درمان باستانی مالاریا در چین، مؤثر در درمان سل مقاوم

داروی گیاهی چندصدساله‌ای که توسط دانشمندان چینی کشف گردیده و در درمان مالاریا مؤثر بوده‌است، می‌تواند در درمان سل نیز مؤثر باشد و روند مقاومت دارویی را کند سازد.

در پژوهشی در میشیگان، مشخص‌گردید که دارویی سنّتی موسوم به آرتمیسینین‌(Artemisinin) از فعالیت باکتری‌ مسبب سل «مایکو باکتریوم‌توبرکولوسیس» جلوگیری‌کرده و از نهفته‌گشتن (Dormant) آنها ممانعت به‌عمل می‌آورد‌. در‌این‌مرحله از بیماری استفاده از آنتی‌بیوتیک بی‌تأثیر است، زیرا هنگامی‌که باکتری سل یا TB نهفته و غیر‌فعال است، در‌برابر آنتی‌بیوتیک‌ها از خود مقاومت بالایی نشان‌می‌دهد و جلوگیری‌از این رخداد نهفتگی، باکتری‌ها را بیش‌از‌پیش نسبت به این دارو حساس‌نموده و طول‌درمان را کوتاه‌می‌کند‌.

طبق آمار‌CDC‌،یک‌سوم از جمعیت جهان آلوده به باکتری سل هستند و این بیماری در‌سال‌۲۰۱۵ جان ۱/۸میلیون انسان را گرفته است.

میکوباکتریوم توبرکولوسیس یا به‌اختصار Mtb، برای رشد و تکثیر در بدن به اکسیژن نیاز دارد و دستگاه ایمنی جهت کنترل عفونت، از رسیدن اکسیژن به این باکتری جلوگیری‌می‌‌نماید.

محققان دریافتند که آرتمیسینین، به مولکولی موسوم به«Heme» حمله‌می‌کند که در سیستم اکسیژن‌رسانی در بدن انسان نقش داشته و در حسگر اکسیژن‌Mtb موجود است. با ایجاد اختلال در‌این حسگر و اساساً با از کار انداختن آن، آرتمیسینین قابلیت باکتری برای تشخیص میزان نیاز اکسیژن دریافتی خود را از‌بین‌می‌برد.
وقتی‌Mtb از اکسیژن محروم‌می‌شود، به‌حالت نهفته و غیرفعال فرو‌می‌رود که این حالت باکتری را درمقابل فشارهای محیط کم‌اکسیژن محافظت می‌کند. اگر Mtb نتواند کمبود اکسیژن را تشخیص دهد، به حالت نهفتگی درنمی‌آید و در‌نتیجه می‌میرد.

باکتری سل با این شیوه ممکن‌است ده‌ها سال در بدن غیرفعّال باقی‌بماند. امّا اگر زمانی سیستم ایمنی ضعیف شود، بیماری عود‌می‌کند و گسترش می‌یابد. در هر‌صورت، چه بیماری در‌حالت فعّال و چه در حالت نهفته باشد، درمان سل ممکن‌است تا ۶ ماه به‌‌درازا بکشد و به‌همین علّت کنترل آن بسیار دشوار می‌باشد.

بیماران اغلب به‌خاطر مدت طولانی درمان، به دستورات درمانی پایبند نمی‌مانند. درمان ناکامل نقش بسزایی در گسترش سوش‌های(Strains) مقاوم در‌برابر چندین نوع دارو (MDR TB) ایفا‌می‌کند و این پژوهش کلید کوتاه‌سازی دوره درمان می‌باشد، زیرا باکتری‌های نهفته و جان‌سخت را حذف‌می‌کند. این امر سرانجام می‌تواند به بهبود نتیجه وضع بیماران و کندسازی گسترش سل مقاوم به دارو منتهی گردد.

پس‌از بررسی و تفکیک ۵۴۰/۰۰۰ ترکیب مختلف، محققان همچنین ۵ بازدارنده شیمیایی(احتمالی) را کشف‌کردند که حسگر اکسیژنMtb را به روش‌های مختلف هدف قرار‌می‌دهند و می‌توانند در درمان نیز به‌خوبی مؤثر باشند.

بیماری سل یک معضل جهانی بوده و به ابزارهایی نوین برای کندسازی شیوع آن و غلبه‌بر مقاومت دارویی نیاز است. این روش جدید برای هدف قراردادن باکتری‌های نهفته‌، راهی نوین را برای نابودی آنها به محققان نشان‌می‌دهد.

Ref:

Nature Chemical Biology