اهمیت و حفظ دندان‌های شیری در کودکان

به دلیل ماهیت موقتی بودن دندان‌های شیری، متاسفانه بسیاری از افراد اهمیت زیادی برای این دندان‌ها قائل نیستند. این امر منجر به مراقبت ناکافی از این دندان‌ها و در نهایت سبب پوسیدگی‌های وسیع در دندان‌های شیری می‌شود که به نوبۀ خود مشکلات بسیار زیادی را برای کودک و والدین مانند مشکل در غذا خوردن، اختلال در خواب، اختلال در یادگیری، هزینه‌های بالای درمان و ... به دنبال دارد.

در این مقاله بر اهمیت حفظ دندان‌های شیری و روش‌های مراقبت از آنها در کودکان، پیش از دبستان مروری خواهیم داشت.

▪ چه زمانی دندان‌های کودک رویش می‌یابد؟

۲۰ دندان شیری کودک از بدو تولد در فک وجود دارد و به طور معمول نخستین دندان شیری میان ۶ ماهگی تا ۱ سالگی کودک در دهان او رویش را آغاز می‌کند.

بیشتر کودکان تا سن ۳ سالگی تمامی ۲۰ دندان شیری خود را خواهند داشت. هر یک از دندان‌ها با توالی خاص و در سنی مشخص رویش می‌یابند. اغلب نخستین دندان‌هایی که رویش پیدا می‌کنند، دندان‌های قدامی در فک بالا و پایین هستند؛ هر چند که می‌تواند در کودکان با یکدیگر متفاوت باشد.

در زمان رویش دندان‌های شیری، ممکن است در برخی از نوزادان، لثه‌ها دردناک یا حساس باشند. مالش آرام لثه‌های کودک با انگشت تمیز، یک قاشق کوچک و خنک، یا یک پَدگاز مرطوب می‌تواند تسکین دهنده باشد. همچنین می‌توان از حلقه‌های لاستیکی مخصوص دندان برای این منظور استفاده کرد. اگر کودک هنوز کلافگی و درد دارد، می توان مشورت با دندانپزشک یا پزشک کودک از مسکن استفاده نمود.

▪ چرا دندان‌های شیری کودک مهم هستند؟

دندان‌های شیری برای سلامت و رشد کودک بسیار از اهمیت برخوردار هستند. این دندان‌ها به او کمک نموده تا غذا را بجود، صحبت نموده و لبخند بزند. همچنین فضا را برای دندان‌های دائمی که در زیر دندان‌های شیری رشد می‌کنند، نگه می‌دارند. هنگامی‌که دندان شیری خیلی زود از دست برود، دندان‌های مجاور می‌توانند به سوی فضای خالی کج شوند و به این ترتیب دندان دائمی هنگام رویش فضای کافی نخواهد داشت. این مساله خود می‌تواند سبب کج شدن و درهم شدن دندان‌ها شود. به همین دلیل است که آغاز زودهنگام مراقبت‌های دهان و دندان از نوزادی می‌تواند به محافظت از دندان‌های آن‌ها در دهه‌های آینده کمک نماید.

▪ چه زمانی باید کودک خود را نزد دندانپزشک ببرم؟

اولین ویزیت دندانپزشکی کودک باید پس از رویش نخستین دندان و حداکثر تا یک‌سالگی کودک انجام شود. در ویزیت دندانپزشکی در سنین پایین علاوه بر بررسی وجود یا عدم وجود حفرات پوسیدگی و سایر مشکلات، دندانپزشک می‌تواند به والدین نشان دهد که چگونه دندان‌های کودک را به درستی تمیز نمایند و چگونه عاداتی مانند مکیدن انگشت شست را کنترل کنند.

▪ چگونه از دندان‌های کودک خود مراقبت نماییم؟

مراقبت از دندان‌های کودک از همان ابتدا مهم است. اموری که باید به این منظور انجام شود به شرح زیر است:

از روزهای نخستِ پس از تولد، تمیز نمودن دهانِ کودک خود را با پاک کردن لثه‌ها به‌وسیله یک گاز یا پارچۀ تمیز و مرطوب، آغاز نمایید. به محض اینکه دندان‌ها رویش پیدا کنند، می‌توانند دچار پوسیدگی شوند. چهار دندان جلویی کودک اغلب در حدود ۶ماهگی بیرون می‌آیند، اگرچه رویش دندان های اول در برخی از کودکان تا ۱۲ یا ۱۴ ماهگی می‌تواند به تاخیر بیافتد.

برای کودکان زیر ۳ سال، مسواک زدن به محض رویش دندان‌ها در دهان باید آغاز شود؛ در سن زیر ۳ سال از خمیر دندان‌های حاوی فلوراید به میزان بسیار کم و به اندازه یک دانه برنج باید استفاده شود. دندان‌ها باید به طور کامل دو بار در روز (صبح و شب) مسواک شوند.

برای کودکان ۳ تا ۶ سال از خمیر دندان حاوی فلوراید به اندازه نخودفرنگی استفاده کنید. دندان‌ها باید به طور کامل دو بار در روز (صبح و شب) مسواک زده شوند. بر مسواک زدن کودکان باید نظارت شود و به آن‌ها یادآوری شود که خمیردندان را قورت ندهند.

تا زمانی که خیالتان راحت است که کودک شما می‌تواند خودش مسواک بزند، مسواک زدن کودک خود را دو بار در روز با مسواک در اندازه کودک و مقدار خمیر دندان حاوی فلوراید به اندازه یک نخود ادامه دهید. هنگامی‌که در دهان کودک شما دندان‌ها در مجاورت و در تماس با یکدیگر قرار گرفتند، باید استفاده از نخ دندان را برای تمیز نمودن بین دندان‌های او و به‌صورت روزانه آغاز نمایید.

دکتر سمانه رازقی
متخصص دندانپزشکی کودکان
دانشیار دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران

▪ منابع :

American Dental Association