شماره ۱۱۶۸
زگیل‌های تناسلی و واکسن‌های آن
دکتر محمدرضا شفیعی - پوست، زیبایی و لیزر
مقوله آشنایی به راه‌های ابتلا به ویروس ایجادکننده زگیل‌های تناسلی یا ویروس پاپیلومای انسانی (Human Papilloma Virus)، به‌لحاظ هرم‌سنی و ویژگی‌های جاری در اجتماع ما، در زمره ضروریاتی است که؛ هم از‌یک‌سو نسل جوان درمعرض خطر باید از مخاطرات و راه‌های پیشگیری‌از ابتلا به آن آگاهی بیابد و هم از‌سوی‌دیگر پزشکان نیز به‌لحاظ مراجعه روزافزون مبتلایان به ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV، باید از این بیماری شناختی علمی و جامع به‌دست آورند تا بتوانند ضمن ارائه درمانی قاطع و اثربخش، راهنمایی‌های لازم به‌منظور پیشگیری‌از ابتلا به این ویروس را نیز به نسل جوان ارائه‌دهند.
شیوع این بیماری، همان‌گونه که اشاره‌شد اغلب جوانان را مبتلا‌می‌نماید و آمار مشخصی به‌ویژه در جوامعی که آموزش جنسی همگانی خوبی ندارند، وجودنداشته و فقط از مشاهده شواهدی چند می‌توان از افزایش نگران‌کننده آن در کشورمان آگاه‌شد!
در اروپا بین سال‌های۱۹۷۰تا۱۹۸۴ بنا‌به آمار مکتوب، شیوع این ویروس دربین جوانان اروپایی رشدی ۷درصدی داشته که با همه‌گیرنمودن آموزش جوانان نسبت‌به مقوله «آموزش روابط‌جنسی» با تأکیدبر شناخت از مخاطرات ویروسHIV، این آمار به‌شکل معنی‌داری دربین جوانان اتحادیه اروپا کاهش یافته و درحال‌حاضر درمیان گروه‌های پرخطر، افزایش نگران‌کننده‌ای دارد.
• نشانه‌های کلینیکی:
ابتلا به این ویروس، در ابتدا نشانه کلینیکی خاصی نداشته و به‌رغم حضور ویروس، نشانه‌های مشهودی روی دستگاه تناسلی مرد و یا زن دیده‌‌نشده و در اغلب موارد با آغشته‌کردن منطقه توسط محلول و درصورت بنفش‌شدن پوست و یا گردن‌رحم، حضور ویروس تشخیص‌داده می‌شود.
باگذشت زمان و همچنین افزایش رفتارهای پرخطر و یا نوع ویروس مبتلاکننده بتدریج ضایعات برجسته، ناهموار و مضر و بدون درد و خارش و در اندازه‌های متفاوت روی پوست نواحی خارجی اندام تناسلی ظاهرمی‌شوند و روی مخاط گردن‌رحم و همچنین مخاط دهان نیز این ویروس به‌شکل لکه‌هایی در رنگ‌های مختلف و بیشتر شبیه آفت خود را نشان‌می‌دهد.
انواعHPV:
ویروس پاپیلومای انسانی(HPV) را به دو‌گروه زیر تقسیم می‌کنند:
۱ـ HPVهای با خطر بالای ایجاد سرطان:
عواملی همچون سن، وضعیت ایمنی بدن و ارتباط‌های کنترل‌نشده و متعدد، می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد سرطان در بدن گردد.
مبتلاشدن دستگاه‌تناسلی به این ویروس صرفاً ابتلا به یک عفونت ساده ویروسی نیست بلکه خطر ایجاد جهش سلول به دیسپلازی و سرطان گردن‌رحم و یا واژن را فراهم‌می‌آورد.
درصورت مبتلاشدن دستگاه‌تناسلی زن به ویروس پاپیلومای انسانی(HPV)، به‌طور‌متوسط پس‌از گذشت ۳تا۱۰سال، امکان ابتلا به سرطان وجود دارد.
خطر مبتلاشدن به سرطان‌رحم اگر زن به‌ویروس شماره۱۶یا HPV16 مبتلاشده باشد، ۱۷/۲درصد می‌باشد.
درصورت ابتلا به ویروس شماره۱۸ احتمال بروز سرطان ۱۳/۶درصد بوده و اگر زن به‌ویروسHPV خارج از‌این دو‌نوع ویروس۱۶و۱۸ مبتلاشده باشد، خطر ابتلا به سرطان دستگاه‌ژنیتال کم‌شده و به ۳درصد می‌رسد.
ابتلا به ویروس پاپیلومای انسانی به شماره‌های۶و۱۱ که شایع‌ترین نوع دربین مبتلایان جوان به‌دنبال تماس‌جنسی می‌باشد نیز تابلوی کلینیکی متفاوتی با تیپ‌های ویروس موجود در شماره‌های فوق‌الذکر دارد:
ضایعات برجسته، ناهموار، بدون درد و خارش و کمی تیره‌تر از پوست بدن، منطقه ژنیتال زن یا مرد را فرا‌می‌گیرد.
این دو شماره۶ و۱۱ به‌شدت مسری بوده و عامل بیش‌از ۹۰درصداز مبتلاشدگان به این ویروس درمیان افرادی می‌باشد که ارتباط‌جنسی بدون رعایت اصول پیشگیرانه داشته‌اند.
درصورت ابتلا به این‌دو شماره ویروس، درمان آنها اغلب کلینیکی و بادقت زیاد و درازمدت خواهد بود.
واکسیناسیون ضدویروسHPV، به‌منظور پیشگیری از ابتلا به این دو‌نوع ویروس انجام‌می‌گیرد.
درصورت همگانی‌کردن انجام واکسن، کاهش ابتلا به ویروس پاپیلومای انسانی به‌شکل معنی‌داری مشخص‌بوده است، با ذکر این مهم که HPVهای شماره۱۶و ۱۸ به‌تنهایی ایجادکننده بیش‌از ۷۵درصد از سرطان‌های گردن‌رحم می‌باشند. در استرالیا و انگلستان این واکسیناسیون در مقاطع دبیرستانی برای جوانان به‌طور اجباری انجام گرفته که آمار حاصله، خوشبختانه کاهش شیوع ابتلا به‌سرطان‌ژنیتال را نشان‌می‌دهد.
در‌سال۲۰۱۲ در کشور فرانسه تعداد ۳۰۲۸زن دچار سرطان‌گردن رحم شدند که دومین رتبه ابتلا به سرطان در زنان را در‌این کشور تشکیل‌می‌داد.
HPVهای با خطر بالای ایجادکننده سرطان، عامل بروز ۹۵درصد از سرطان‌های گردن رحم می‌باشند.
همچنین HPVهای مذکور، سبب ایجاد ۸۰درصداز تعداد سرطان‌های مقعد نیز می‌باشند.
در ایجاد سرطان واژن، این ویروس عامل۶۰درصد می‌باشد.
در آقایان نیز سرطان‌زایی این ویروس از میزان خطر بالایی برخوردار بوده و در ایجاد سرطان‌مثانه، ویروسHPV معادل ۴۰درصد و در ایجاد سرطان مخاط‌دهان، زبان و لوزه‌ها این ویروس در۶۰درصداز موارد نقش دارد.
۲ـ HPVهای خوش‌خیم و باخطر پایین سرطان:
این نوع HPVهای خوش‌خیم، به‌نام کوندیلوما نیز نامیده‌می‌شوند.
تنها راه انتقال فقط ازطریق تماس‌جنسی بوده و به‌شدت مسری می‌باشد.
بدون درد و خارش بوده و اغلب در نواحی خارجی دستگاه‌تناسلی زن و مرد و در آقایان به‌ندرت در مجرای ادراری ولی در خانم‌ها متأسفانه اغلب در گردن‌رحم ایجاد‌می‌گردد.
به‌طور‌عمده به‌شکل زگیل‌تناسلی درمردان و در زنان با ایجاد دیسپلازی‌های گردن‌رحم (Cervical Intraepithelial Neoplasia:CIN)بروزمی‌کند و عامل ایجاد این ضایعات کوندیلومای فوق‌الذکر، HPVهای شماره۶ و۱۱ می‌باشند.
• شیوع و راه‌های انتقال ویروسHPV:
ابتلای انسان به عفونت ویروسHPV، از راه پوست و مخاط و در اولین ارتباط‌جنسی صورت‌می‌پذیرد.
خطر ابتلا به این ویروس ازطریق مخاط دستگاه‌تناسلی بالا بوده و احتمال ابتلا به آن ۸۰درصد می‌باشد.
راه ابتلا به ویروس خطرناکHPV، همان‌گونه که بارها اشاره‌شد در بیشتر موارد ازطریق ارتباط جنسی می‌باشد.
• درمان:
تا این زمان به‌لحاظ تنوع و گستردگی ژنوم ویروس، درمانی واحد با اثربخشی قطعی وجود ندارد.
الف: درمان‌های دارویی:
پودوفیلین(Podophyllin) و یا پودوفیلوتوکسین (Podophyllotoxin) و همچنین قرص و کرم ایمیدوکین (Aldara) و نیز کرم5-Fluorouracil) Efudex) در زمره داروهایی هستند که برای درمان نسبی این بیماری تجویزمی‌شوند.
همچنین درمان‌های دارویی دیگری نیز همچون Cantharidine, Cidofovir, Interferon, Retinoid وBleomycin به‌عنوان آلترناتیو داروهای یادشده در فوق تجویزمی‌گردند.
ب: فریزکردن یا Cryotherapy:
به‌عنوان گام‌نخست درمان زگیل‌های‌تناسلی به‌کارگرفته می‌شود.
گاز نیتروژن یا N2 که در واقع فرّارترین مایع جهان است، با درجه انجماد بسیار بالا باعث نابودی و مرگ ویروس‌شده و نشانه کلینیکی روی پوست و نیز مخاط گردن‌رحم را درمان‌می‌کند.
ج: لیزر:
درمان زگیل‌های تناسلی توسط لیزر، با اما و اگرهای متعددی روبرو می‌باشد که برای جلوگیری‌از انتشار ویروس به بافت‌های دیگر و با ایجاد زخم و بدرنگی و تیر‌گی‌های بعد‌از درمان توسط لیزر، باید در استفاده‌از لیزر در درمان این ضایعات ویروسی به‌شدت با احتیاط اقدام نمود.
• انجام واکسیناسیون ضدHPV:
درحال‌حاضر ۲ واکسن ضدپاپیلومای انسانی وجود دارد:
۱ـ واکسنGardasil :
این واکسن توسط ۳ کمپانیPasteur, Sanofi , MSD تولید و به بازار عرضه‌می‌گردد.
Gardasil، واکسنی است که برعلیهHPVهای سرطان‌زای شماره ۱۶و۱۸ و همچنین برعلیه HPهای خوش‌خیم و با خطر پایین سرطان عمل می‌نماید.
۲ـ واکسنCervarix :
برعلیه HPVهای شماره ۱۶و۱۸ عمل می‌نماید.
میانگین سنی هدف این اقدام پیشگیرانه ابتلا به HPV، دربین نوجوانان بین ۱۱تا۱۴سال است که درکشورهای اروپایی به‌شکل اجباری در مدارس دخترانه انجام‌می‌گردد.
بیش‌از ۱۷۰میلیون دوز از این واکسن‌ها در جهان توزیع شده‌است.
• گروه هدف:
دختران در سنین ۱۱تا۱۴سال هدف انجام واکسیناسیونHPV می‌باشند که تزریق واکسن تا سن ۱۹سالگی نیز صورت‌می‌پذیرد.
این واکسیناسیون در ۲نوبت و با فاصله ۶ماه بین دو تزریق انجام‌می‌گیرد.
این واکسن برای جلوگیری‌از تأثیر مخربHPVشماره‌های ۱۶ و ۱۸ساخته شده که ایجادکننده بیش‌از ۶۵درصداز سرطان‌های گردن‌رحم می‌باشند.
• اثربخشی واکسن:
کاهش ابتلا به ویروسHPV دراثر انجام واکسیناسیون کاملاً مطلوب و رضایت‌بخش بوده است:
درکشور استرالیا که انجام واکسیناسیون درمدارس برای دختران اجباری و سطح پوشش انجام واکسیناسیون بیش‌از ۷۰درصد بوده است، با انجام این واکسیناسیون میزان شیوع ابتلا به ویروس پاپیلومای انسانی از ۲۸/۷درصد به ۶/۷درصد کاهش یافته است.
در آمریکا نیز امر انجام واکسیناسیون برعلیه ابتلا‌به HPV برای دختران دبیرستانی در سنین ۱۳تا۱۷سال انجام‌می‌گیرد. میزان شیوع ابتلا به این ویروس از ۱۱/۵ درصد به ۵/۱درصد کاهش‌یافته است.
نتایج مشابهی نیز در کشور انگلستان که با سطح پوشش انجام واکسیناسیون ۸۰درصدی انجام‌گرفته به‌دست آمده است. مهم‌تر از داده‌های فوق، کاهش معنی‌دار و حیرت‌آور سرطان رحم (CIN3-CIN2) نزد افرادی‌که واکسینه شده‌اند می‌باشد.
در استرالیا در یک تحقیق درازمدت(Cohort) تعداد ۳۹۰۰۰تَن از دختران بین ۱۳تا۱۷سالی‌که در‌سال۲۰۰۷ واکسیناسیون برعلیهHPV را انجام‌داده بودند، ۴سال بعد یعنی در‌سال۲۰۱۱ با همین تعداد از دخترانی که این واکسن را تزریق‌نکرده بودند ازنظر نئوپلازی مخاط‌رحم مورد بررسی و مقایسه قرارگرفتند.
کاهش محسوس و معنی‌دار سرطان رحم نزد دخترانی که مبادرت به تزریق واکسن کرده بودند در مقایسه با افزایش این نئوپلازی رحم نزد دخترانی که واکسیناسیون انجام نداده بودند، از نتایج مهم این تحقیق بود که بی‌تردید جایگاه مهم انجام واکسیناسیون در پیشگیری از ابتلا به سرطان رحم را ثابت می‌نمود.
نزد مردان نیز انجام واکسن ضدHPV سبب کاهش ابتلا به سرطان و نیز بروز زگیل‌های تناسلی می‌شود.
در استرالیا در پی انجام واکسیناسیون ضدپاپیلومای انسانی در مردان بین سال‌های۲۰۰۷تا۲۰۱۱، کاهش‌یافتن ابتلا به زگیل تناسلی مردان از ۱/۱۲درصد به ۲/۲درصد، نتیجه قابل‌توجهی را به‌دست داد.
ثبت نظر