پیشگیری از پوسیدگی دندان(۲)

فلوراید:
درمان با فلوراید باعث کاهش ایجاد پوسیدگی درجهات مختلف می‌شود. فلوراید باعث کاهش دمینرالیزاسیون ازطریق کاهش حلالیت مینا و افزایش رمینرالیزاسیون ازطریق جذب یون‌های کلسیم وفسفات به‌سطح دندان می‌شود. فلوراید می‌تواند آنزیم enolaze را مهارکند که برای متابولیسم کربوهیدرات باکتری لازم است وباعث کاهش غلظت باکتریها دردهان می‌شود.
فلوراید دراشکال مختلف موجود است. شامل وارنیش، دهانشویه، خمیردندان وژل. کاربرد روزانه‌ی دهانشویه‌ی فلوراید و خمیر دندانهای ترکیب‌شده با وارنیش فلوراید که سه ماه یک‌بار توسط دندانپزشک به‌کار برده می‌شود برای بیماران دچار خشکی دهان توصیه می‌شود. هرچند کاربرد مرتب خمیردندان حاوی مقادیر پایین فلوراید (غالب محصولات عرضه شده بدون نسخه کمتر از (1500ppm هستند) پوسیدگی‌ها را کاهش می‌دهد ولی محصولات حاوی غلظت‌های بالای فلوراید، برای بیماران با ریسک بالای پوسیدگی توصیه می‌شود.
Previ Dent  محصول  (Colgate(Colgate-Palmilive Co,NewYork,NY حاوی غلظتهای بالای سدیم فلوراید است. اینها حاوی خمیر دندان دارای NaF 1/1درصد(5000ppm) دهانشویه دارای NaF 0/2‌درصد (900ppm) و وارنش با NaFا5 درصد(26600ppm). در کانادا محصـولات خمیــردنــــدان Previ Dent5000 دارای عرضه بدون نسخه می‌باشند. ClinPro5000 حاوی NaFا1/1درصد می‌تواند مزیت فراهم‌کردن تری‌کلسیم فسفات برای رمینرالیزاسیون دندانها را نیز داشتــه باشـد. خمـیردنــدان (Discus Floruidex)اDental, Culver City, Ca) حاوی NaFا1/1درصد(5000ppm) و دهانشویه Fluorixex حاوی 0/63 درصد فلوراید قلع (حدود1512ppm فلورایــد) اســت. سایــر محصولات حاوی فلـورایـد شامــل 3M ESPE)  Vanish   NaF white  Varnish) و(X-PUR  NaF   White Varnish (Oral Scinence اســـت. هردو حاویNaF 5درصد (حدود 22600ppm) است وارنیش را می‌توان هر3‌ماه یک بار برای جمعیت با خطر بالا و ماهی یک‌بار برای بیماران دارای دهان بسیار خشک به کار برد. دهانشویه‌ی X-PUR درسال2010 وارد بازار شد و حاوی0/63 درصد فلوراید قلع (حدود 1512ppm فلوراید) همراه با 5‌درصد Xylitol است که یک شیرین‌کننده طبیعی بوده و باکتری‌های مولد اسید را کنترل می‌کند.
هرچند فلوراید نقش مهمی در پیشگیری از پوسیدگی دارد، مصرف زیاد آن منتهی به فلوروزیس می‌شود. لذا بیمارانی که تحت رژیم فلوراید بالا هستند باید ازنظر بروز علائم و نشانه‌های فلوروزیس بررسی شوند (جدول2و3).

باکتری‌ها و پوسیدگی:

باکتریهای مولد اسید(اسیدوژن) همراه با سایر باکتری‌ها در دهان وجود دارند ولی در حالت تعادل با سایر گونه‌های باکتری‌هستند. با مصرف غذا، باکتری‌های مولد اسید، کربوهیدراتها را تخمیر‌کرده تا اسیدلاکتیک تولید کنند و باعث کاهش pH دهان شوند. به طور معمول توان خنثی‌سازی بزاق کمک به خنثی‌کردن اسید تولید شده می‌کند، در دهان خشک، توان خنثی‌سازی طبیعی از دست رفته  ودهان اسیدی‌تر می‌شود و بیشتر درمعرض باکتری‌های مولد اسید قرار می‌گیرد.

Streptococcus mutans و Lactobacillus باکتری‌های اسیدوژن بوده و ازعوامل مهم مولد پوسیدگی دندانی می‌باشند. میزان این باکتری‌ها درافراد دچار کمبود بزاق بیشتر است. از آنجایی‌که ساکارز رژیم‌غذایی باعث رشد باکتری‌های پوسیدگی‌زا می‌شود، داشتن رژیم‌غذایی با میزان پایین قند راه مؤثر در کاهش تعداد باکتری‌های مولد اسید است. کاربرد Xylitol که یک قندـ الکل طبیعی است به عنوان جانشین سایر قندها باعث کنترل تعداد باکتری‌های مولد اسید می‌شود. Xylitol یک شیرین‌کننده‌ی رایج قند پنج‌کربنی الکل‌دار است که باکتری‌ها قادر به تخمیر آن نمی‌باشند و غیرپوسیدگی‌زا است زیرا مانع ازتولید پوسیدگی ازطریق کاهش میزان اسید تولید شده توسط باکتری‌های اسیدوژن می‌شود. بیماران دچار خشکی دهان باید از آدامس حاوی Xylitol یا قرص مکیدنی نعناع روزی 5‌بار به‌مدت 5 دقیقه استفاده کنند (2‌تا3‌گرم آدامس یا نعناع درهر دفعه). محصولات حاوی‌100‌درصد Xylitol  مؤثرترین هستند. مصرف زیاد آن باعث ایجاد اسهال اســـمزی می‌شود. بعضی محصولات حـــاوی Xylitol شامل Thera Gum (3M ESPE) آدامس و نعناع Oral X-PUR Science تماماً حاوی100درصد Xylitol اســـت. قرصـهای چسبنــده Quantum Health (Quantum Inc, Eugene,OR) OraMoist به‌مدت 4 ساعت به کام متصل شده و به‌تدریج حل‌می‌شود و درحال خواب نیز می‌توان آن را استفاده نمود و حاوی Xylitol، لغزنده‌های طبیعی مانند tricaprin، آنزیم‌های دهانی، ترکیبات بافرکننده و محرک ترشح بزاق برای کمک به مرطوب‌کردن دهان می‌باشد (جدول4).

سایر اقدامات برای کاهش باکتری‌های پوسیدگی‌زا شامل کابرد کلرهگزیدین است که باعث کاهش میزان Streptococci mutans در صورت کاربرد به صورت دهانشویه، ژل یا وارنیش می‌شود. هرچند مقادیر S.mutans درصورت کاربرد نوع دهانشویه کلرهگزیدین به میزان قبل‌از درمان درعرض چند ماه باز می‌گردد. وارنیش کلرهگزیدین طبق نتایج بعضی بررسی‌ها باعث کاهش10 درصد در پوسیدگی می‌شود. کاهش درمیزان S.mutans دلیل در کاهش پوسیدگی نیست زیرا عوامل دیگری نیز دخیل می‌باشند مانند تغـــذیه، توان تولید بزاق و بهداشت دهان، لذا کاربرد کلرهگزیـــدین تنها روش پیشگیری از پوسیدگی برای بیماران دچار خشکی‌دهان نمی‌باشد. کلرهگزیدین به‌صورت ترکیبی با سایر درمانها باید به‌کار رود. می‌توان از Prevora که استات کلرهگزیدین10درصد حاوی وارنیش از کمپانی تــکنولوژی (CHX (Toronto, ON همراه با فلورایـد به‌عنوان بخشی‌از پیشگیری از پوسیدگی درجمعیت با خطر بالا استفاده کرد.