اوزون درمانی در دندانپزشکی

درمان با اوزون شامل انتقال گاز اوزون (شکل عنصری اکسیژن که اکسید‌کننده‌ای قوی است) به سطح دندان یا ضایــعه مخاطی. این درمان برای انواع موارد توصیه شده مانند پیشگیری از پوسیدگی، رمینرالیزاسیون پوسیدگی‌های شیـــارها و شکاف‌های‌دنــدان ‌-pit &fissure- پوسیدگی‌های سطح ریشه و پوسیدگی‌های سطوح صاف دندان، ترمیم حفرات دندان همراه با سایر موارد ترمیم استاندارد دندان، سفیدکردن دندان‌های تحت‌درمان کانال‌ریشه قرار‌گرفته، باکتری‌زدایی دندان‌ها حین‌درمان ریشه، حساسیت‌زدایی دندان و درمان بیماری نسوج نرم (شکل‌1).

هدف‌ درمان با اوزون به‌ترتیب زیر است که البته اهداف بزرگ و دراز‌مدتی است:
1ـ حذف پاتوژن‌ها
2ـ تجدید متابولیسم صحیح اکسیژن
3ـ القای محیط اکولوژی سالم
4ـ افزایش جریان‌خون
5ـ فعال‌سازی سیستم ایمنی
6ـ تحریک سیستم آنتی‌اکسیدان هومورال.
http://www.ateramex.com. mx/lnfo - web/OZONE%20THRAPY%20IN %20DENTAL%20PRACTICE.pdf
تا به امروز تحقیق علوم پایه یا بالینی در‌موارد 2‌تا‌6 فوق صورت نگرفته است.
درمان کلی با اوزون در خارج از ایالات متــحده متداول است. بـه‌راحتــی با جستــجو در «ozone google therapy» سایت‌های مختلف و تعاریفی از مزایای درمان با اوزون روی سلامت عمومی ارائه می‌شود. از آنجایی که فقط دو مرور کامل در‌مقالات در‌مورد درمان با اوزون در دندانپزشکی طی دو‌سال گذشته شده، لذا به بررسی مطالب تا آوریل 2011 می‌پردازیم.

تاریخچه درمان با اوزون در دندانپزشکی:

اوزون درمانی در دندانپزشکی یک درمان نسبتا جدید است و در حوزه‌ی بالینی در اواخر دهه‌ی 90 معرفی شده‌است. در اوایل سال2000 چندین گزارش تحقیقاتی و یک کتاب در مورد کاربرد بالینی اوزون در درمان پوسیدگی‌ دندان منتشر شده. A.Baysan و همکاران نتایج بررسی خود روی اثرات ضدمیکروبی دستگاه مولد اوزون روی باکتری مولد پوسیدگی‌های اولیه‌ی سطح ریشه را در ‌سال 2000 منتشر کردند (Caries Research,2000:34:498-501).
‏J.Holmes از توقف پوسیدگی ریشه با کاربرد اوزون طی بررسی دوسوناآگاه غیرانتخابی و دارای شاهد در‌یک دوره‌ی یـک ماهـه گزارش داد (Gerodontology,2003;20(2):106-14). وی در بررسی خود 89 مورد را ارزیابی کرد که هر‌کدام دارای دو پوسیدگی اولیه‌ی سطح ریشه با قوام چرمی بودند. وی یکی را با اوزون درمان و ضایعه دیگر را به‌عنوان شاهد، دست‌نخورده باقی‌گذاشت. ضایعات با‌عنوان نرم، چرمی یا سفت نام‌گذاری شدند و باتوجه به اندکس شدت پوسیدگی ریشه رتبه‌بندی شدند. در‌18‌ماه 87 مورد از افراد تحت بررسی، 100% ضایعات تحت‌درمان با اوزون متوقف شده بود و در‌گروه شاهد 37% ضایعات بدتر شده بود.نویسنده معتقد بود که پوسیدگی‌های اولیه از‌نوع غیرحفره‌دار ریشه را می‌توان توسط اوزون و ترکیبات رمینرالیزه‌کننده بدون اقدامات ترمیم متوقف نمود.
در‌همان سال LAbu‌-‌Naba, Al Shorman ,E.Lynch بررسی دیگری در‌زمینه‌ی اوزون را چاپ نمودند. بررسی درمورد درمان پوسیدگی‌های اولیه‌ی اکلوزال حفرات و شیـارهای دندان بود (Caries Research 2003;37:272).
‏M.Nagoyoshi و همکاران بررسی خود را در زمینه‌ی توانایی اوزون در‌بقای نفوذپذیری میکروارگانیسم‌های دهان چاپ نمودند Oral Microbiology & Immunology 2004;19;240-6
دکتر J.Holmes بررسی اجمالی روی مقالات و خلاصه‌های چاپ شده در‌سال‌های‌2000تا2004 روی اوزون انجام داد. آنچه گزارش شد آن است که هر بررسی اثرات متفاوتی از اوزون روی پوسیدگی را نشان داد و باتوجه به معیارهای متفاوت براساس پیشرفت پوسیدگی یا توقف آن بود. آنچه بیان شد این است که شواهد قابل اعتمادی در مورد کاربرد گاز اوزون روی سطح دندانهای پوسیده دال بر توقف یا بازگرداندن روند پوسیدگی نمی‌باشد لذا بررسی‌های بیشتر و با‌دقت بالاتر قبل‌از کاربرد اوزون به‌جای سایر روشهای کنترل پوسیدگی الزامی است.
درسال‌2005 تا 2006 تحقیقات چندان زیادی در زمینه‌ی درمان با اوزون چاپ نشد. M.Brazzelli و هــمـــکـاران مـــوثـــر‌بـــودن
 (Cur Ozone, USA Heal Ozone Inc, Ontario, Canada‌) از‌لحاظ کنترل و درمان پوسیدگی‌های ریشه و پوسیدگی شیارها و حفرات سطح‌دندان و مقرون‌به‌صرفه بودن کاربرد آن را بررسی کردند. براساس گفته‌ی مؤلفان اصول کاربرد اوزون شامل کاربرد مستقیم گاز اوزون به‌ ضایعه‌ی پوسیدگی و کاربرد محلول رمینرالیزه‌کننده موجود در بسته‌ی ‌درمانی شامل خمیر‌دندان دهانشویه و اسپری حاوی فلوراید است. بررسی‌ها حاکی از آن بود که کاربرد Heal Ozone از درمان‌های عادی امروزی بسیار گران‌تر است و محققان کاربرد آن را به‌عنوان جانشینی بهتر و مقرون‌به‌صرفه‌تر حمایت نکردند.

تحقیقات امروزی:

توانایی اوزون برای کشتن میکروارگانیسم‌ها همراه با پوسیدگی اکلوزالی بدون حفره توسط A.Baysan و D.Beighton بررسی شد.مقاله‌ی منتشر شده در 2007 Journal Caries Research دال بر‌این بود که درمان ضایعات پوسیدگی دندان‌های مولر کشیده شده تحت 40 ثانیه تابش اوزون قادر به کاهش تعداد باکتریهای زنده در عاج –infected- زیر مینای دمینرالیزه شده نبود.
در‌2008 JE.Dahnhadt  توانایی اوزون برای درمان ازدیاد حساسیت دندان را بررسی کرد و نتایج حاکی از عدم اختلاف معنادار بین دندان سالم و نوع دارای ازدیاد حساسیت در کنترل درد بود.
‏GM Knight در‌بررسی in vitro  اثر کاربرد اوزون روی عاج را از‌جهت تولید بیوفیلم و اندازه‌گیری bioavailability باکتری‌ها بررسی کرد. نتایج حاکی‌از کاربرد اوزون در ممانعت از تولید باکتریهای S.mutans و L.acidophilus در بیوفیلم بود. در‌یـک بررسی دیگر  E.‌‌ Johansson و همکاران در 2009 نشان دادند که کاربرد اوزون به‌مدت 60 ثانیه باعث حذف S.mutans وL.casei و A.naeslundii می‌شود.
به‌طور خلاصه با‌توجه به آخرین تحقیقات، مقالات چاپ‌شده که فاقــد گروه غیرانتـخابی و شاهد  in vivo و از ‌نوع طولی هستند فاقد اعتبار در بررسی کاربرد اوزون درکنترل یا ایجاد پوسیدگی است.غیر‌از بررسی در‌مورد درد از دید حساسیت ـ مابقی بررسی‌ها شامل ارزیابی in vitro خواص احتمالی باکتریسید در کاربرد اوزون است.

خلاصه:

هرچند درمان با اوزون ممکن‌است روشی غیر‌تهاجمی و بدون درد باشد؛ اظهارنظر قطعی در‌مورد اثردرمانی اوزون روی ضایعات دهان و دندان در‌مقایسه با شیوه‌های کاربردی امروزی که به‌طور علمی ثابت شده‌اند زود است. لذا کاربرد اوزون توانایی و پتانسیل کاهش تعداد باکتری‌ها در بیوفیلم را دارد و ممکن‌است در‌کاهش پوسیدگی سطح صاف ریشه و رمینرالیزاسیون پوسیدگی موثر بوده و نهایتاً جایگاهی بین ابزار درمانی دندانپزشکی پیدا کند.