روش‌های درمانی منجر‌به نکروز پالپ(۲) (بخش پایانی)

تراش‌عمقی برای veneer:

تمایل زیادی برای تراش دندان تا عمق عاج برای تهیه‌ ونیر است. ونیر‌ها توسط سمان رزینی روی باندینگی قرار می‌گیرند که در مجموعه total-etch  است. از آنجایی که ونیر سرامیکی را می‌توان ضخیم ساخت، این روش،کسب رنگ مناسب دندانی را درمقایسه با تراش کم‌عمق برای ونیر ساده‌تر می‌کند. در‌هرحال، تراش ونیر که تا عمق عاج تراشیده‌شده و تحت total-etch primer قرار‌گرفته‌، ویژگی‌های زیر سؤال ‌دارند که شامل مشکلاتی مانند حساسیت بعد‌از درمان دندان، debonding بعد‌از تغییرات حرارتی، استرس اکلوزالی حین مضغ و نکروز پالپ می‌شوند. تراش ونیر باید در حد مینا باشد تا مشکلات فوق پیش نیاید.

تـراش عمیـق دندان برای تهیه روکش‌هایall-ceram‌ و پروتز ثابت:

محبوبیت فزاینده روکش‌های تمام سرامیک و پروتز ثابت، باعث افزایش حساسیت بعد از تراش دندان و نکروز پالپ شده است.گاهی برای تغییر‌رنگ دندان، کانتور یا ترمیم اکلوژن این روکش‌ها، روی دندان‌های به‌نسبت سالم با پالپ بزرگ یا دندان‌های جوان با پالپ بزرگ و توبول‌های عاجی گشاد قرارداده می‌شود. این تراش‌ها باید در‌تمام سطوح در‌حد ۱تا ‌۱/۵ میلی‌متر تراشیده شوندغیر‌از سطح اکلوزال که تراش در‌حد ۱/۵‌تا ‌۲ ‌میلی‌متر است.چنین تراش‌های عمیقی روی دندان‌های جوان باید با ملاحظه زیاد در زمینه پیشگیری از حساسیت دندان یا نکروز پالپ صورت گیرد.خوشبختانه بعضی از روش‌های all-ceram از نوع آلومینیم یا Zirconia را می‌توان با سمان resin modified glass ionomer مانند RelyX luting cement,3M ESPE, GCAmerica,Alsip Ill,GC Fuji CEM چسباند که باعث کاهش یا حذف حساسیت بعدی دندان می‌شود. در‌هر‌حال، برای ایجاد مقاومت کافی به سرامیک ساخته‌شده به‌طریق غیر‌مستقیم و ممانعت از انبساط hygroscopic سمان‌های resin modified glass ionomer روی این روکش‌های به‌نسبت ضعیف‌تر بهتر است روکش با سمان‌های کامپوزیت‌رزینی سمان شود. لذا روکش‌های سرامیکی پرس‌شده (pressed) بهتر است با self-etch primer resin ازنظر رفع مشکل مطرح‌شده فوق سمان شوند.

اکلوژن بلند:

موارد زیادی از روکش‌هایی که با اکلوژن بلند سمان شده‌اند دیده می‌شود. هنگام امتحان روکش، تماس‌های اکلوزال باید به‌طور حتم بررسی شود. زیرا اکلوژن بلند و زودرس، منتهی به حساسیت دندان می‌شود. دندان‌ها برای مقابله با اکلوژن بلند به ‌نواحی که فاقد تماس زودرس باشد متمایل می‌شوند. در مواردی دندان قادر به جابه‌جایی برای جلوگیری از منطقه‌ی اکلوژن دارای تروما نمی‌شود. نتیجه، گشادی لیگامان پریودنت، لقی‌دندان، دندان‌دردناک، نواحی open contact، پریدگی سرامیک، لقی‌ایمپلنت یا پایه‌ی ایمپلنت و در‌نهایت نکروز پالپ دندان روکش‌شده یا دندان مقابل ‌آن است. لذا توجه به اکلوژن طی امتحان و قراردادن روکش بسیار مهم است.

تراش‌تهاجمی بدون آب و کاربرد فرز‌های کُند:

هندپیس‌های با دور بالا (هوا یا الکتریکی)، قدرت تراش بالایی دارند و باعث ارتعاش قابل‌توجهی در دندان‌ها می‌شوند. هنگام تراش دندان‌، گاهی مقدار زیادی آب به‌کار برده نمی‌شود و متاسفانه نواحی به‌صورت نقاط سوخته حین کار با توربین یا کاربرد فرزهای کند با اعمال فشار زیاد حین تراش ایجاد می‌شود. ما نمی‌دانیم پالپ دندان بعد‌از چه‌مقدار تروما دچار نکروز می‌شود یا اینکه چه‌مدت بعد‌از تراش دندان، پالپ دچار نکروز می‌شود. لذا بهتر است برای هربیمار از فرز جدید استفاده شود و حین کار از اعمال فشار زیاد پرهیز شود.

فعالیت حرارت‌زای مواد ترمیم موقت:

اگر قطعات سفت‌نشده پلی‌متیل‌متاکریلات یا پلی‌اتیل‌ متاکریلات را در دست، تا زمان سفت‌شدن نگهدارید متوجه فعالیت حرارت‌زای آن می‌شوید. لذا می‌توانید تأثیر همان حرارت را روی دندان دارای تراش عمقی تصور نمایید. آسیب پالپی با کاربرد نادرست مواد موقت، اجتناب‌ناپذیر است. این مواد باید در‌حین پلیمریزه‌شدن خنک شوند. توصیه می‌شود از مواد موقت bisacryl برای دندان‌های تک‌واحد یا پروتز ثابت با‌طول کوتاه استفاده شود.این مواد خاصیت گرمازای قابل‌توجهی ندارند. در‌صورت نیاز به ترکیبی مستحکم و با تداوم رنگ، بهتر‌است از پلی‌متیل‌متاکریلات ساخته‌شده در لابراتوار استفاده‌شود و liner ساخته‌شده از پلی‌اتیل‌متاکریلات که در دهان حرارت کمتری ایجاد می‌کند.

خطای دندانپزشک:

این‌طور که به‌نظر می‌آید ما دندانپزشک‌ها، دشمن خود می‌باشیم و خودمان مهمترین عامل افزایش نیاز به درمان کانال‌ریشه در دندان‌ها می‌شویم که ازطریق تراش عمقی،  اکسپوز‌کردن توبول‌های عاجی‌، تراش‌های تهاجمی ‌و عدم توجه به اکلوژن دندان صورت می‌گیرد. نکته‌ی آخر آنکه بهتر است چند هفته‌ای به دندان دچار حساسیت زمان بدهیم تا در‌صورت امکان به‌‌حالت اول خود برگردد تا اینکه بلافاصله اقدام ‌به درمان کانـال‌ریشـه  چنین دندان‌هایی نماییم.