تمرین‌های دل آگاهی

دل آگاهی در واقع فعل آگاهی داشتن و آگاه‌بودن به آن چیزهایی است که انسان در هرلحظه با حواس خود و با احساس خود حس می‌کند بدون آنکه آنها را تعبیر کند یا درباره‌شان به داوری بنشیند.
صرف وقت بسیار برای برنامه‌ریزی، حل‌کردن مشکل، خیال‌پروری یا فکر به مسایل منفی یا اتفاقی از انرژی انسان می‌‌کاهد. همچنین این عوامل ممکن‌است سبب بروز استرس، اضطراب و نشانه‌های افسردگی شوند.
 ازطرف دیگر، انجام تمرین‌های دل آگاهی به انسان کمک می‌کند دقت خود را به دور از این نوع تفکر جهت داده و به دنیای اطراف خود دل مشغول دارد.
انجام تمرین‌های دل‌آگاهی دارای منافع احتمالی متعدد است ازجمله:
ـ کاهش استرس، اضطراب و افسردگی
ـ کاهش افکار منفی و حواس‌پرتی
ـ بهبود خلق
برای تمرین دل‌آگاهی راه‌های متعددی وجود دارد. به‌عنوان مثال:
دقت‌کردن. از این پس هرگاه باکسی‌دیدار می‌کنید ازنزدیک کلامش را بشنوید. درمورد معنا و منحصر‌به‌فرد بودن آن کلمات فکر کنید. هدف‌، باید ایجاد عادت درک دیگران و به تأخیر انداختن قضاوت و انتقاد درباره‌شان باشد.
آشنای قدیمی را تازه ببینید. درخانه‌ یا دفتر کار، چند شیئی کوچک قدیمی مثل مسواک، سیب یا موبایل را بیابید. با دیدی تازه به این اشیاء نگاه کنید. درمورد هریک ازاین اشیاء، جزء تازه‌یی را شناسایی کنید که پیش‌از‌این به‌آن توجه نداشته‌اید. هرچه بیشتر از جهان اطراف خود آگـاه شویــد، بـه اشیای اطراف خود بیشتر علاقه‌مند می‌شوید.
تمرکز روی نفس‌ها. درمکانی ساکت بنشینید و کمر و پشت خود را مستقیم و درآرامش و شل نگاه دارید. ورود و خروج نفس از بدن راحس کنید. به هیچ چیز دیگر فکر نکنید. فقط به ورود و خروج هوا ازسوراخ‌های بینی توجه کنید. به برآمدن و فرو رفتن شکم در هر نفس توجه کنید. زمانی‌که ذهن‌تان منحرف شد، به آرامی ذهن را دوباره به طرف دقت به نفس جهت دهید. به‌خاطر داشته باشید که با انجام این کار لازم نیست مربع‌نشین خوبی شوید. درباره‌ی خود قضاوت نکنید. همه با انجام این کار می‌توانند با هر نفس که فرو می‌رود و  بر‌می‌آید نسبت به آنچه که درمحیط‌شان می‌گذرد آگاه شوند.
حس‌ها را بیدار کنید. یک کشمش بردارید. درمکانی ساکت و با پشتی قائم و تن‌آرام بنشینید به کشمش نگاه کنید. آن را بو کنید، حس کنید و سپس در دهان بگذارید. مزه‌ی کشمش را حس‌کنید و به‌آهستگی و بامتانت کشمش را بجوید. به‌طریق تغییر بافت کشمش، تکانه‌ی بلعیدن کشمش، عکس‌العمل نسبت به آن تکانه و هر فکر یا عاطفه‌یی که ضمن این کار به‌وجود آمده‌است توجه کنید. از نزدیک به حواس خود دقت کنید و دراین صورت واکنش ‌بدن نسبت به کشمش سبب آشکار‌شدن بصیرت نسبت به رابطه‌مان با خوردن وغذا می‌شود.
زمان و مقدار انجام تمرین‌های دل‌آگاهی:
زمان و مدت انجام تمرین‌های دل‌آگاهی به برنامه‌ریزی درمورد نوع تمرین بستگی دارد.
به‌عنوان مثال، اگر روش دقت‌کردن به کلام دیگری را برگزیده‌اید، می‌توانید این تمرین را در تمام طول مدت روز انجام دهید. می‌توانید این تمرین را از زمان بیدار‌شدن و سخن‌گفتن با همسر، درآغاز جلسه با همکار یا درزمان صرف شام با دوستان یا خانواده انجام دهید. اما از انجام  این تمرین ضمن رانندگی بپرهیزید. میزان تمرین 15تا20 دقیقه و به‌تعداد 4تا8‌ بار در روز است.
درمورد سایر تمرین‌های دل‌آگاهی ازجمله تمرکز روی تنفس، لازم است این تمرین‌ در زمانی معین و محلی آرام و بدون سروصدا انجام شود. می‌توان این نوع تمرین را صبح زود و پیش از آغاز کار روزانه انجام داد.
تمرین دل‌آگاهی برای آنکه نتیجه دهد باید حداقل به مدت 6 ماه هر روز انجام شود. باگذشت زمان مشاهده می‌شود دل‌آگاهی بدون تلاش حاصل  می‌شود. باید برای پیوند مجدد با خود و پرورش نفس این تمرین را انجام داد.
درپایان باید گفت که با انجام دل‌آگاهی می‌توان در زمان زیست که معادل آن حدیث منسوب به امام علی(ع) است که می‌فرمایند: کن ابن زمانک یعنی فرزند زمان خویشتن باش و یا این مصراع از مثنوی که می‌فرماید:«صوفی ابن‌الوقت باشد ای رفیق».