شماره ۹۹۸
بی‌حس کردن پالپ دردناک
دکترماندانا پرتوی - دندانپزشک ـ اندودنتیست
خلاصه: بی‌حسی کامل پالپ حین درمان کانال‌ریشه دروازه‌ی کسب یک درمان موفقیت‌آمیز است. این مسأله باعث افزایش همکاری بیمار و اعتماد وی به دندانپزشک شده و موجب کاهش استرس فکری در دندانپزشک می‌شود.
بی‌حسی دندان گاهی در بیماران دچار پالپ دردناک مانند پالپیت حاد قابل برگشت و پالپیت غیر قابل برگشت حاد مشکل است.
این مقاله مروری بر‌شیوه‌های مختلف به‌کار رفته در بی‌حس‌کردن دارد تا متخصص اندو و دندانپزشک بتوانند از آن در درمان پالپهای دردناک استفاده کنند.
مقدمه:
کسب بی‌حسی مناسب در دندانهای دارای پالپ دردناک قبل‌از دسترسی به پالپ الزامی است. از بلوک عصب آلوئولار تحتانی یا همان بلوک مندیبولار غالباً برای بی‌حس‌کردن نسوج نرم اطراف دندان که باید درمان شود استفاده می‌شود ولی همیشه قادر به بی‌حس‌کردن پالپ ملتهب نمی‌باشد. تستهای حیاتی مانند تست الکتریکی پالپ و تست سرما در‌پالپ نرمال با دقت بی‌حسی پالپ را تأیید می‌کنند ولی در دندانهای دچار پالپ آزرده و غیرقابل برگشت بی‌حس نشده تست الکتریکی پالپ یا تست سرما پاسخ‌های منفی نشان‌می‌دهد. بیمار کماکان به‌رغم بی‌حسی کامل عصب آلوئولار تحتانی با نزدیک‌شدن به پالپ احساس درد می‌کند.
بی‌حسی موضعی به کمک بلوک تنه عصبی:
بی‌حسی پالپ دندانهای فک پایین مشکل است. موفقیت بی‌حسی توسط تزریق بلوک عصب آلوئولار تحتانی ـ IANB ـ همراه با بی‌حسی لب 53% در مولر اول،61% در پرمولر اول و 35% در لاترالهای فک پایین ایجاد شد؛ در‌حالی‌که شکست تزریق 17% در مولر اول،11% پرمولر اول و 32% در لاترالها گزارش‌شده. زمان بروز بی‌حسی پالپ بعد‌از تزریق بلوک آلوئولار تحتانی طولانی‌تر است.در ۱۹تا۲۷%موارد 16دقیقه طول می‌کشد در 8% موارد 30 دقیقه طول می‌کشد.
دندانپزشکی که در‌حال درمان دندان دچار پالپیت غیرقابل برگشت دردناک است با عدم بی‌حسی موثر پالپ به‌رغم بی‌حسی کامل لب به‌دنبال بلوک IANB توسط لیدوکائین2% و اپی‌نفرین ۱/۱۰۰۰۰۰ مواجه می‌شود.تحقیقات روی کاربرد انواع بی‌حس‌کننده‌ی موضعی مانند مپی‌واکائین3%ساده، پریلوکائین4%، پریلوکائین4% با اپی‌نفرین ۱/۲۰۰۰۰۰ مپی‌واکائین 2% با لوونوردفرین ۱/۲۰۰۰۰ آرتی‌کائین4% با اپی‌نفرین ۱/۱۰۰۰۰۰ تا لیدوکائین 2% با اپی‌نفرین ۱/۱۰۰۰۰۰ اختلافی در‌میزان موفقیت بی‌حسی در بیماران دارای پالپ نرمال نیافت. نتایج بررسی‌های بالینی شامل بیماران دارای پالپ دردناک اختلافی در‌میزان موفقیت از‌طریق کاربرد انواع مواد بی‌حس‌کننده نشان نداد.
بررسی‌ها روی انواع روشهای بی‌حسی مانند روش Gow Gates Vazirani-Akinosi, (دهان بسته) ارجحیتی به‌روش تزریق IANB نداشته است. لذا جانشینی روش متداول تزریق IANB با سایر روشهای تزریق بی‌حس‌کننده در‌بهبود موفقیت بی‌حسی پالپ در دندانهای مندیبل تاثیری ندارد.
Hannan و همکاران از اولتراسوند برای هدایت سوزن بی‌حس‌کننده برای تزریق بلوک IANB استفاده کردند و به‌رغم کسب تزریق دقیق‌تر توسط این تزریق، موفقیت در بی‌حسی پالپ ایجاد نشد. جهت بول نوک سر‌سوزن به‌سمت یا دور از راموس مندیبل نیز موفقیت تزریق IANB را تحت‌تأثیر قرار نمی‌دهد. افزایش حجم یا غلظت اپی‌نفرین در بلوک IANB نیز باعث افزایش میزان موفقیت بی‌حسی پالپ نمی‌شود.
بی‌حسی مکمل:
علت کسب بی‌حسی کامل پالپ در‌دندان‌های مندیبل دارای علائم پالپیت غیرقابل برگشت چه می‌تواند باشد؟ یک تئوری برای توضیح این مسأله این است که بافت ملتهب دارای pH پایین است که میزان فرم باز ماده‌ی بی‌حسی مورد نیاز برای نفوذ به غشاء و غلاف عصبی را کاهش می‌دهد. لذا نوع یونیزه‌ی کمتری از ماده‌ی بی‌حسی درون عصب برای تولید بی‌حسی موجود است. تئوری دیگر آن است که عصب موجود در‌نسج ملتهب دارای پتانسیل استراحت تغییر یافته و کاهش آستانه‌ی تحریک‌پذیری است. روشهای تزریق مکمل متعددی برای کمک به دندانپزشک موجود است. این روشهای مکمل همیشه بعد‌از کسب بی‌حسی موفقیت‌آمیز IANB همراه با بی‌حسی لب باید به‌کار رود.
تزریق داخل لیگامان پریودنت:
والتون و Abbot موفقیتی 71% و با تزریق مکرر 92% را به‌دنبال تزریق مکمل لیگامان پریودنت برای بی‌حسی پالپ طی درمان کانال‌ریشه به‌دست آوردند. موفقیت تزریق داخل لیگامان پریودنت وابسته به کسب فشار حین تزریق است. Cohen و همکاران گزارش کردند که 74% و با تزریق مکرر لیگامان پریودنت 96% موفقیت کسب شد که می‌توانست با سرنگ معمولی یا نوع high pressure باشد. ماده‌ی بی‌حسی به‌کار رفته لیدوکائین 2% با اپی‌نفرین ۱/۱۰۰۰۰۰ بود و تزریق‌ها محدود به دندانهای مندیبل بعد‌از تزریق موفق IANB همراه با بی‌حسی لب بود.
تزریق داخل استخوانیIntraosseous
تزریق داخل استخوانی محلول بی‌حسی را به‌طور مستقیم داخل استخوان اسفنجی احاطه‌کننده‌ی دندان منتقل می‌کند. سیستم‌های مختلفی مانند stabident ،X-tip و هندپیسintra-flow روشهای مختلفی برای تزریق ماده‌ی بی‌حسی به دندان مورد‌نظر وارد می‌کنند. Nusstein و Reader نشان‌دادند که تزریق مکمل داخل استخوانی به مندیبل توسط ۱/۸میلی‌لیتر محلول لیدوکائین 2% با اپی‌نفرین ۱/۱۰۰۰۰۰ میزان موفقیت91% در کسب بی‌حسی پالپی کامل بعد‌از شکست تزریق IANB در پالپ دردناک غیر قابل برگشت ایجاد می‌کند. Parente و همکاران میزان موفقیت79% هنگام کاربرد۰/۹ میلی‌لیتر لیدوکائین2% با اپی‌نفرین ۱/۱۰۰۰۰۰ و 91% موفقیت هنگام کاربرد تزریق داخل استخوانی را گزارش کردند. مدت بی‌حسی برای تزریق داخل استخوانی حدود 45دقیقه است که برای تکمیل آماده‌سازی بیومکانیکی کانال‌ریشه در‌بیماران دچار پالپیت غیر‌قابل‌برگشت کافی است.
ثبت نظر