شماره ۱۰۵۸
درمان یک جلسه‌ای کانال ریشه (۳) (بخش پایانی)
دکترماندانا پرتوی - دندانپزشک ـ اندودنتیست
حذف لایه‌ی اسمیر:
لایه‌ی اسمیر عاج، میکروفیلمی تولید‌شده بدنبال عمل filing یا reaming، حین آماده‌سازی کانال‌ریشه است. شامل دبری آلی و معدنی بوده و ممکن‌است حاوی میکروارگانیسم‌هایی باشد.
لایه‌ی اسمیر ممکن‌است مانع نفوذ مواد شستشودهنده‌ی ضدمیکروبی و داروهای ضدمیکروبی داخل‌کانال به‌داخل توبولهای عاجی برای کشتن میکروارگانیسم‌ها شود. باکتری‌ها به‌داخل توبولهای عاجی دندان‌های دچار پریودنتیت آپیکال نفوذ می‌کنند. حذف لایه‌ی اسمیر می‌تواند مفید باشد زیرا باکتری‌های موجود در توبولهای عاجی می‌توانند منبع مهمی برای آغاز یا شروع مجدد عفونت طی درمان کانال ریشه یا بعد‌از آن باشند. مواد مختلفی برای حذف لایه‌ی اسمیر به‌کار رفته مانند EDTA، اسیدسیتریک و ترکیبی‌از تتراسایکلین، اسید و شوینده (detergent).
هرچند محققان مقاله هیچگونه شواهدی برای حذف یا نگهداری لایه‌ی اسمیر و تأثیر آن در پیش‌آگهی درمان کانال‌ریشه نیافته‌اند.
پُرکردن کانال‌ریشه:
عملکرد اصلی پُرکردن کانال‌ریشه، کسب seal و ممانعت از ریزنشت باکتری‌ها و محافظت از نسوج اطراف ریشه از ایجاد ضایعه‌ی پری‌آپیکال است. دندانپزشک‌ها غالباً از گوتاپرکا و سیلر به‌عنوان ماده‌ی پُرکننده‌ی کانال‌ریشه استفاده می‌کنند. ارزیابی invitro و invivo نشان‌داده که گوتاپرکا و سیلر قادر به ایجاد seal لازم و ممانعت از نفوذ باکتری‌ها در‌طول دیواره‌ی کانال‌ریشه‌ی دندان‌های بدون ترمیم تاجی نمی‌شوند. هرچند در دندان‌های با ترمیم تاجی مناسب، باکتری‌های باقی‌مانده در سیستم کانال‌ریشه بعد‌از درمان کانال‌ریشه مدفون شده و از ایجاد ارتباط با نسوج بافتی توسط مواد پُرکننده محروم می‌شوند. Sjogren و همکاران، روی ۲۲ دندان دارای کشت مثبت قبل از پُرکردن کانال ریشه مطالعه کردند. ۱۵(۶۸ درصد) عدد از این دندان‌ها بعد‌از یک جلسه‌ی درمان کانال‌ریشه، به‌خوبی ترمیم شدند.
Peter و Wesselink 8 دندان با کشت مثبت قبل‌از پرکردن کانال ریشه را بررسی کردند. ۷(۸۷/۵درصد) عدد از این دندان‌ها بعد‌از یک جلسه‌ی درمانی کانال‌ریشه، ترمیم شدند. نتایج این بررسی‌ها پیشنهاد می‌کند که بعضی باکتری‌ها در کانال‌ریشه دارای کشت مثبت قبل از پُرکردن از‌بین‌رفته، مدفون‌شده یا از دسترسی به نسوج پری‌آپیکال توسط درمان ضدمیکروبی و یا خواص فیزیکی مواد پُرکننده‌ی کانال‌ریشه محروم شده‌اند.
به کمک کشت باکتریولوژیک Molander و همکاران، باکتری‌ها را از ۹ (۴۵درصد) دندان از ۲۰دندانی که کانال‌ریشه‌ی آن پُر‌شده و فاقد نشانه‌های بیماری پری‌آپیکال بودند یا شواهد ضایعه‌ی پری‌آپیکال را در رادیولوژی نداشتند، یافتند. برای باکتری‌های باقی‌مانده‌ی داخل کانال، پاسخ نسج پری‌آپیکال ایجاد نمی‌شود. در هر‌حال امکان پیشگویی مدفون‌شدن یا قطع ارتباط باکتری در کانال پُر‌شده با محیط اطراف آن وجود ندارد.
شواهد موجود نشان‌می‌دهد که MTA (mineral trioxide aggregate) dentin bonding / کامپوزیت و مواد پُرکردگی موقت (IRM (intermediate restorative materialرا می‌توان برای seal دهانه‌ی کانال‌ریشه‌ی دندان‌های پُر‌شده، برای ممانعت از نفوذ باکتری‌ها به‌داخل کانال‌ریشه به‌کار برد. از آنجایی که نشت تاجی می‌تواند عاملی در شکست درمان کانال‌ریشه باشد، ترمیم تاجی مؤثر بلافاصله بعد‌از درمان کانال ریشه مهم است.
نتیجه:
نتایج بررسی‌های انجام شده در مقالات نشان می‌دهد که درمان کانال‌ریشه‌ی یک‌جلسه‌ای را می‌توان در‌موارد خاصی از دندان‌های دارای پریودنتیت آپیکال انجام داد.این دندان‌ها باید عاری از نشانه‌های بالینی مانند درد، تورم یا sinus tract فعال باشند.
آناتومی کانال‌ریشه باید اجازه‌ی گشادسازی مناسب را برای حذف مؤثر باکتری‌ها از کانال‌ریشه و کاربرد شستشودهنده‌های ضدمیکروبی به ناحیه‌ی آپیکال ریشه را دهد و بتوان به بهترین disinfection بدون پرفوراسیون یا transportation کانال‌ریشه، دست‌یافت. بدون توجه به تعداد جلسات درمانی، کنترل باکتریولوژی سیستم کانال‌ریشه در درمان کانال‌ریشه مسأله‌ی مهمی است.
شکست‌های درمان کانال‌ریشه می‌تواند مربوط به عوامل متعددی مانند transportation، پرفوراسیون، آماده‌سازی ناقص و یا پُرکردگی ناقص کانال‌ریشه، نشت تاجی، شکستگی عمودی‌ریشه، حضور جسم‌خارجی یا مقاومت میزبان به‌عنوان عامل اولیه‌ی عفونت باکتری در سیستم کانال‌ریشه باشد.
افزایش اندازه‌ی ناحیه‌ی آپیکال کانال‌ریشه و شستشو با مقادیر مناسب هیپوکلریت سدیم، مقدار باکتری داخل کانال را به‌طور معناداری کاهش داده و منتهی به نتایج بهتر درمان برای دندان بدون علامت دارای پریودنتیت آپیکال می‌شود. البته شواهد محدودی در زمینه‌ی ارتباط بین افزایش اندازه‌ی ناحیه‌ی آپیکال و بهبود نتایج درمان کانال‌ریشه وجود دارد.
بررسی‌های بیشتر بالینی از نوع راندم و کنترل‌شده برای تصمیم‌گیری بر‌اساس شواهد ( evidence-based) برای درمان یک‌جلسه‌ای کانال‌ریشه‌ی دندان بدون‌علامت دارای پریودنتیت آپیکال وجود دارد.
ثبت نظر