شماره ۱۱۰۶

پرتوی پروتونی در سرطان مغز کودکان

دکتر تقی کیمیایی اسدی - انکولوژیست

پرتوی پروتونی در سرطان مغز کودکان

مدولو بلاستوما (Medulloblastoma) شایع‌ترین سرطان مغز بدخیم در کودکان است که در قسمت عقب و پایه‌ی مغز نزدیک به کف جمجمه ایجاد می‌شود. این بیماری با پیشروی سریع و بر‌خلاف بیشتر تومورهای مغزی، از‌طریق مایع مغزی ـ نخاعی به بخش‌های مختلف سطح مغز و نخاع گسترش می‌یابد. درمان مرسوم به‌طور‌معمول شامل جراحی برای برداشتن تومور، رادیوتراپی فوتونی و شیمی‌درمانی است. با‌این‌حال، بیماران اغلب دچار عوارض‌جانبی از‌جمله ناشنوایی (که می‌تواند یادگیری و زبان‌آموزی کودک را به‌شدت تحت‌تأثیر قراردهد)،

اثرهای شناختی، عملکرد هورمونی و همچنین اثرهای سمی بر قلب، ریه‌، تیروئید، ستون‌فقرات و اندام‌های باروری (تخمدان‌ها و بیضه‌ها) می‌شوند. این عوارض در‌نتیجه‌ی اکسپوز‌شدن بافت‌های سالم بدن به اشعه ایجاد می‌شوند. به‌طور‌معمول هرچه سن بیمار هنگام درمان کمتر باشد، اثرهای دراز‌مدت درمان وخیم‌تر هستند.

درمان با پرتوی پروتونی (گونه‌ی دقیق‌تری از رادیوتراپی) جهت درمان سرطان مغز مدولوبلاستومای کودکان در ظاهر به‌اندازه‌ی رادیوتراپی مرسوم مورد اطمینان بوده و میزان بقای یکسانی دارد. نتایج نشان‌می‌دهند که پرتودرمانی پروتونی به مقدار پرتودرمانی مرسوم برای سایر قسمت‌های بدن کودک سمّیت نداشته باشد.

روش‌پرتودرمانی پروتونی در‌مقایسه با پرتودرمانی سنتی (Conventional) هدفمندتر بوده و جهت درمان سرطان‌هایی که دسترسی به آنها داخل بدن دشوار است، مورد استفاده قرار‌می‌گیرد. با این درمان، خطر آسیب به بافت‌های اطراف و ایجاد عوارض‌جانبی به‌حداقل می‌رسد.

درمان با پرتوی پروتونی در‌سال2014 به‌ویژه در انگلستان و اروپا به صدر اخبار وارد شد و در آن سال طی رخدادی، یک زوج انگلیسی پسرشان را بدون اجازه‌ی پزشکان از بیمارستان عمومی Southampton در انگلستان خارج‌ کرده و جهت درمان با پرتوی پروتونی به پراگ (جمهوری چک) بردند. در آن زمان درمان با پرتوی پروتونی در مراکز خدمات سلامت ملی انگلستان (NHS) در دسترس نبود و این سازمان بعدها موافقت‌کرد که این درمان را تحت‌پوشش قراردهد. ۲مرکزدرمان با پرتوی پروتونی (منچستر و لندن) تا سال2018 در انگلستان بازگشایی خواهند شد.

طی آزمایش‌های صورت‌گرفته روی تعدادی بیمار ۳ ‌تا‌۲۱ ‌ساله‌، بیشتر آنها تمام تومور یا بخشی‌از آن را با جراحی برداشته و کلیه‌ی بیماران تحت شیمی‌درمانی و درمان با پرتوی پروتونی قرارگرفتند‌.

۱۲ درصد از بیماران، ۳‌سال پس‌از درمان دچار عارضه‌ی ناشنوایی جدی گشته و این میزان پس‌از ۵ سال تا‌۱۶درصد افزایش‌یافت. بیماران همچنین در سرعت پردازش و درک کلامی دچار مشکلاتی گشتند. اما استدلال ادراکی و حافظه‌ی فعال آنان به میزان قابل‌ملاحظه‌ای تحت‌تأثیر قرارنگرفت. بیش‌از نیمی‌از بیماران (۵۵درصد) پس‌از 5 سال مشکلاتی در سیستم نورو‌اندوکرین تنظیم‌کننده‌ی هورمون‌ها داشتند (هورمون رشد بیش‌از‌همه تحت‌تأثیر قرار‌گرفت). با‌این‌حال، در این بررسی‌ها هیچ یک از اثرهای سمّی قلبی، ریوی یا گوارشی‌ گزارش نشد. (این اثرهای سمی در بیماران درمان‌شده با رادیوتراپی فوتونی بسیار شایع هستند).

میزان بقا بدون پیشرفت تومور، ۳‌سال پس‌از درمان ۸۳ درصد بود. این میزان پس‌از ۵‌سال به ۸۰درصد رسید. یافته‌ها نشان‌می‌دهند که رادیوتراپی پروتونی ظاهراً درجه‌ی قابل‌قبولی از سمّیت را داشته و میزان بقای آن مشابه با رادیوتراپی فوتونی است. اگرچه این درمان اثر شنوایی، اندوکرین و عصبی ـ شناختی (به‌ویژه در بیماران خردسال‌تر) دارد، سایر اثرهای تأخیری شایع در بیماران درمان شده با فوتون مانند عوارض سمّی قلبی، ریوی و گوارشی دیده نمی‌شود.

رادیوتراپی پروتونی سمّیت قابل‌قبولی ایجاد‌کرده و میزان بقا نیز مشابه با رادیوتراپی مرسوم است که نشان‌می‌دهد استفاده از این درمان ممکن‌است جایگزینی برای درمان‌های فوتونی باشد.

گروه پرتو‌درمانی اُنکولوژی مرکز سرطان دانشکده‌ی پزشکی هیوستون تگزاس، معتقدند که آنکولوژیست‌های پرتو درمانگر همواره می‌دانسته‌اند که درمان‌های قبلی با اثرهای‌جانبی بالقوه شدیدی در ارتباط هستند و بسیاری از افراد فعال در‌این‌زمینه از این فن‌آوری نوین استقبال می‌کنند که با کاهش دادن عوارض پرتودرمانی، به کیفیت بالاتر زندگی کودکان مبتلا به این نوع سرطان کمک نموده است.


تعداد بازدید : 1756

ثبت نظر

ارسال