سفیدکردن bleaching دندانها مربوطه به دسته‌یی ازمحصولات می‌شود که قادر به تغییر رنگ دندانها می‌باشند. با افزایش آگاهی و توجه بیماران درتغییر نمای ظاهری دندانهای خود توسط دندانپزشکی زیبایی، روشهای محافظه‌کارانه مانند سفیدکردن دندانها تحت‌عنوان vital bleaching نیز توجه بیشتری به خود جلب کرده است. محصولات قابل فروش بدون نسخه که باعث سفید‌شدن دندانها می‌شوند یا تحت واکنش شیمیایی که مشابه روش به کار گرفته شده توسط دندانپزشک است عمل می‌کنند و یا از طریق کاهش رنگ سطـحی دنـــدانـها و با توجه به هزینه‌ی سفیدکردن دندانها درمطب محصولاتی مقرون به صرفه می‌باشند. سفید کردن دندانهای زنده توسط دندانپزشک شامل مواد، روشها و وسایلی است که درمطب دندانپزشکی موجود است. اخیراً بیماران علاقه‌ی زیادی به سفید کردن برای درمان دندانهای تغییررنگ یافته پیدا کرده‌اند. سفید کردن خانگی دندانها مورد توجه دندانپزشک و بیماران بوده زیرا محافظه‌کارانه‌ترین درمان غیرتهاجمی موجود برای دندانپزشک برای تغییر نمای دندانها است. ازسفید کردن برای روشن کردن رنگ دندانهایی که توسط تغییر رنگ خارجی یا داخلی تیره شده‌اند استفاده می‌شود. در این روشها ازغلظتهای مختلف پراکسید هیدروژن و کاربامید پراکسید، روشهای داخل مطب همراه یا بدون کاربرد نور یا حرارت، نوارهای سفیدکننده‌ی دندان و سفیدکردن به کمک تری استفاده می‌شود.
دراین مقاله مروری بر سفید کردن خانگی توسط محصولات قابل عرضه‌ی بدون نسخه و محصولات تهیه شده توسط دندانپزشک و بعضی عوارض گزارش شده توسط آن خواهیم پرداخت.
پذیرفته شدن سفید کردن دندان به عنوان روشی غیر تهاجمی ومحافظه‌کارانه برای دندانهای تغییر رنگ یافته طی40سال گذشته افزایش یافته. در روشهای اولیه از لامپهای خاص حرارتی، لاستیک رابردم، غلظتهای بالای آب اکسیژنه و چندین جلسه مراجعه به مطب استفاده می‌شد. گزارشهایی از حساسیت زیاد دندان و سوختگی شیمیایی لثه توجه را به سمت روشی ساده‌تر و کم‌خطرتر معطوف کرد. یکی از اولین گزارشها درمورد روش سفید کردن دندان به کمک تری‌مخصوص ساخته شده برای بیماران به دنبال قالبگیری از دهان آنها بود تا بتواند ژل10٪ کاربامید پراکسید را نگهدارد. امروزه دندانپزشک انتخاب فراوانی درمورد مواد و روشهای سفید کردن خانگی شامل انواع سیستمهای باتری و بدون تری که قادر به قرار دادن کاربامید پراکسید یا پراکسید هیدروژن با غلظتهای مختلف است، دارند. هنگام مقایسه‌ی غلظت شیمیایی پراکسید هیدروژن با کاربامید پراکسید، از نسبت فرمولی زیر باید استفاده شود: پراکسیدهیدروژن3٪ معادل حدود کاربامید پراکسید10٪ است. نسل فعلی پراکسیدهای سفیدکننده دارای عمرنیمه‌ی بهبود یافته از1تا2 سال برای کاربامید پراکسید و 1 تا2 ماه برای پراکسید هیدروژن است. تغییراتی هم در شیمی کاربامید پراکسید شده تا اجازه دهد پتانسیل سفید کننده آن برای سفیدکردن باتری به صورت شبانه‌طولانی‌تر باشد. برای محصولات سفیدکننده از نوع هیدروژن پراکسید، توصیه شده ازتری‌به مدت نیم ساعت استفاده شود، زیرا به علت تخریب شیمیایی، بیش از 50٪ توان سفید کردن آنها درعرض نیم ساعت انجام می‌شود. هنگام انتخاب شیمیایی، بیش از 50٪ توان سفید کردن دندانهای زنده، دندانپزشک باید بداند در ترکیبی که به کار می‌رود کدام ماده موجود است. کاربامید پراکسید یا هیدروژن پراکسید تا دستورالعمل کاربرد تری‌متناسب با نوع پراکسید به کار رفته باشد. بعضی تولید کننده‌ها هر دو سیستمهای سفید کردن کاربامید پراکسید وهیدروژن پراکسید را تولید می‌کنند که دارای غلظتهای مختلف کاربامید پراکسید وهیدروژن پراکسید است.لذا دندانپزشک باید ازتوصیه‌های لازم حین تجویز نوع محصول به کاررفته آگاهی داشته باشد.
سفیدکردن دندان از طریق vital bleaching تاحدی دارای اثر دراز مدت است. درموارد تغییر رنگ دارای رنگدانه‌ی حاصل از فلوروزیس خفیف تامتوسط microabrasion ترکیبی با سفید کردن توسط تری‌مؤثر و بیمار پسند است.
microabrasion روشی برای حذف مینای سطحی تغییر رنگ یافته ازطریق کاربرد خمیر سایشی با غلظت بالای HCI روی سطح مینای تغییر رنگ یافته می‌باشد(اشکال1تا4).
عود تغییررنگ بعد ازسفید کردن گزارش‌شده است. لذا سفیدی دندانها را می‌توان ازطریق کاربرد خمیر دندانهای سفید کننده همراه با کاربرد سالانه ترکیب پراکسید سفید کننده‌در تری مخصوص بیمار بازگرداند و یا به بیمار نوارهای سفید کننده‌ی قابل عرضه بدون نسخه یا تری‌های یکبارمصرف را تجویز کرد تا نیازی به ساخت تری‌اختصاصی برای بیمار نباشد.
هنگام معرفی روش سفیدکردن به کمک تری در خانه، نگرانی‌هایی در مورد عوارض و شکایات بیمار بود که شامل: مزه‌ی غیرقابل قبول ژل سفید کننده، تحریک لثه، نمای غیریکنواخت دندانها طی مراحل اولیه‌ی سفیدکردن و حساسیت دندان طی سفیدکردن.امروزه طعم‌های قابل قبول به ژلهای سفیدکننده اضافه شده‌است. تحریک لثه در تری‌هایی که به خوبی تهیه نشده بودند دیده می‌شد که با افزایش دقت در ساخت آنها ممکن است بر طرف شود. طی سفید کردن درمراحل اولیه با غلظتهای بالای ژلهای سفید کننده، بیماران از عدم یکنواختی رنگ دندانها طی هفته‌ی اول شکایت کردند که این عدم یکنواختی رنگ بعداز هفته‌ی اول سفیدکردن از بین می‌رود.
شایع‌ترین عارضه‌‌ی سفیدکردن دندانها حساسیت دندان است که از 18تا78 درصد در روشهای خانگی یا درمطب گزارش شد. این عارضه گذرا بوده و اثرات درازمدت ندارد برای به حداقل رساندن حساسیت دندان طی سفید کردن دندان زنده می‌توان ازپراکسید دارای مواد ضد حساسیت استفاده کرد و به بیماران توصیه کرد در هفته‌ی‌اول تری‌را بیش از یک ساعت در روز برای محصولات کاربامید پراکسید یا 15دقیقه در روز برای غلظتهای بالای پراکسید هیدروژن نگه ندارند. بیماران می‌توانند ازخمیر دندان ضد حساسیت نیترات پتاسیم 5٪ موجود در داروخانه‌ها قبل و طی سفید کردن دندانها استفاده نمایند.
توصیه‌هایی در زمینه سفید کردن خانگی همراه با تری:
غلظتهای بالای کاربامید پراکسید وپراکسید هیدروژن به کاررفته در تری درابتدا، سفید کردن سریع‌تری را نشان می‌دهند ولی هنگام مقایسه کاربامید پراکسید 10٪ با غلظتهای بالاتر طی دوره‌ی 6 هفته، اختلاف معناداری در نتیجه‌ی نهایی وجود ندارد. بعضی تولید کننده‌ها 2هفته را برای سفیدکردن کافی می‌دانند ولی سفیدکردن به مدت ۴ هفته، بیمار را به درجه‌ی سفید‌تر می‌رساند. کاربرد تری‌فک بالا به مدت 2هفته امکان مقایسه‌ی تغییر رنگ دربیمار را با دندانهای فک پایین‌می‌دهد. سفید کردن همزمان هر دوفک،امکان‌درک بهتر سفید شدن را به بیمار نمی‌دهد.
سفید کردن دندان زنده‌ی بیمارانی که عاج‌دندان آنها دچار تغییر رنگ داخلی ناشی از تتراسایکلین شده ممکن است موفقیت‌آمیز باشد. درموارد تغییر رنگ متوسط تا تیره توسط تتراسایکلین، سفید کردن طی زمان 3تا6 ماه پاسخ قابل توجهی می‌دهد ولی نواحی طوق دندان به علت مینای نازکتر، سایه‌ی تیره عاج تغییر رنگ یافته را منعکس می‌کند.
سفیدکردن توسط تری:
بیماران از محصولات سفیدکننده‌ی عرضه شده بدون نسخه به مقدار زیاد استفاده می‌کنند. مشکل کاربرد این محصولات، عدم تشخیص بیمار ازلحاظ لزوم کاربرد سفید کننده است. معاینه‌ی کامل درمطب، وضعیت داخل دهان بیمار را ارزیابی می‌کند و شاید کاربرد سفید کننده برای مورد آن بیمار الزامی نباشد. از دیگر مشکلات کاربرد محصولات سفیدکننده‌ی بدون نسخه در نوع حاوی پراکسید مشکلاتی از جهت قراردادن مواد bonding agent حین کاربرد کامپوزیت است. سفیدکننده‌های بدون نسخه باعث روشن نامتعارف دندان می‌شود. لذا در صورت معاینه‌ی بیمار باید از سابقه‌ی کاربرد سفیدکننده توسط وی سوال شود. توصیه می‌شود دندانپزشکها به ویژه ارتودنتیست‌ها در صورت قراردادن براکت یا کاربرد هر نوع روش adhesive, دو هفته بعداز سفیدکردن دندانها اقدام نمایند.
در سالهای اخیر روشهای سفید کردن بدون تری ارائه شده مانند crest white strips که اولین محصول ارائه شده برای کاربرد در مطب بود و در عرض یک سال غلظتهای پایین پراکسید هیدروژن به صورت محصولات قابل عرضه‌ی بدون نسخه وارد بازار شدند و طی دو سال گذشته غلظت پراکسید هیدروژن در نوارهای سفید کننده با مصرف شخصی و یا در مطب افزایش یافته است وبیماران قدرت انتخاب بیشتری درمورد این محصولات دارند. این نوارهای سفید کننده قدرت اثری مشابه کاربامید پراکسید خانگی باتری دارند. از آنجایی که نوجوانان نیز اقدام به تهیه‌ی این نوارهای سفیدکننده می‌کنند، دقت بیشتری باید از لحاظ ایمنی مصرف آن درمقایسه با کاربرد آن توسط افراد بالغتر به کار رود. دریک بررسی از کاربرد نوارهای سفیدکننده توسط نوجوانان، به رغم سفید کنندگی مؤثر در دندانهای آنها عوارضی گزارش نشد. از نکات محدودکننده‌ی سیستم نوارهای سفید کننده، تعداد دندانهایی است که می‌توان سفید نمود. یعنی از دندان نیش تا نیش وگاهی در صورتی که دندانها کاملاً ردیف نباشد، با سطح خارجی دندانها تماس برقرار نمی‌کند. لذا توجه به ردیف بودن دندانها در صورت کاربرد این نوارها درخانه مهم است. اخیراً نوارهای باریک سفیدکننده از کاربامید پراکسید20٪ برای کاربرد درمطب تولید شده که روی دندانها حتی دارای ردیف نامرتب، به خوبی قرارگرفته و تاحد مولر اول امتداد دارد (شکل5).
برای حذف مراحل قالبگیری و تهیه‌ی تری اختصاصی سیستمهای تری‌یکبار مصرف تولید شده که تقریباً تمام قوس فکی را در برگرفته و به ردیف بودن دندانها هم بستگی ندارد. لذا این تری‌ها با اندازه‌های مختلف و سیستم‌نازک غشایی سفید کننده برای راحتی بیمار ارائه می‌شود. تری‌های یکبار مصرف حاوی 10یا 15٪ پراکسید هیدروژن و 5٪ نیترات پتاسیم و فلوراید برای حساسیت‌زدایی است. ماده‌ی سفیدکننده در تری بوده و از محافظ ژل‌مانندی در کناره‌ی لثه استفاده می‌شود تا راحتی بیمار راحین کار تأمین کند. محاسن تری‌اختصاصی کاربرد دوبار در روز به مدت نیم‌ساعت و نیاز به پرکردن تری‌قبل از کاربرد آن نیست و مشکل قراردادن زیاد ازحد یا کمتر از حد ماده‌ی سفیدکننده را برطرف و مرحله‌ی قالبگیری و آماده سازی‌تری را حذف می‌کند. سفیدکننده‌ی خانگی دارای تری‌یکبار مصرف حاوی پراکسیدهیدروژن وارد بازار فروش بدون نسخه نیز شده است (Aquafresh White Trays).
انتخاب بیمار برای سفید کردن دندان زنده:
بهتر است بیمارانی را انتخاب نمود که بهترین پیش آگهی موفقیت درمان باسفید کردن را داشته باشند. عوامل مفید و مؤثر درنتیجه‌ی کارعبارت از غلظت ماده‌ی سفیدکننده، مدت کار با مواد سفیدکننده، نوع تغییر رنگ دندان، رنگ دندان و سن بیمار است. بهترین پیش‌آگهی سفید کردن درموارد زیر است:
• زرد شدن دندانها بدون هر نوع عامل سیستمی یا تکاملی (غذا، سیگار، سن، رنگ)
• رنگ خفیف ناشی از فلوروزیس
• تیره شدن خفیف دندان ناشی از تروما
• رنگ خفیف ناشی از تتراسایکلین
نتایج بررسی‌ها نشان داده که تغییر رنگ متوسط تا شدید تتراسایکلین را می‌توان به کمک سفید کردن توسط mouth guard طی یک دوره‌ی3 تا 6 ماه انجام داد.
نتیجه:
دندانپزشکان اختیارات متعددی برای سفید کردن موفقیت‌آمیز خانگی برای بیماران خود دارند که شامل نوع ماده‌ی سفیدکننده، غلظتهای مختلف کاربامیدپراکسید و پراکسید هیدروژن، فرمول‌های حاوی یا بدون مواد ضدحساسیت، توصیه‌ی سفید کردن خانگی دندان باید بر اساس شرایط تغییر رنگ دندان بیمار باشد.
سفید کردن دندان باماهیت محافظه‌کارانه وحداقل خطر یکی از مراحل+ مهم طرح درمان دندانپزشکی زیبایی است.
ثبت نظر