیم‌غذایی دادند که حاوی سطوح کافی از روی بود و همانگونه که انتظار می‌رفت، فشارخون آنها به سطح طبیعی بازگشت.

محققان به مابقی موش‌ها هیدروکلروتیازید دادند، دارویی‌که موجب مهارNCC می‌گردد. فشارخون این حیوانات نیز به حالت طبیعی بازگشت. دلیل این‌امر آن است کهNCC پمپ‌کردن سدیم به درون‌بدن را متوقف نموده و همین‌امر به کلیه این اجازه را می‌دهد تا آن را از بدن دفع‌کند. درتجربیات دیگر، محققان در آزمایشگاه روی بافت‌های‌حیوانی کارکردند. آنها ثابت‌نمودند کهNCC عامل فشارخون بالا است که به واسطۀ کمبود روی میانجی‌گری(Mediated) می‌شود.

آنها همچنین ثابت‌نمودند که فعالیتNCC به واسطه حضور روی تغییرمی‌کند. به‌صورت ویژه، فعالیت NCC زمانی‌که در سطوح کمتری است، افزایش می‌یابد. این دانشمندان بر این باورند زمانی‌که میزان تامین روی کم است، NCC پایدارتر بوده و بنابراین قادر است تا درمدت‌زمان طولانی‌تری عمل نماید.

این نتایج یافته‌های حاصل‌از بررسی‌های پیشین را به‌یکدیگر مرتبط‌ نموده و نقش روی در فشارخون‌بالا را تائیدمی‌نمایند. این پژوهشگران اظهارمی‌دارندکه:

درک مکانیسم‌های‌ اختصاصی‌که به‌واسطۀ آنها کمبود روی، به اختلال در تنظیم فشارخون کمک‌می‌کند، ممکن‌است تاثیر عمده‌ای بر درمان فشارخون بالا در بیماری‌های مزمن داشته باشند.