۱ـ آیا apex locator الکترونیکی در درمان اندو مؤثر است؟
هدف از درمان کانال‌ریشه، تمیــزکردن و شــکل‌دادن به chemo-mechamical disinfection و درنهایت پرکردن کل سیستم کانال‌ریشه است. حفظ محدوده‌ی آماده‌سازی، شستشو و پرکردن درحد سیستم کانال‌ریشه و پرهیز از نسوج پری‌آپیکال، منتج به درمانی بهتر با پیش‌آگهی مناسب‌تری می‌شود. این مسأله درصورتی مقدور است که طول کانال‌ریشه به‌طور دقیق تعیین‌شده باشد (موقعیت ناحیه‌ی آپیکال). ناحیه‌ی apical terminus کانال جایی است که نسوج پریودنتال و پالپ در مجاورت هــم قرار‌می‌گیـرند. از لـحاظ تئوری به ایــن ناحیه، تنگهی آپیکالی«apical constriction» یا «minor diameter» ریشه گفته می‌شود که می‌تواند با CDJ در یک محل بوده و یا نباشد (شکل۱).
در واقعیت اختلاف زیادی در مورفولوژی تنگه‌ی‌آپیکال و موقعیت آن نسبت به فورامن‌آپیکال و آپکس‌رادیوگرافی وجود دارد. به‌طور سنتی روش‌های مختلفی برای تعیین طول کارکرد به کاررفته است؛ مانند حس‌لامسه، خون یا رطوبت روی کن کاغذی و رادیوگرافی. دندانپزشکان به کمک این اطلاعات و دانش در زمینه‌ی آناتومی آپکس ریشه، محل تنگهی آپیکالی را تخمین می‌زنند.
متأسفانه رادیوگرافی همیشه آناتومی آپیکال را به‌طور دقیق نشان‌نمی‌دهد. مشکلات، شامل روی هم قرار‌گرفتن superimpose ساختمانهای آناتومی، تراکم‌استخوان یا ضخامت کم آپکس ریشه، انحنای خارج از صفحه‌ی دو‌بعدی رادیوگرافی و تفسیرهای مختلف عمل‌کننده به‌اضافه رسوب سمان، تظاهرات آناتومی و زوایای رادیوگرافی ممکن‌است باعث نتایج نادرست شود.
Apex locator الکترونیکی باهدف تعیین دقیق‌تر محل تنگهی آپیکالی تولید شدند. پس‌از گذشت چندین دهه از تولید اولین نسل این دستگاه‌ها درسال۱۹۶۹، پیشرفت‌های تکنیکی باعث توانایی و قابل‌اطمینان بودن نتایج ارائه‌شده توسط آن شدند. نسل چهارم این دستگاه‌ها قادر به تعیین محل تنگه‌ی‌آپیکالی با دقت ۹۶درصد است. این وسایل تحت تأثیر مایعات داخل کانال‌ریشه قرار‌نگرفته و با هرنوع فایلی قابل استفاده می‌باشند.
به‌رغم دقت بالا، کار با این وسایل محدودیت‌هایی دارد. یافته‌های نادرست درصورت هرکدام از موارد ذیل ممکن‌است:
ـ تماس فایل با پوسیدگی یا ترمیم فلزی
ـ پُربودن اتاقک پالپ دندانهای چند‌ریشه با محلول شستشودهنده (بخصوص اگر محلول شستشودهنده هادی الکتریسیته باشد)
ـ فقدان apical patency
ـ قطر بزرگ آپیکال (یا مواردی که تنگهی آپیکالی تحت‌تأثیر تحلیل‌ریشه، آپیکواکتومی قرارگرفته یا تکامل نیافته باشد)
ـ وجود کانالهای جانبی، پرفوراسیون و اتصال کانال‌ها به یکدیگر
ـ مشکلات تکنیکی مانند باطری ضعیف و اتصالات ناقص به‌اضافه بهتراست از این دستگاه‌ها در بیماران دارای pacemaker قلبی استفاده نشود. هرچند شواهد مشکلات ممکن در‌این‌مورد هنوز قطعی نمی‌باشد.
درصورت کاربــرد صحیح، apex locator محاسن زیادی دارد.دقت آن می‌تواند از تصاویر رادیوگرافی بالاتر باشد و باعث درمان بهتر و راحت‌تر اندو به‌علت کاهش تعدد رادیوگرافی از بیمار شود. کاهش تابش اشعه به بیمار که برای خانم‌های باردار یا افراد تحت آرام‌بخش یا معلول و حتی کودکان مفید بوده و باعث راحت‌تر‌کردن مراحل درمان می‌شود. این وسایل به افتراق پرفوراسیون با کانال کمک می‌کنند. لذا دقت و کارآیی apexlocator برای درمان اندو کمک‌کننده است. این وسایل در تعیین دقیق محل تنگه‌ی‌آپیکالی و درنهایت در اندازه‌گیری طول کارکرد مؤثرند. رادیوگرافی دارای محاسن نمایان‌کردن انحنای کانال و ثبت قانونی در پرونده‌ی درمان است. لذا هردو تکنیک با‌هم در درمان موفق کانال‌ریشه مؤثرند.
۲ـ درمان اندو در‌یک یا چند جلسه مؤثر است؟
درمان یک جلسه‌ای اندو مورد توجه خاصی قرار‌دارد. هرچند چنین درمانی از لحاظ تکنیکی درصورت داشتن وقت لازم راحت بوده ولی آیا انجام چنین درمانی در تمام موارد اندو کاربرد دارد؟
محاسن درمان یک جلسه‌ای برای بیمار و دندانپزشک شامل:
ـ احتیاجی به یادآوری آناتومی و لندمارکهای دندان در جلسه‌ی بعد نمی‌باشد
ـ بیمار مجدداً تحت بی‌حسی و مراحل درمانی و مراحل بعد‌از درمان قرار نمی‌گیرد.
ـ زمان کمتری صرف درمان شده، مواد و وسایل کمتری مصرف می‌شود. هزینه‌ی ایاب و ذهاب بیمار کمتر‌شده و ساعات کاری کمتری را از‌دست‌می‌دهد.
ـ برای بیماران مضطرب، درمان یک جلسه‌ای بهتر است و همینطور بیمارانی‌که فرضاً نیاز به پروفیلاکسی آنتی‌بیوتیک یا آرام‌بخش دارند
ـ درمان یک جلسه‌ای امکان قرار‌دادن سریعتر ترمیم تاجی را می‌دهد و درنهایت سیل کورونال مؤثرتر البته دلایل فوق در‌صورتی‌که درمان یک جلسه‌ای باعث افزایش درد و تورم در بیمار یا به‌مخاطره انداختن کیفیت درمان‌شود، به‌هیچ‌عنوان منطقی نمی‌باشد.بررسی‌های متعددی درمان اندو یک جلسه‌ای و چندجلسه‌ای را براساس میزان موفقیت و درد، در دو زیر‌گروه مورد بررسی قرار‌می‌دهد.
مورد اول: موارد دندان وایتال غیر‌عفونی و یا موارد تروما، نکروز بدون نشانه‌های پریودنتیت آپیکال
مورد دوم: موارد دندان عفونی با شواهد پریودنتیت آپیکال (اگزودا، تورم، لوسنسی پری‌آپیکال)
درمان یک‌جلسه‌ای برای مورد اول توصیه می‌شود در‌صورتی‌که ایزولاسیون دندان، آماده‌سازی کامل، شستشو با هیپوکلریت سدیم، پُرکردن کانال‌ریشه و ترمیم تاجی هرچه سریعتر انجام شود. کاربرد وسایل روتاری این مورد را کمتر خسته کننده می‌کند. در افراد با تجربه‌ی کمتر، میزان موفقیت بالا و حوادث حین کار کمتری هنگام کار با فایل NiTi روتاری دیده شده است.
در مورد دوم توجه خاصی باید معطوفdisinfection کانال‌ها شود.شواهد فعلی تأکید بر آماده‌سازی مکانیکی کانال با شستشوی هیپوکلریت‌سدیم در جلسه‌ی اول و ترکیبی از هیدروکسیدکلسیم و کلرهگزیدین در کانال‌ها به‌مدت ۱تا۴ هفته است. پرکردن کانال فقط در موردی است که نشانه‌های بالینی مانند درد، تورم و... برطرف شده و اگزودای‌آپیکال نباشد.
نقش باکتری‌ها در بیماری اندو از اهمیت بالایی برخوردار است.Kakehashi و دیگران نشان‌داده‌اند که ترمیم در عدم‌حضور عفونت، کاملاً قابل پیش‌بینی است. برای درمان دندانهای زنده‌ی غیر‌عفونی، باکتری‌ها غایب بوده ودندانپزشک محیطی آسپتیک را از جهت ممانعت از ورود میکروارگانیسم به‌داخل سیستم کانال‌ریشه مهیا می‌کند.لذا چنین مواردی را می‌توان در یک جلسه، درمان کانال‌ریشه نمود. عدم‌توافق در موارد کانالهای عفونی است و اینکه آیا طی یک جلسه ما قادر به تمیز‌کردن و disinfection کافی کانال می‌باشیم یا خیر. شواهد نشان‌داده که ترکیب شکل‌دهی و تمیز‌کردن مکانیکی، شستشو و کاربرد ترکیب ضدباکتری داخل کانال مانند هیدروکسیدکلسیم، قادر به کاهش باکتری‌ها درحد ۹۰ تا ۱۰۰ درصد است. این عمل از‌طریق درمان چندجلسه‌ای مقدور است. موفقیت درمان درصورتی که پُرکردن کانال به تأخیر افتاده تا کانال عاری از باکتری شود فراهم است. در‌هر‌حال اینکه چه تعداد باکتری را می‌توان قبل‌از پرکردن کانال‌ریشه در‌آن باقی گذاشت حل نشده.
ثبت نظر