تولید ذرات شبه ویروسی برای انتقال دارو و ژن درمانی

 به نقل از مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، ذرات شبه ویروسی (VLPs) برای تعدادی از ویروس ها تولید شده اند و مزیت های عمده ای از نظر ایمن بودن (safety) در فرد دارند. اخیرا ذرات شبه ویروسی بعنوان حامل برای DNA، اپی توپ های پپتیدی، پروتئین ها و ملکول های کوچک هدف قرار دهنده بیماری های مختلف مطرح شده اند.

همچنین علاوه بر نقش انتقالی، از ذرات شبه ویروسی بعنوان ایمنوژن برای طراحی واکسن پیشگیری در عفونت های مختلف از جمله عفونت های ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)، ویروس هپاتیت E، پلیوماویروس، ویروس هپاتیت C و در مدل های حیوانی استفاده شده است. برخی از ذرات شبه ویروسی نظیر L1 VLP مربوط به ویروس پاپیلومای انسانی به فاز بالینی نیز رسیده و به نام واکسن های پیشگیری گاردسیل یا سرواریکس به بازار عرضه شده اند.

ذرات شبه ویروسی از پاپیلوما ویروس ها از بیان پروتئین کپسید عمده L1 تشکیل می شوند. این ذرات به میزان زیادی ایمنوژنیک هستند و قادر به تحریک هر دو پاسخ های ایمنی همورال و سلولی هستند. به هر حال، مشکلات عمده ای در بیان و تخلیص تولید ذرات شبه ویروسی در سیستم های بیان یوکاریوتی مختلف نظیر باکیلو ویروس و مخمر وجود دارد و همین امر منجر به افزایش قیمت واکسن های بر اساس VLP یا استفاده از آنها بعنوان سیستم انتقالی شده است. اخیرا سیستم یوکاریوتی پروتوزوآیی (لیشمانیا) به منظور تولید برخی پروتئین های غشایی و سیتوپلاسمی بکار برده شده است. این سیستم دارای ویژگی های منحصر به فردی از قبیل توانایی تولید پروتئین شبیه پستانداران (نوع N- گلیکوزیلاسیون)، دستکاری ژنتیکی آسان، تولید در مقیاس زیاد و نیاز به مواد غذایی کم است.

محققان انستیتو پاستور ایران  با پشتیبانی صندوق حمایت لز پژوهشگران و فناوران معاونت علمی پژوهشی با عنوان تولید ذرات شبه ویروسی با استفاده از سیستم جدید بیانی لیشمانیا به منظور بکارگیری در سیستمهای انتقالی دارو را انجام دادند. هدف این پروژه، تولید ذرات شبه ویروسی بر اساس بیان پروتئین L1 ویروس پاپیلومای انسانی در سیستم لیشمانیایی است که در صورت تولید کارا در این سیستم می تواند به عنوان جایگزینی برای سیستم های یوکاریوتی دیگر بکار گرفته شود.

زمینه های استفاده و کاربرد نتایج آن نیز در صورت کارا بودن سیستم لیشمانیا می توان در تولید ذرات شبه ویروسی از آن بهره برد. به علاوه، بررسی حاضر منجر به تولید VLP می شود که به منظور طراحی های بعدی در تهیه واکسن یا سیستم های انتقالی واکسن در آینده استفاده می شود. بررسی های ایمنولوژیکی پس از اتمام این طرح و دستیابی به محصول VLP صورت می گیرد.