رینیت آلرژیک در یک نگاه(۲) (بخش پایانی)

داروهای تب‌یونجه:
• کورتیکوستروئیدهای بینی. این داروها به‌صورت افشانه بوده و به پیشگیری و درمان التهاب بینی، خارش بینی و آبریزش از بینی کمک می‌کنند که به علت تب‌یونجه ایجاد شده است. این داروها مؤثرترین داروی تب یونجه در بعضی افراد به‌شمار می‌آیند و غالباً نخستین داروی تجویز شده هستند. ازجمله‌ی این داروها فلوتیکازون پروپیونات، تریامسینولون، مومتازون و بودزوناید قابل ذکر است. استفاده‌ی درازمدت از کورتیکوستروئیدهای بینی در بسیاری افراد داروی ایمن درمان است. عوارض‌جانبی این داروها عبارت است از بو یا مزه‌ی نامطبوع و آغالش بینی. عوارض جانبی استروئیدی نادر است.
• آنتی‌هیستامین‌ها. معمولاً این داروها به‌صورت قرص تجویز می‌شوند، اما به‌صورت افشانه‌ی‌بینی و قطره‌های‌چشمی هم وجود دارند. مصرف آنتی‌هیستامین‌ها به رفع خارش، عطسه، آبریزش بینی کمک می‌کنند ولی بر احتقان تأثیر کمتری دارند. این داروها ازطریق بلوک کردن هیستامین مؤثرند. این ماده‌ی‌شیمیایی است که سبب ایجاد نشانه شده و ضمن واکنش‌ آلرژیک توسط دستگاه ایمنی آزاد می‌شود. داروهای آنتی‌هیستامین قدیمی‌تر مانند دیفن‌هیدرامین نیز مانند داروهای جدیدتر موثر است ولی بعضی از‌این داروهای قدیمی بعد‌از مصرف سبب منگی می‌شوند. داروهای آنتی‌هیستامین تازه‌ترکمتر سبب منگی می‌شوند. ازنمونه‌های این داروها لوراتادین، ستیریزین و فکسوفنادین قابل‌ذکر می‌باشند. آزلاستین azelastine و اولوپاتادین olopatadine ازجمله آنتی‌هیستامین‌ها به‌شمار می‌روند و به‌صورت افشانه‌ی بینی در بازار موجود بوده سبب رفع نشانه‌های بینی می‌شوند. مصرف قطره‌های چشمی آنتی‌هیستامین به رفع خارش و آغالش چشم به‌علت تب‌یونجه کمک می‌کنند.
• احتقان زداها. این داروها به‌صورت مایع، قرص و افشانه‌ی‌بینی وجود دارند. ازجمله داروهای دکونژستان خوراکی سودافدsudafed و دریکسورال‌drixoral قابل‌ذکرند. افشانه‌های احتقان‌زدای بینی عبارتند‌از فنیلفرین phenylephrine واکسی‌متازولین oxymetazoline، دکونژستان‌های خوراکی سبب بروز تعدادی عوارض جانبی می‌گردند ازجمله افزایش فشارخون، بی‌خوابی، آغالش‌پذیری و سردرد. نباید از افشانه‌های ضداحتقان‌بینی هر‌بار بیش‌از 2یا3روز استفاده‌کرد زیرا درواقع درصورت استفاده‌ی مداوم سبب وخیم‌شدن نشانه‌ها می‌گردند (کمانه‌کردن احتقان).
• کرومولین سدیم. داروی کرومولین سدیم cromolyn sodium به‌صورت افشانه‌ی بینی وجود دارد که چند‌بار در روز مورد‌استفاده است. این دارو به‌صورت قطره‌ی چشم در دسترس می‌باشد. مصرف این دارو ازطریق پیشگیری از آزادشدن هیستامین به تسکین نشانه‌های تب‌یونجه کمک می‌کند، کرومولین سدیم دارای عوارض‌جانبی جدی نیست و زمانی که پیش‌از آغاز نشانه‌ها به‌کار رود بسیار مؤثر است.
• تعدیل‌کننده لکوترین. مونتلوکاست Montelukast، قرصی است که برای بلوک کردن لکوترینleukotriene استفاده می‌شود. لکوترین‌ها، موادشیمیایی موجود در دستگاه ایمنی هستند که سبب بروز نشانه‌های آلرژی مانند افزایش بیش‌ازحد تولید موکوس‌mucus می‌شوند. این دارو به‌ویژه در درمان آسم ناشی از آلرژی مؤثر است. غالباً از‌این دارو وقتی استفاده می‌شود که بیمار نتواند افشانه‌های بینی را تحمل کند یا وقتی دچار آسم خفیف است. مصرف این دارو سبب سردرد می‌شود. در موارد نادر، مصرف مونتلوکاست با واکنش‌های روانشناسیک مانند آژیتاسیون، پرخاشگری، توهم، افسردگی و افکار خودکشی ارتباط داشته است. به‌محض بروز واکنش‌ غیرمعمول روانشناسیک باید بلافاصله به پزشک مراجعه کرد.
• ایپراتروپیوم بینی. این دارو به‌صورت افشانه‌ی‌ بینی در بازار موجود است. مصرف ایپراتروپیومipratropium به تسکین آبریزش شدید بینی کمک می‌کند و این کار ازطریق پیشگیری از تولید مقدار زیادی مایع توسط غده‌های بینی انجام می‌شود. این دارو در احتقان‌بینی، عطسه یا ترشح خلف حلق مؤثر نیست. عوارض‌جانبی خفیف این دارو عبارتند‌از: خشکی‌بینی، خونروی بینی وگلودرد، به‌ندرت،  مصرف دارو سبب عوارض‌جانبی شدیدتر مانند تاری دید، سرگیجه و مشکل در ادرارکردن می‌شود. مصرف این دارو برای افراد دچار گلوکوم و مردان مبتلا به بزرگی پروستات توصیه نمی‌شود.
• کورتیکوستروئیدهای خوراکی.گاهی از داروهای کورتیکوستروئیدی خوراکی به شکل قرص مثل پردنیزولون برای تسکین نشانه‌های شدید آلرژی استفاده می‌شود. ازآنجا‌که مصرف درازمدت کورتیکوستروئیدها سبب بروز عوارض‌جانبی وخیم مثل کاتاراکت، استئوپوروز و ضعف عضله می‌گردد، معمولاً این داروها را به مدتی کوتاه تجویز می‌کنند.
سایر روش‌های درمانی تب‌یونجه شامل است بر:
• ‌شات آلرژی (ایمونوتراپی): اگر با دارو نتوان نشانه‌های تب‌یونجه را ازبین‌برد یا مصرف داروها سبب بروز عوارض‌جانبی بسیاری گردد، ممکن‌است شات آلرژی (ایمونوتراپی یا درمان با حساسیت‌زدایی) توصیه شود. طی یک دوره‌ی‌ سه تا پنج‌ ساعته، برای بیمار تزریق‌های منظم حاوی مقدار جزئی آلرژن ‌انجام خواهد شد. هدف ازاین کار عادت‌دادن بدن به آلرژن‌هایی است که سبب بروز نشانه‌ می‌شوند و نیز سبب کاهش نیاز بیمار به دارو می‌گردند. درصورتی‌که بیمار نسبت به شوره‌ی تن گربه، مایت‌های گرد‌وغبار یا گرده تولید شده توسط درختان، چمن یا علف هرز حساسیت داشته باشد، ایموتراپی به‌ویژه بسیار مؤثر است. درکودکان، استفاده از ایمونوتراپی به پیشگیری از ایجاد آسم کمک می‌کند.
• شستشوی سینوس. شستشوی راهگذرهای بینی با محلول نمکی استریل تقطیر شده، روشی سریع، بی‌بها و بسیار موثر برای تسکین احتقان بینی است. در شستشو مستقیماً موکوس و آلرژن‌ها از‌ بینی بیرون می‌روند و برای انجام این کار می‌توان از یک ظرف فشاری یا ظرف نتی‌ استفاده کرد. برای این کار باید از آب مقطر استریل استفاده نمود.
امکان پرهیز کامل از آلرژن‌ها وجود ندارد ولی می‌توان با انجام اقداماتی درجهت محدود‌کردن تماس با آنها از نشانه‌ها کاست. لازم است به درستی دانست که نسبت به چه چیزی آلرژی وجود دارد تا بتوان از عوامل شعله‌ور‌کننده‌ی ویژه پرهیز کرد.
گرده گیاهان یا کپک:
ـ بستن درها و پنجره‌ها در فصل گرده‌افشانی.
ـ بیرون نگذاشتن لباس‌های شسته‌شده چون گرده به لباس‌ها و حوله می‌چسبد.
ـ استفاده از ایرکاندیشن در خانه و خودرو
ـ استفاده از فیلتر درجه دار آلرژی‌ در دستگاه تهویه
ـ پرهیز از فعالیت‌ بیرون از خانه در اوایل بامداد، یعنی زمانی که تعداد گرده‌های هوا زیاد است.
ـ ماندن درخانه، در روزهای خشک و دارای باد.
ـ استفاده از رطوبت‌زدا برای کاهش رطوبت خانه
ـ استفاده از فیلترهای قوی (HEPA) دراتاق خواب.
ـ پرهیز از جاروزدن برگ‌ها و خاشاک سبب بلندشدن گرده و کپک می‌شود.
ـ استفاده از ماسک در فعالیت‌های بیرون از منزل مثل باغبانی
مایت‌های گردو غبار:
• پوشاندن ملحفه، بالش‌ها و لوازم خواب با کاورضد آلرژی
• شستن ملحفه و پتوها با آب گرم 54 درجه‌سانتی‌گراد.
• استفاده از رطوبت‌زدا یا ایرکاندیشنر برای کاهش رطوبت درون منزل
• جاروکردن هفتگی فرش‌های ماشینی با جارو برقی فیلتردار هپا
• برداشتن موکت و فرش ماشینی ازاتاق خواب، درصورت حساسیت فراوان نسبت به مایـت ‌گرد و غبار
سوسک:
• تمام شکاف ها و سوراخ‌های ورود سوسک گرفته شود.
• تعویض لوله‌ها و شیرآبی که نشت می‌کند.
• شستشوی روزانه ظروف و سطل‌های خالی
• جمع‌آوری خورده‌های غذا از روی زمین
• انبارکردن غذا به‌ویژه غذای حیوانات درظروف دربسته
• نابودکردن حرفه‌یی آفات
 شوره‌ی تن حیوانات خانگی:
• درصورت امکان، حیوانات خانگی را درمنزل جا ندهید.
• حیوان را هر هفته با دستگاه‌هایی بشوئید که شوره را کاهش می‌دهند.
• حیوان را به اتــــاق خواب راه ندهید.
درعین حال که مدارک چندانی در‌مورد تأثیر روش‌های طب جانشین وجود ندارد ولی عده‌یی برای درمان تب‌یونجه به‌دنبال این روش‌ها می‌روند که شامل است بر:
داروها ومکمل‌های گیاهی. عصاره‌ی بوته‌ی حشیشة‌‌‌‌القرعان به پیشگیری از نشانه‌های آلرژی فصلی کمک می‌کند. درصورتی‌که از‌این گیاه استفاده شود، باید آن فرآورده‌یی را مورد استفاده قرارداد که برچسب «عاری‌از‌PA» دارد. این برچسب نشان‌می‌دهد که دراین فرآورده مواد بالقوه سمی وجود ندارد. مدارک محدود موجود حاکی از‌آن است که اسپیرولینا spirulina وتینوسپورا کوردی‌فولیا Tinospora cordifolia نیز مؤثر است با وجودی که منافع این داروها روشن نیست ولی داروهای خانگی گیاهی آلرژی‌های فصلی عبارتند‌از: فلفل‌سبز، عسـل، ویتامین‌C و روغن‌ماهی.
• درمان‌های جانشین. بعضی افراد ادعا می‌کنند که روش‌های درمانی مانند طب سوزنی و هومیوپاتی به رفع نشانه‌های آلرژی‌های فصلی کمک می‌کنند. اما مدارک روشنی مبنی‌بر تأثیر این روش‌های درمانی وجود ندارد. نتیجه‌ی‌ پژوهش‌های محدود در این زمینه حاکی از‌آن است که مصرف فتوتراپی درون بینی در کاهش نشانه‌های بینی سودمند است. اما آثار درازمدت این درمان‌ها ناشناخته است.
راه تأیید شده‌یی، درمرحله‌ی نخست برای پرهیز از ایجاد تب‌یونجه وجود ندارد. پزشکان تصور می‌کنند کاهش تماس کودک با مواد مولد آلرژی مثل مایت گردوغبار و شوره‌ی‌تن حیوانات در به تأخیر انداختن یا پیشگیری از بروز تب یونجه مؤثر است ولی هنوز این مدارک مستند و روشن نیست.
در‌صورت وجود تب‌یونجه، بهترین‌کاری که می‌توان انجام داد انجام اقداماتی در‌جهت کاستن تماس با آلرژن‌هایی است که سبب بروز نشانه‌ می‌شوند. پیش‌از تماس با آلرژن‌ها، باید طبق نظر پزشک از داروهای آلرژی استفاده کرد.