نگاهی به پلیپ‌های بینی

 پلیپ‌های بینی جوانه‌های نرم، بدون درد و غیر‌سرطانی هستند که بر آستر راهگذرهای بینی یا سینوس‌ها به‌وجود می‌آیند. این جوانه‌ها شبیه قطرات اشک یا انگورآویزان می‌باشند. این ضایعات حاصل التهاب مزمن به‌علت آسم، عفونت راجعه،آلرژی‌ها، حساسیت دارویی یا بعضی نابسامانی‌های ایمنی می‌باشند.
پلیپ‌های کوچک بینی، نشانه‌یی ایجاد نمی‌کنند. جوانه‌های بزرگتر یا گروه‌های پلیپ‌ بینی سبب انسداد راهگذرهای بینی شده و به بروز مشکلات تنفسی از‌بین‌رفتن حس‌بویایی و عفونت‌های مکرر منتهی می‌شوند.
پلیپ‌های بینی در همه‌ی افراد دیده می‌شوند، اما در بزرگسالان بیشتر دیده می‌شوند. غالباً استفاده از دارو سبب جمع‌شدن یا از بین رفتن پلیپ بینی می‌گردد ولی گاهی لازم است با عمل جراحی پلیپ را در آورند. حتی پس از درمان موفق، غالباً پلیپ‌های بینی بازمی‌گردند.
پلیپ‌های بینی با التهاب استر راهگذرهای بینی و سینوس‌ها همراه است که بیش از دوازده هفته طول کشیده باشد (رینوسینوزیت مزمن که به سینوزیت مزمن نیز معروف است). اما امکان دارد وحتی تا حدی محتمل است که سینوزیت مزمن بدون پلیپ بینی موجود باشد.
پلیپ‌های بینی به‌‌خودی‌خود نرم و فاقد حس هستند و بنابراین اگر کوچک باشند ممکن‌است شخص به‌وجودشان آگاه نباشد. جوانه‌های متعدد یا یک پلیپ بزرگ ممکن‌است گذرگاه‌های بینی و سینوس‌ها را مسدود کند.
نشانه‌ها و شناسه‌های رایج سینوزیت مزمن همراه پلیپ‌های بینی شامل است بر:
• آبریزش بینی
• پری دائمی بینی
• ترشح پشت بینی
• کاهش یا فقدان حس بویایی
• درد صورت یا سردرد
• درد دندان‌های فوقانی
• احساس فشار روی پیشانی
و صورت
• خورخور‌کردن
• خارش اطراف چشم
 دانشمندان هنوز به‌طور کامل نمی‌دانند پلیپ‌های بینی به چه علت ایجاد می‌شوند. هنوز معلوم نیست که چرا در بعضی افراد التهاب مزمن به‌وجود می‌آید یا چرا التهاب موجود در بعضی افراد سبب شعله‌وری ایجاد پلیپ می‌شود و در دیگران پلیپ به‌وجود نمی‌آید. التهاب درآستر مولد مایع (غشای مخاطی) بینی و سینوس ایجاد می‌شود. بعضی مدارک موجود حاکی از آن  است که عکس‌العمل دستگاه ایمنی در افراد دچار پلیپ متفاوت است و نسبت به افراد که دچار پلیپ نمی‌شوند دارای مارکرهای شیمیایی متفاوتی هستند.
پلیپ‌های بینی ممکن‌است در هر‌سنی ایجاد شوند ولی در بسیاری موارد در جوانی و میانسالی به وجود می‌آیند. پلیپ‌های بینی در هر نقطه‌یی ازسینوس‌ها یا راهگذرهای بینی شکل می‌گیرند ولی درغالب موارد در نقطه‌یی ایجاد می‌شوند که سینوس‌ها نزدیک چشم، بینی و استخوان‌های گونه‌است و همه ازطریق راهگذرهای هوایی در بینی زهکشی می‌شوند (مجموعه‌استیومــآتـال ostiomeatal complex).
هرحالتی که سبب شعله‌وری التهاب مزمن در راهگذرهای بینی یا سینوس‌‌ها شود مثل عفونت‌ها یا آلرژی، ممکن‌است سبب افزایش احتمال بروز پلیپ‌های بینی گردد. حالاتی که غالباً با پلیپ‌های بینی همراهند عبارتند‌از:
• آسم یکی از بیماریهایی است که سبب التهاب کلی مجرای هوایی و انقباض می‌گردد.
• حساسیت به آسپیرین ممکن‌است سبب شود در بعضی افراد احتمال بروز پلیپ‌های بینی بیشتر شود.
• سینوزیت قارچی آلرژیک که آلرژی به قارچ‌های هوازاد است.
• فیبروز کیستیک. یک نابسامانی ژنتیکی که به تولید و ترشح مایعی غیرطبیعی، غلیظ وچسبنده می‌انجامد که شامل ترشحات مخاطی از غشاهای بینی و سینوس‌ها است.
• سندرم چرگ ـ اشتراوس، بیماری نادری که سبب التهاب رگ‌های خونی می‌شود.
سابقه‌ی خانوادگی بیمار نیز دراین زمینه نقش دارد. مدارک موجود حاکی از‌آن است که بعضی تنوعات ژنتیکی مرتبط با کرده‌ی دستگاه ایمنی، احتمال ایجاد پلیپ‌بینی را بیشتر می‌کند.
پلیپ‌های بینی به علت آنکه جلوی جریان یافتن طبیعی هوا و زهکشی مایعات را می‌گیرند و نیز به سبب التهاب مزمن زمینه‌ساز ایجاد خود، سبب بروز عوارض می‌شوند.
عوارض بالقوه‌ی وجود پلیپ‌ در بینی شامل است بر:
• آپنه‌ انسدادی خواب. درحالت بالقوه وخیم، در بیمار بارها درضمن خواب، تنفس متوقف و دوباره شروع می‌شود.
• شعله‌وری‌های آسم. رینوسینوزیت مزمن سبب شعله‌وری حمله‌ی آسم می‌گردد.
• عفونت‌های سینوس. وجود پلیپ‌های بینی شخص را نسبت به عفونت‌های سینوس تأثیرپذیرتر می‌کند و سبب بازگشت آن می‌شود تا عاقبت به صورت مزمن درآید.
• انتشار عفونت به کاسه چشم. درصورتی‌که عفونت به حفره‌ی چشم انتشار یابد، ممکن است سبب ورم یا برآمدگی چشم، ناتوانی درحرکت دادن چشم، کاهش دید یا حتی کوری ‌شود که دائمی است.
 مننژیت. عفونت ممکن‌است به پرده‌ها و مایع اطراف مغز و نخاع شوکی انتشار یابد.
معمولاً پزشک براساس پاسخ‌های بیمار به پرسش‌ها در مورد نشانه‌ها، معاینه‌ی کلی جسمانی و معاینه‌ی بینی، بیماری را تشخیص می‌دهد. پلیپ را می‌توان به کمک یک ابزار ساده‌ی نوری مشاهده کرد.
سایر آزمون‌های تشخیصی عبارتند از:
• ‌آندوسکوپی بینی. با یک لوله‌ی  باریک که دارای عدسی‌نورانی با قدرت درشت نمایی یا یک دوربین ظریف(آندوسکوپ بینی) است می‌توان درون بینی و سینوس‌ها را مشاهده کرد. پزشک، این لوله را از سوراخ بینی وارد کرده وآن را به سمت حفره‌های بینی هدایت می‌کند.
• بررسی‌های تصویرسازی. تصاویر به‌دست آمده با اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویرسازی تشدید مغناطیسی (MRI) می‌توان بزرگی ومحل پلیپ‌ را حتی در مناطق عمقی‌تر سینوس‌ها مشخص کرد و وسعت التهاب را ارزیابی نمود. نتایج این بررسی‌ها به پزشک کمک می‌کند تا وجود سایر عوامل انسدادی ممکن در حفره‌ی بینی ازجمله ناهنجاری‌های ساختاری یا انواع جوانه‌های غیرسرطانی را رد کند.
• آزمون‌های آلرژی. ممکن‌است برای تعیین وجود آلرژی که به ایجاد التهاب مزمن انجامیده آزمون‌ جلدی آلرژی توصیه شود. به‌این‌منظور آزمون خراش جلد انجام می‌گردد. برای انجام کار قطرات ظریفی از عوامل ایجاد‌کننده‌ی آلرژی (آلرژن‌ها) روی پوست ساعد یابخش بالای تنه گذاشته و پوست راخراش می‌دهند. این قطرات به مدت 15 دقیقه روی پوست باقی می‌مانند و سپس پوست ازنظر شناسه‌های واکنش‌های آلرژیک توسط پزشک یا پرستار مشاهده می‌شود.
درصورتی‌که نتوان آزمون‌ جلدی انجام داد، آزمایش‌ خون برای غربالگری آنتی بادی‌های خاص نسبت به آلرژن‌های مختلف انجام می‌گردد.
• آزمایش فیبروز کیستیک. اگر درکودک خردسالی،وجود پلیپ‌های بینی تشخیص داده شود، ممکن است پزشک دستور به انجام آزمایش برای فیبروز کیستیک cystic fibrosis را پیشنهاد کند که یک بیماری ارثی است وغده‌های تولید کننده‌ی موکوس اشک، عرق، بزاق و شیره‌ی گوارش را درگیر می‌کند. آزمون‌استاندارد تشخیصی فیبروز کیستیک، عبارت از آزمون‌غیر تهاجمی عرق است. دراین آزمون مشخص می‌شود آیا عرق کودک نسبت به افراد طبیعی نمک بیشتری دارد یا نه.
سینوزیت مزمن یا پلیپ یا بدون آن، برای ازبین رفتن کامل به چالشی عظیم نیاز دارد. برای ایجاد بهترین برنامه‌ی درازمدت درمان جهت تدبیر نشانه‌ها و درمان عواملی مانند آلرژی‌ها که درایجاد التهاب مزمن سهم دارند، بیمار باید با گروه درمانی همکاری کامل بنماید.
هدف درمان در پلیپ‌‌های بینی، کاهش اندازه‌ یا حذف آنها است. دراین زمینه، معمولاً نخستین‌رویکرد استفاده از دارو است. گاهی استفاده از عمل جراحی لازم می‌آید ولی راه حل دائمی نیست زیرا پلیپ تمایل به رجعت دارد.
داروها:
درمان پلیپ بینی معمولاً با دارو آغاز می‌شود وممکن است حتی پلیپ‌های بزرگ با دارو جمع شده یا ازبین بروند. درمان دارویی شامل است بر:
•کورتیکوستروئیدهای بینی. برای کاهش التهاب، احتمالاً افشانه‌ی‌کورتیکوستروئیدی بینی تجویز خواهد شد. با این دارو، پلیپ‌ها چروکیده شده یا به طور کامل ازبین می‌روند. کورتیکوستروئیدهای مورد استفاده عبارتند از فلوتیکازون fluticasone، فلونیـزولــــــاید flunizolide، مومه تازونmometasone، تریامسینولون triamcinolone، بکلومتازون beclomethasone و سیکلوزونایدciclesonide.
•کورتیکوستروئیدهای خوراکی و تزریقی. در‌صورتی‌که کورتیکوستروئیدهای بینی مؤثر نباشند می‌توان از کورتیکوستروئید‌های خوراکی مانند پردنیزون چه به‌تنهایی و چه در ترکیب با افشانه‌ی ‌بینی استفاده کرد. ازآنجا‌که مصرف کورتیکوستروئیدهای خوراکی سبب بروز عوارض جدی می‌شوند، معمولاً باید به‌مدت کوتاه مورد استفاده قرارگیرند. درصورتی‌که پلیپ‌ بینی شدید باشد می‌توان از کورتیکوستروئیدهای تزریقی استفاده نمود.
  • سایر داروها. ممکن است برای درمان حالاتی که درایجاد التهاب مزمن سینوس‌ها یا راه گذرهای بینی سهم دارند از داروهای دیگری استفاده شود. این داروها شامل آنتی‌هیستامین‌ها برای درمان‌آلرژی‌ وآنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت مزمن راجعه است. در بعضی بیماران حساسیت‌زدایی آسپیرین ودرمان پلیپ‌های بینی و حساسیت آسپیرین نافع است.
عمل جراحی:
اگر با درمان جراحی پلیپ بینی کوچک‌تر نشده یا ازبین نرفت، لازم است بیمار برای برداشتن پلیپ و اصلاح مشکل مربوط به سینوس‌ها که وی را مستعد التهاب و ایجاد پلیپ کرده است تحت عمل جراحی آندوسکوپیک قرارگیرد.
در عمل‌جراحی آندوسکوپیک، یک لوله‌ی کوچک را که دارای عدسی درشت‌نما یا یک دوربین کوچک (آندوسکوپ) است از راه سوراخ بینی وارد حفره‌های سینوس می‌کنند. برای برداشتن پلیپ و سایر عوامل مسدود کننده‌یی که بر سرراه جریان یافتن مایعات ازسینوس‌ها قرارگرفته از ابزارهای ظریف استفاده می‌شود.
 ممکن است دراین عمل جراحی منافذ سینوس به راهگذرهای بینی را گشاد کنند. معمولاً جراحی آندوسکوپیک به صورت سرپایی انجام می‌گردد.
بعد‌از جراحی، برای کمک به پیشگیری از رجعت پلیپ‌های بینی، احتمالاً بیمار باید از افشانه‌ی کورتیکوستروئید بینی استفاده کند. ممکن‌است پزشک، استفاده از شستشوی روزانه با آب نمک، برای ترمیم زودتر محل عمل را به بیمار توصیه نماید:
بیمار باید برای کاهش بخت ایجاد پلیپ‌های بینی یا کاهش رجعت آنها بعد‌از درمان از راهکارهای زیر استفاده نماید:
• تدبیر آلرژی‌ها و آسم. برای تدبیر آسم و آلرژی باید از توصیه‌های پزشک تبعیت کرد. درصورتی که نشانه‌های بیماری به خوبی کنترل نشده باشند باید درمورد تعویض برنامه‌ی درمان با پزشک سخن گفت.
• پرهیز از آغالنده‌های بینی. تاآنجا که امکان دارد از تنفس مواد هوازادی بپرهیزد که احتمالاً در ایجاد التهاب یا آغالش بینی و سینوس‌ها نقش دارند مثل آلرژن‌ها، دودسیگار، دودهای شیمیایی و گرد و غبار و بقایای ظریف و ریز.
• استفاده از بهداشت خوب. شستن منظم و کامل دست‌ها بسیار با اهمیت است. این کار یکی از بهترین راه‌های حفاظت در برابر عفونت‌های باکتریایی و ویروسی است زیرا این عوامل سبب التهاب راهگذرهای بینی و سینوس‌ها می‌شوند.
• مرطوب نگاهداشتن محیط خانه. درصورتی که هوای محیط خانه خشک باشد، باید از دستگاه مرطوب کننده استفاده کرد. استفاده از این دستگاه به مرطوب شدن راهگذرهای تنفس،بهبود جریان یافتن موکوس ازسینوس‌ها و پیشگیری از انسداد و التهاب کمک می‌کند.
• استفاده از شستشوی بینی. برای شستشوی راهگذرهای بینی باید از افشانه‌یا سرم نمکی استفاده نمود. این کار سبب بهبود یافتن جریان موکوس و از بین رفتن آلرژن‌‌ها و سایر عوامل آغالنده می‌شود.
برای شستشو می‌توان از اسپری‌های نمکی معمولی یا بسته‌های سالین نرمال که دستگاه مخصوص دارند یا ظرف نتی‌ استفاده کرد.
اگربیمار بخواهد آب نمک را خود تهیه کند باید ازآب مقطر و استریل که قبلاً جوشیده و سرد شده است استفاده نماید و یا با استفاده از فیلتر با منفذ مطلق به اندازه‌ی یک میکرون یا کوچکتر محلول شستشو تهیه کند. بعد از هربار استفاده‌، وسیله‌ی شستشو را باید با آب مقطری شست که قبلاً جوشیده و سپس سرد شده و یا باید آن را با‌آب مقطر شسته و در هوا خشک کرد.