التهاب لثه یا ژنژیویت gingivitis شکل شایع و خفیف بیماری لثه (بیماری پریودنت periodontal disease) است که سبب آغالش، سرخی و ورم (التهاب) لثه‌ها می‌شود. از آنجا که ژنژیویت ممکن‌است خفیف باشد لذا بیمار ممکن‌است متوجه وجود این حالت نشود. اما باید ژنژیویت را جدی گرفت و به‌صورتی شایسته درمان نمود.
ژنژیویت ممکن‌است به بیماری بسیار جدی‌تر لثه (پریودونتیت periodontitis) و درنهایت از‌دست‌دادن دندان منتهی شود.
شایع‌ترین علت ژنژیویت، ضعف در بهداشت دهان است، عادات خوب مربوط به بهداشت دهان مانند حداقل دوبار مسواک‌زدن و نخ‌کشیدن روزانه و چک‌آپ منظم دندان از ژنژیویت جلوگیری می‌کند.
لثه‌ی سالم سفت بوده و رنگ صورتی رنگ‌پریده دارد. درصورتی‌که لثه‌ها، پف‌آلود، و قرمز کدر بوده و به‌آسانی خونروی کنند، وجود ژنژیویت محرز است. از آنجا که ژنژیویت به‌ندرت درد دارد، ممکن‌است بیمار دچار ژنژیویت باشد، بدون آنکه بداند.
شناسه‌ها ونشانه‌های ژنژیویت عبارتنداز:
• ورم لثه‌ها
• نرمی و پف‌آلودگی لثه
• عقب‌رفتن لثه
• گاهی حساسیت به لمس
• خونروی ضمن مسواک‌کردن و نخ‌کشیدن که گاهی به صورت قرمزی یا صورتی‌رنگ‌شدن مسواک یا نخ دیده می‌شود.
• تغییر رنگ لثه از صورتی سالم به قرمز تیره
• بدبوئی دهان
شایع‌ترین علت ژنژیویت، ضعف بهداشت دهان است که شرایط را برای ساخته‌شدن پلاک فراهم می‌آورد. پلاک، یک ورقه‌ی نامرئی و چسبنده است که اصولاً از باکتری تشکیل شده‌است. وقتی نشاسته و قند موجود در خوراکی‌ها با باکتری‌هایی تعامل کنند که به‌طور طبیعی در دهان یافت می‌شوند، پلاک روی دندانها تشکیل می‌شود. حداقل دوبار مسواک‌زدن دندانها در روز و یک‌بار نخ‌کشیدن دندانها، سبب ازبین‌رفتن پلاک می‌شود. لازم است پلاک روزانه برداشته شود زیرا به‌سرعت و معمولاً ظرف 24ساعت دوباره شکل می‌گیرد.
پلاکی که بیش‌از ۲ یا۳ روز روی دندانها باقی بماند ممکن‌است زیر خط لثه سفت شده و به تارتار (جرمCalculus,tartar) بدل شود. تارتار نیز از محتوای موادمعدنی موجود در بزاق شکل می‌گیرد. پیدایش تارتار سبب دشواری در برداشتن پلاک شده و یک غلاف محافظت‌کننده برای باکتری‌ها به‌وجود می‌آورد. معمولاً با مسواک‌زدن و نخ‌کشیدن نمی‌توان از شر تارتار راحت شد و به‌این‌جهت لازم است برای پاکسازی دندان و برداشتن تارتار به دندانپزشک مراجعه کرد.
هرچه مدت جای گرفتن پلاک و تارتار روی دندانها طولانی‌تر باشد، آغالش لثه یعنی بخشی‌از لثه که در اطراف قاعده‌ی دندانها قرارگرفته بیشتر است. به‌مرور زمان، لثه‌ها متورم شده و به‌آسانی خونروی می‌کنند. درنتیجه پوسیدگی دندان (dental ceries, tooth decay) به‌وجود می‌آید.
ژنژیویت شایع است و در هرکسی به‌وجود می‌آید. بسیاری از افراد برای نخستین‌بار در دوران بلوغ دچار مشکلات لثه می‌شوند و سپس با شدت‌های متفاوت درتمام دوران زندگی به‌این مشکلات دچار می‌گردند.
عوامــلی که ممکن‌است احتمال بروز ژنژیویت را بیفزایند عبارتنداز:
• عادات بهداشت ضعیف دهان
• استفاده از سیگار
• دیابت
• سن بالا
• کاهش ایمنی درنتیجه‌ی لوسمی، HIV/AIDS یا سایر حالات
• بعضی داروها
• بعضی عفونت‌های ویروسی و قارچی
• خشکی‌دهان
• تغییرات هورمونی مانند تغییرات هورمونی مربوط به بارداری، چرخه‌ی قاعدگی یا استفاده از قرص‌های جلوگیری از بارداری
• ضعف تغذیه
• اعتیاد به مواد
• بد جا‌افتادن ترمیم دندان
ژنژیویتی که درمان نشود به‌سمت بیماری لثه پیشرفت خواهد کرد و به بافت زمینه‌یی و استخوان (پریودونتیت) انتشار خواهد یافت که بیماری جدی‌تری است و سبب از‌دست دادن دندانها می‌شود.
پریودونتیت و ضعف بهداشت دهان به‌طور معمول بر سلامت کلی تأثیر می‌گذارد. هنوز به‌طور کامل مشخص نشده‌است و پژوهشگران نیز در مقیاس وسیع ثابت نکرده‌اند که آیا بیماری پریودونت به‌واقع سبب بیماری‌های زیر می‌شود ولی به‌هرحال پریودونتیت با بیماری‌های زیر همراه است:
• حمله‌ی قلبی
• استروک
• بیماری ریه
• تولد زودرس یا زایمان نوزادی با وزن پایین
دندانپزشکان معمولاً براساس نشانه‌ها و معاینه‌ی دندانها، لثه، دهان و زبان ژنژیویت را تشخیص می‌دهند. دندانپزشک روی دندان به‌دنبال ایجاد پلاک می‌گردد و لثه‌ها را ازنظر سرخی، بادکردن و خونروی آسان بررسی می‌کند.
اگر علت ایجاد ژنژیویت روشن نباشد ممکن‌است دندانپزشک به بیمار توصیه کند برای بررسی حالات طبی زمینه‌ساز و ارزیابی طبی به پزشک مراجعه کند.
معمولاً با درمان شایسته می‌توان نشانه‌های ژنژیویت را ازبین برد و از پیشرفت آن به‌سوی بیماری جدی‌تر لثه و از‌دست‌دادن دندان جلوگیری کرد. درمان مؤثر مستلزم استفاده از مراقبت حرفه‌یی و به‌دنبال آن انجام اقدامات بهداشت دهان درمنزل است.
مراقبت حرفه‌یی از دندان شامل موارد زیر است:
• ارزیابی آغازین و پاک‌کردن کامل دندان برای برداشتن تمامی بقایای پلاک و تارتار
• آموزش تکنیک‌های صحیح مسواک‌زدن و نخ‌کشیدن درمنزل
• چک‌آپ و پاکسازی منظم حرفه‌یی
• احتمالاً تثبیت تاج‌های دندان یا پُرکردگی‌ها (ترمیم دندان) که انجام بهداشت خوب را دشوار می‌سازند.
پاکسازی حرفه‌یی آغازین شامل استفاده از ابزارهایی برای برداشتن تمامی رگه‌های پلاک و تارتار است، این رویه را دراصطلاح فلس‌‌برداری scaling می‌نامند. اسکلینگ درصورتی‌که لثه‌ها حساس بوده یا پلاک و تارتار وسیعی وجود داشته باشد ناراحت‌کننده خواهد بود.
در یک سطح نبودن دندانها یا پُرکردگی ضعیف تاج‌دندان، بریج‌ها یا سایر ترمیم‌های دندان ممکن‌است لثه‌ها را تحریک کند و ضمن مراقبت روزانه در منزل، برداشتن پلاک را دشوار نماید. درصورتی‌که مشکلات مرتبط با دندان یا ترمیم‌های دندان در ایجاد ژنژیویت دخیل باشد، ممکن‌است دندانپزشک توصیه به تثبیت این مشکلات نماید.
معمولاً ژنژیویت بعد‌از پاکسازی کامل حرفه‌یی تا زمانی‌که در خانه، اقدامات بهداشت خوب دهان انجام می‌شود، ازبین می‌رود. دندانپزشک می‌تواند برای برنامه‌مؤثری درخانه برنامه‌ریزی نماید.
اقداماتی که درخانـه می‌توان برای پیـشگیــری و ازبین‌بردن ژنژیویت انجام داد عبارتنداز:
• انجام برنامه‌ی منظم پاکسازی حرفه‌یی منظم دندان، طبق برنامه‌ی توصیه شده‌ی دندانپزشک
• استفاده از مسواک نرم و عوض‌کردن آن هر 3تا4ماه یک‌بار
• استفاده از مسواک الکتریکی که در برداشت پلاک و تارتار مؤثرتر است.
• مسواک‌کردن دندانها 2بار در روز یا بهتر از همه بعد‌از خوردن هرغذا و میان‌وعده
• نخ‌کشیدن حداقل یک‌بار در روز
• استفاده از دهانشویه آنتی‌سپتیک بنا‌به توصیه‌ی دندانپزشک
• استفاده از پاک‌کننده‌ی بین دندانها مثل خلال‌دندان یا ترکه‌هایی که اختصاصاً برای پاک‌کردن میان دندانها در بازار وجود دارد.
اگر بیمار در منزل بهداشت را رعایت کند دوباره شاهد بازگشت بافت صورتی و سالم لثه ظرف چندروز یا هفته خواهد بود. اما باید بهداشت خوب دهان را در سراسر عمر رعایت کند تا مشکلات مربوط به لثه بازنگردند.
بهترین راه پیشگیری از ژنژیویت استفاده از برنامه‌ی خوبی برای بهداشت دهان است، برنامه‌یی که باید زود شروع شود و دائماً درسراسر زندگی اجرا گردد. پاکسازی کامل با مسواک و نخ‌دندان باید 3 تا 5 دقیقه طول بکشد. نخ‌کشیدن پیش‌از مسواک‌زدن باعث می‌شود ذرات غذایی و باکتری‌ها بهـتر از بین بروند.
برای پاکسازی دندانها باید به‌طور منظم و هر6تا12ماه به دندانپزشک رجوع کرد. درصورت وجود عوامل خطرسازی که بخت ژنژیویت را زیاد می‌کند ممکن‌است بیشتر به پاکسازی حرفه‌یی دندان نیاز باشد.
ثبت نظر