مروری‌کوتاه‌بر‌کرایولیپولیز

در دهه‌های گذشته روند فزاینده‌ی افزایش وزن و بافت چربی در دنیا به طور قابل توجه با مخاطرات جسمی همراه بوده است و به دلیل این مخاطرات، در مجلات پزشکی و رسانه‌های عمومی مورد توجه خاصی قرارگرفته است. از سویی دیگر بافتهای چربی اضافه، ظاهری نازیبا ایجاد می‌نمایند و مجموعه ی دو مورد فوق‏الذکر نیاز به استفاده از روش‏هایی برای حل این معضل را آشکار می‏نماید. استفاده از رژیم‌غذایی، ورزش، مصرف داروها یا جراحی‏های معده در جامعه مشهود است. روش‏های جراحی اگرچه ممکن است با سرعت بیشتری تاثیرگذار باشند، اما به دلایل متعدد همچون نیاز به بیهوشی، متوقف شدن زندگی روزمره و ...... استفاده از روشهای ساده‏تر و بی‌دردسرتر بعنوان روش‏های جانشین جراحی، مطرح شد. این روشها شامل استفاده از لیزر، رادیوفرکانسی، اولتراسوند و ..... بوده که در اصطلاح روشهای غیرتهاجمی شناخته می‏شوند. جدیدترین روشی که در کاهش بافت چربی و کاهش سایز عرضه شده، کرایولیپولیز است که به مفهوم حذف انتخابی بافت چربی توسط سرما می‌باشد. در خصوص این روش معدود مقالاتی در دسترس می‌باشد که منتخبی از آن در ادامه خواهد آمد.
کرایولیپولیز روشی است که در آن گرفتن حرارت از بافت چربی موضعی(یا به بیانی دیگر با سرد کردن) در مدت‌زمان مشخص و به میزان مناسب منجر به کاهش ضخامت چربی در آن ناحیه گردد.
بر اساس یک بررسی  روی خوک که دکتر مانشتاین و همکاران انجام داده‏اند میزان تاثیرگذاری این روش به صورت کاهش80 درصدی ضخامت لایه ی فوقانی بافت چربی ناحیه ی تحت آزمایش و یا به طور دقیق‏تر کاهش40 درصدی ضخامت بافت چربی آن ناحیه بود. در حالی که تغییرات قابل توجهی در چربی‏های سرم اتفاق نیفتاد. نکته‌ی قابل توجه، در حیوانات مورد آزمایش این بود که در داخل درم نواحی تحت درمان، بافت چربی وجود داشت که این چربی به همراه بافت چربی زیر پوستی آن ناحیه کاهش یافته بود، در حالی که ناحیه اپیدرم و درم سالم بود.
در بررسی ‏های بافت‌شناسی به صورت پی‌در‌پی نشان داده شد که تا روز بعد از آزمایش، سلول‏های چربی، ظاهری طبیعی داشتند. دو روز بعد از مواجهه با سرما، التهابی در بافت چربی دیده شد که همراه با مجموعه‏ای از ارتشاح سلول‏های نوتروفیل و تک هسته‏ای بود. در روز هفتم آزمایش تغییراتی در سطح پوست مشهود نبود، اما در مقایسه با روز دوم پانیکولیت لوبولی به طور واضحتر و شدیدتر مشهود بود. در روز چهاردهم تا سی‏ام، التهاب به صورت آشکار در بافت چربی زیرپوستی ادامه داشت. سایز متوسط سلول‏های چربی رو به کاهش بود و سلول‏های چربی در اندازه‌های متعدد و متنوع دیده می‌شد. سلول‏های تک هسته‏ای، بافت چربی را بلعیده بودند که خود نشانه‌ای از روند فاگوسیتوز می‌باشد، و به فراوانی دیده می‌شدند (شکل۱). آنچه که در تغییرات ظاهری پوست دیده شد فقط یک واکنش موقت پوست به صورت قرمزی بود که به تدریج برطرف شد و هیچ آسیب اپیدرمی، عروقی و یا درمی مشاهده نشد. در نواحی از آزمایش که پوست دچار یخ زدگی شده بود، آسیب سطحی پوست به صورت نکروز اپیدرمی مشهود گردید که بعضی از این نواحی بعد از بهبود دچار تغییرات موقت رنگدانه‌ای شده بودند و اغلب آنها در طی سه ماه بهبود پیدا نمودند. در این نواحی هیچ آثاری از زخم یا اسکار دیده نشد.
آنان نتیجه گرفتند که سرد کردن غیرتهاجمی پوست می‌تواند منجر به آسیب انتخابی و از بین رفتن حجمی از بافت چربی زیر پوستی در مدل حیوانی باشد که آن را کرایولیپولیز انتخابی نامیدند. به دنبال یک جلسه استفاده از سرما، التهاب و از بین رفتن بافت چربی تا 4 هفته به حداکثر می‌رســــد و تا حــدود ماه ســـوم فروکـش می‌نماید که این خود نشان‌دهنده‌ی یک جریان آرام و کند حذف سلول‏های چربی است که با فرآیند فاگوسیتوز اتفاق می‌افتد.
مکانیسم دقیق کرایولیپولیز کاملاً شناخته شده نیست اما ممکن است مرگ آدیپوسیت‌ها ناشی از استرس اکسیداتیو باشد که یا ناشی از هیپوترمی و یا ناشی از پرفوزیون مجدد است. نیشیکاوا و همکاران نشان دادند در شرایط نورموترمیک، بافت چربی نسبت به آسیب پرفوزیون مجدد حساس می‌باشد. انقباض عروقی موضعی ناشی از استفاده از سرما ممکن است اثر و عمق کاهش چربی را افزایش دهد. مکانیسم دیگری که محتمل بنظر می‌رسید پدیده ی کریستالیزه شدن چربی‏های سیتوپلاسمی موجود در آدیپوسیت ها است که این پدیده در درجه حرارتهای بالاتر از درجه حرارت یخ زدن آب بافتی اتفاق می‌افتد. در حقیقت در درجه حرارت10+ درجه سانتیگراد، چربی خوک جامد(solidified) می‏گردد و در میکروسکوپ نوری پلاریزه کریستالهای سوزنی شکل دیده می‌شود. تری گلیسریدها نیز در درجه حرارت10+ درجه کریستالیزه می‏شوند نتایج این بررسی ها حاکی از آن است که کریستالیزه شدن چربی ممکن است مسوول آسیب انتخابی به بافت چربی باشد(شکل۲).

در دیگر بررسی حیوانی که زلیکسون و همکارانش انجام دادند آنان نیز کاهش قابل توجهی در بافت چربی سطحی بدون آسیب پوست روی آن مشاهده نمودند و ارزیابی تری‏گلیسرید و کلسترول سرم  در محدوده‌ی نرمال بود. آنان خاطرنشان نمودند که سلول‏های چربی به دنبال قرارگرفتن در معـرض سرما دچار آسیب ایسکمی ـ پرفوزیون مجدد می‌شوند که نتیجه‌ی نهایی آن آپوپتوز یا مرگ برنامه‌ریزی شده‌ی سلولی می‌باشد.
باتوجه به اینکه حذف بافت چربی منجر به آزاد شدن محتویات این سلول ها می‌گردد میزان تغییرات تری‏گلیسرید و کلسترول خون و تغییرات آنزیم‏های کبدی یعنی محلی که متابولیسم مواد آزاد شده در آن انجام می شود نیازمند بررسی بود. کلین و همکاران بررسی انسانی در این خصوص انجام دادند و در کنار کاهش واضح بافت چربی از نظر بالینی تغییرات معنی داری در چربی‏ها و آنزیم‏های کبدی موجود در خون مشاهده نگردید.
کلمن و همکاران عوارض احتمالی عملکرد حسی کرایولیپولیز را در انسان بررسی نموده اند و متوجه شده اند که این روش تغییرات کوتاه مدتی در عملکرد رشته های عصبی محیطی داشته که به صورت کاهش پاسخ دهی به درد، لمس سطحی و حرارت بوده است و این تغییرات در نهایت تا دو ماه کاملاً بهبود یافت.
در بررسی که دور و همکاران انجام دادند، تغییرات مشهود چه از نظر ظاهری و چه از نظر سونوگرافی در محل کرایولیپولیز دیده شد، به صورتی که کاهش متـوسط ۲۲/۰۴  درصد در طی 4 ماه بعد از درمان مشاهده گردید و هیچگونه عوارضی مرتبط با دستگاه مورد استفاده مشاهده نشد.
براساس مقالات فوق الذکر می‌توان نتیجه گیری نمود که کرایولیپولیز تکنولوژی نوینی است که در آن گرفتن حرارت از بافت چربی موضعی به صورت دقیق و تنظیم شده در مدت زمان مشخص منجر به کاهش ضخامت چربی در آن ناحیه می‏گردد در حالی که عوارض ناحیه‌ای و سیستمی در صورت رعایت احتیاط و انتخاب درست بیمار، مشاهده نمی‏ شود.