داروهای مورد استفاده در برابر ویروس کرونا تا کنون

بیشتر افراد بهبود یافته از بیماری کووید-19 در خانه و تحت قرنطینۀ خانگی بهبود یافته‌اند و از روش‌های درمانی که در صورت ابتلا به آنفلوآنزا پیش از این بهره می‌برده‌اند استفاده نمودند، از استراحت کافی گرفته ، تامین مایعات بدن و استفاده از دارو برای تسکین تب و درد ، که این روش‌ها جهت بهبود کووید-19 نیز موثر است. 

داروی ضدویروسی رمدسیویر (Remdesivir) در اکتبر 2020 برای درمان برخی بیماران بستری در بیمارستان کووید-19 مورد تأیید FDA (سازمان غذا و دارو آمریکا) قرار گرفت و دانشمندان سخت در تلاش هستند تا سایر روش‌های درمانی موثر را نیز به دست آورند. روش‌های درمانیِ تحت بررسی، شامل داروهایی است که برای درمان بیماری‌های خود ایمنی استفاده شدند یا سایر داروهای ضدویروسی و البته آنتی‌بادی‌های افرادی که از کووید-19 بهبود یافته‌اند .

سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) داروی ضد ویروسی رمدسیویر (remdesivir) را برای درمان کووید-19 در بزرگسالان و کودکان 12 سال به بالا تصویب کرده است. رمدسیویر ممکن است برای افرادی که به دلیل کووید-19 در بیمارستان بستری هستند تجویز شود. این دارو از طریق تزریق داخل وریدی تجویز می شود. 

اما هدف از نگارش این مقاله ، بررسی سایر داروهای مورد استفاده در درمان بیماری کووید-19 می‌باشد :

▪ داروهای ضد ویروسی :

علاوه بر رمدسیویر ، سایر داروهای ضدویروسی که آزمایش می‌شوند شامل فاویپیراویر و مریمپودیب هستند. بررسی‌ها نشان داده است که ترکیب لوپیناویر و ریتوناویر موثر نیستند.

• دگزامتازون:

دگزامتازون، گونه‌ای از کورتیکواستروئید، یکی از انواع داروهای ضدالتهابی است که محققان در حال مطالعه روی آن برای درمان یا جلوگیری از اختلال عملکرد اندام‌ها و آسیب‌های ریوی ناشی از التهاب هستند. مطالعات نشان داده است که خطر مرگ و میر را در افراد با تنفس عادی حدود 30 درصد و برای افرادی که به اکسیژن اضافی نیاز دارند ، حدود 20 درصد کاهش می‌دهد.

انستیتوی ملی بهداشت ایالات متحده (NIH)، این دارو را برای افرادی که به دلیل کووید-19 بستری و یا در سیستم‌های تهویه مکانیکی (ونتیلاتور) هستند ، توصیه نموده‌است. در صورت خارج از دسترس بودن دگزامتازون ، ممکن است از کورتیکواستروئیدهای دیگر مانند پردنیزون ، متیل‌پردنیزولون یا هیدروکورتیزون استفاده شود. با این حال ، اثربخشی آنها همچنان مشخص نیست. دگزامتازون و سایر کورتیکواستروئیدها در صورت تجویز در عفونت کووید-19 کمتر ممکن است مضر باشند.

▪ درمان کووید-19 با استفاده از داروهای دارای خاصیت ضد التهاب :

محققان در حال بررسی و مطالعۀ عملکرد بسیاری از داروهای ضد التهاب جهت درمان یا جلوگیری از اختلال در عملکرد چندین اندام و همچنین آسیب ریوی ناشی از التهاب و مرتبط با عفونت هستند.

▪ درمان مبتنی بر ایمنی :

محققان استفاده از نوعی درمان مبتنی بر ایمنی به نام پلاسمای نقاهت (Convalescent Plasma) را تحت بررسی قرار دادند. FDA مجوز استفاده اضطراری پلاسما را برای درمان کووید-19 اعطا نموده‌است. این پلاسما ، پلاسمای اهدا شده توسط افرادی است که از کووید-19 بهبود یافته‌اند. از این روش برای درمان افرادی که در بیمارستان و دچار بیماری کووید-19 هستند ، استفاده می‌شود.

محققان همچنین در حال بررسی سایر روشهای درمانی مبتنی بر ایمنی (Immune-based therapy) از جمله سلول‌های بنیادی مزانشیمی و آنتی‌بادی‌های مونوکلونال می‌باشند. سازمان غذاوداروی آمریکا (FDA) مجوز استفاده اضطراری را برای روش درمانی آنتی‌بادی مونوکلونال به نام باملانیویماب(bamlanivimab) جهت درمان کووید-19 خفیف تا متوسط در بزرگسالان و کودکان 12 سال به بالا اعطا کرده است. این دارو برای افرادی که به دلیل کووید-19 بیشتر در معرض خطر بیماری جدی قرار دارند ، استفاده می‌شود.

اما در این میان داروهایی نیز وجود دارند که در دست بررسی بوده و دارای اثربخشی نامشخص هستند. داروهای آملودیپین و لوزارتان که تاکنون مشخص نیست این داروها تا چه اندازه در درمان یا پیشگیری از کووید-19 موثر هستند. همچنین داروهای ایورمکتین و فاموتیدین به احتمال زیاد در درمان کووید-19 مفید نیستند.

▪ هیدروکسی کلروکین و کلروکین :

این گروه از داروهای مالاریا جهت استفاده اضطراری توسط FDA در طی همه‌گیری کووید-19 مجوز گرفتند. با این حال ، بررسی‌ها نشانگر این بود که داروها برای درمان کووید-19 موثر نیستند و FDA این مجوز را لغو نمود. این گروه از داروها همچنین می‌توانند مشکلات جدی قلبی ایجاد نمایند. این داروها بدون نسخه و تأیید پزشک به هیچ عنوان نباید استفاده شوند ، زیرا ممکن است عوارض جانبی جدی داشته باشند. این داروها ویژۀ افرادی است که بیماری آن‌ها شدت یافته و تحت مراقبت پزشک هستند.

با افزایش روزانه تعداد افراد آلوده به ویروس کرونا ، دانشمندان به طور شبانه روزی در تلاش هستند تا به درمان موثر دست پیدا کنند.از سوی دیگر آنتی بیوتیک‌ها نیز اقدامی بر علیه ویروس‌ها انجام نمی‌دهند و مطابق معمول سیستم ایمنی بدن باید با آن‌ها به مبارزه بپردازد. این امر هنگامی که نشانه‌ها شدت می‌یابند چالش برانگیز است ( مانند برخی موارد ویروس کرونا).

موضوع فوق یک روند پیچیده‌ای در بیماری است. کروناویروس جدید، این پدیدۀ نوظهور ، در کمتر از یک سال ، سبب این همه‌گیری گشته و آگاهی اندکی از آن در دست است.در حالی که داروهای جدیدی برای مبارزه با کووید-19 در حال تولید است ، پزشکان در حال حاضر برای درمان بیماران آلوده، به طیف وسیعی از داروهای موجود اعتماد می‌کنند. برای نمونه و همانگونه که در بالا اشاره گردید، پزشکان از ماه مه ، زمانی که FDA مجوز استفاده اضطراری (EUA) را برای داروی رمدسیویر اعطا کرده بود ، از این دارو استفاده می‌کردند. در حالی که برخی از داروها می توانند نشانه‌های کووید-19 را کاهش دهند ، اما واقعیت این است که هیچ دارویی برای ویروس کرونا وجود ندارد که بتواند در حال حاضر درمان قطعی را ارائه دهد.

▪ فاویپیراویر :

فاویپیراویر یک مهارکننده RNA پلی‌مراز وابسته به RNA با فعالیت ضدویروسی در برابر ویروس‌های گسترده RNA است. در شرایط آزمایشگاهی ، فاویپیراویر در غلظت بالا اثر ضد ویروسی نشان داد. در حالی که ، در مطالعه دیگری فاویپیراویر در مقایسه با 100 میکرومولار در شرایط آزمایشگاهی کمتر از 50 درصد خاصیت ضد ویروسی را در برابر SARS-CoV-2 نشان داد و از نظر بالینی غلظت بسیار کمتری (21 میکرومولار) را در بیمارانی که فاویپیراویر دریافت کردند ، به دست آورد.

29 مورد تایید شده کووید-19 به طور تصادفی برای دریافت فاویپیراویر به مدت 14 روز یا بالوکساویر ماربوکسیل (80 میلی گرم یک بار در روز به صورت خوراکی در روز 1 و روز 4) یا گروه‌کنترل تصادفی شدند. یافته‌ها این موضوع را تایید نمی‌کنند که افزودن بالوکساویر یا فاویپیراویر تحت دوزهای آزمایشی به درمان استاندارد موجود ، به سود بیماران کووید-19 است.

در 236 مورد متوسط تا شدید کووید-19 ؛به صورت تصادفی، تعداد 116 مورد فاویپیراویر به مدت 10 روز و 120 مورد اومیفنوویر ((Umifenovir (Arbido)) به مدت 10 روز تمامی بیماران تحت درمان معمولی قرار گرفتند. فاویپیراویر ، در مقایسه با اومیفنوویر ، میزان بهبودی بالینی را در روز هفتم به طور قابل توجهی بهبود نداد. فاویپیراویر تاخیر در تسکین تب (Pyrexia) و سرفه را به طور قابل توجهی بهبود بخشید. تعداد بیماران گروه فاویپیراویر که در وضعیت حاد قرار داشتند بیشتر بود.

▪ گزارش مورد درمانی کووید-19:

دو مورد گزارش تایید شدۀ کووید-19 که مورد اول مرد جوان مبتلا به گونۀ خفیف بود و فقط مراقبت معمولی به تنهایی با تمایل به بهبود تدریجی، کاهش تب و اکسیژن و PCR منفی در روز 20 ام بیماری مشاهده گردید. در حالی‌که ، مورد دوم نشان داد مرد 60 سالۀ مبتلا به فشار خون و دیابت و بیماری شدید کووید-19 تحت درمان با فاویپیراویر قرار گرفته است. از زمان آغاز مصرف دارو ، دما کاهش یافته و بهبود اکسیژن رسانی و مصرف رژیم غذایی مشاهده شده است. در بیمار کووید-19 مبتلا به هیپوکسمی ، فاویپیراویر اثر امیدوار کننده‌ای نشان داد. در حالی که ، در بیماران جوان سالم ، بهبودی خود به خودی در بیماری فقط با مراقبت‌های معمولی مشاهده شد.

یک زن سالم 40 ساله با نشانه‌های کووید-19 شدید ، سیکلسونید (Ciclesonide) و فاویپیراویر دریافت نمود. علاوه بر این ، آنتی ژن مثبت مایکوپلاسما مثبت بود ، بنابراین لووفلوکساسین از زمان پذیرش به مدت 6 روز آغاز شد. پس از پیگیری ، تب و اکسیژن رسانی شدیدتر نشد و بهبودی در سی‌تی اسکن قفسه سینه در روز 6 ام نشان داد. روز 10 ام بستری ، بیمار با بهبود نشانه‌ها و PCR منفی مرخص شد. تجویز فاویپیراویر و سیکلسونید در آغاز بهبود نشانه‌های موثر در نظر گرفته شد.

پنج آزمایش بالینی برای اثربخشی فاویپیراویر در این مطالعه گنجانده شده است. یک مطالعۀ کنترل ، شامل بیماران مبتلا به کووید-19 خفیف و متوسط بود ، که مقایسه ای میان تاثیر فاویپیراویر در مقابل لوپیناویر /ریتوناویر انجام شد. گروه فاویپیراویر نتایج بالینی قابل توجهی از جمله کاهش مدت زمان پاک شدن از ویروس و بهبود تصاویر قفسه سینه در تصویربرداری را نشان داد. با این حال ، به دلیل حجم پایین نمونه و برچسب باز بودن کارآزمایی ، تصمیم گیری بالینی دشوار است. از سوی دیگر ، دو کارآزمایی بالینی تصادفی نیز موفق به اثبات اثر فاویپیراویر در برابر کووید-19 نگشتند. علاوه بر این ، دو مورد اثربخشی فاویپیراویر در برابر کووید-19 را نشان داد که جهت تجویز و تایید فاویپیراویر برای پزشکان کافی نیست. آزمایش‌های بالینی بیشتری همچنان برای اثربخشی فاویپیراویر در برابر عفونت کووید-19 ادامه دارد.

به طور کلی ، فایپیراویر در هر 5 آزمایش به خوبی تحمل شد. با این حال ، در برخی از بیماران اسهال ، مسمومیت کبدی ، هایپراوریسمی گزارش شده است. ایمنی فاویپیراویر هنوز تحت بررسی است ، بنابراین ایمنی آن در کبد و نارسایی کلیه همچنان ناشناخته است.

▪ معیارهای شرکت در کارآزمایی مرتبط با استفاده از این دارو :

◦ سنین واجد شرایط مطالعه: 18 سال به بالا (بزرگسال)
◦ جنسیت واجد شرایط مطالعه: همه
◦ داوطلبان سالم را می پذیرد: خیر
◦ موارد بیمار کووید-19 با RT-PCR تأیید شده باشد.
◦ دمای بدن 37.5 و یا بالاتر باشد و حداقل یکی از نشانه‌های زیر را داشته باشد: سرفه ، خلط ، ترشحات بینی ، میالژی ، سردرد یا خستگی هنگام معاینه.
◦ زمان بروز نشانه‌ها باید حاد باشد (کمتر از 10 روز علائم خود را نشان دهند).
◦ سطح اکسیژن خون 93 درصد یا کمتر.
◦ میزان تنفس بالاتر یا برابر 22

▪ معیارهایی که اجازه شرکت در کارآزمایی مرتبط با استفاده از این دارو را نمی‌دهد :

◦ بیماران با فواصل بالایQT یا PR ، بلوک قلبی درجه دو یا سوم و آریتمی.
◦ بیمارانی که از داروهایی با تداخل بالقوه با فاویپیراویر یا هیدروکسی‌کلروکین استفاده می‌کنند.
◦ زنان باردار یا شیرده.
◦ پیشینۀ اعتیاد به الکل یا مواد مخدر در 5 سال گذشته.
◦ آلانین ترانس آمیناز / آسپارتات آمینوترانسفراز (ALT / AST)> 5.

▪ واکنش‌های جانبی عبارتند از:

• قلب و عروق: درد قفسه سینه
• غدد درون ریز و متابولیک: هایپراوریسمی
• دستگاه گوارش: کاهش اشتها،اسهال،حالت تهوع ،استفراغ
• هماتولوژیک و آنکولوژیک: کاهش نوتروفیل‌ها
• کبد: آسیب‌کبدی ، افزایش ترانس آمینازهای سرم

▪ موارد منع مصرف:

گروهی که حساسیت بیش از حد به فاویپیراویر و یا هر یک از اجزای فرمولاسیون داشته ؛ افراد دارای اختلال شدید کلیوی یا کبدی ، خانم‌های باردار و شیرده.

▪ رمدسیویر:

• این دارو که مورد تایید سازمان غذا و دارو (FDA) گرفته است، حتی پس از یک مطالعه توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) نشان داد که تاثیرات مثبت محدودی دارد.

• یک مطالعه مقدماتی توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) روی بیش از 11.000 شرکت کننده نشان داد که رمدسیویر (remdesivir) تأثیر اندکی در مدت زمان اقامت افراد در بیمارستان و هیچ تاثیری بر مرگ و میر ندارد.

سازمان غذا و داروی آمریکا داروی رمدسیوویر را به عنوان نخستین داروی موثر بر درمان کووید-19 به طور رسمی تصویب نموده است ، اقدامی که نشانگر اعتماد یک مرکز دولتی معتبر به استفاده ایمن و موثر از آن برای بیماران بستری است.

این سازمان همچنین اعلام نمود:

" این داروی ضد ویروس برای بزرگسالان و بیماران 12 سال به بالا با وزن حداقل 40 کیلوگرم (حدود 88 پوند) که نیاز به بستری در کووید-19 دارند ، مورد تایید قرار گرفته است ."

در ماه می ، سازمان غذاودارو پس از آزمایش توسط موسسه ملی بهداشت (NIH) ، مجوز اضطراری رمدسیویر (remdesivir) را دریافت نمود که سبب کاهش متوسط زمان بهبودی در بیماران بستری در بیمارستان گردید. اما این موضوع شایان ذکر است که این دارو از مرگ در بیماران دچار کووید-19 جلوگیری نمی‌کند.

مطالعه بیش از 11.000 نفر در 30 کشور با حمایت سازمان بهداشت جهانی نشان داد که این دارو در جلوگیری از مرگ و میر در بیماران مبتلا به کووید-19 موفق نیست.

داروی رمدسیویر (Remdesivir)، که در ابتدا به عنوان درمانی برای ابولا و هپاتیت C ساخته شده بود ، با قرار گرفتن در ژن‌های ویروسی جدید ، در تولید مثل ویروس‌ها اختلال ایجاد می‌کند. سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) استفاده این دارو برای بیماران بستری را تأیید نمود ، زیرا آمار کلی کووید-19 در ایالات متحده از مرز 41 میلیون عبور کرده بود. تأیید این دارو براساس نتایج حاصل از سه آزمایش کنترل شده تصادفی است ، از جمله یک آزمایش که اخیراً توسط تیمی از انستیتوی ملی‌آلرژی و بیماری‌های عفونی (NIAID) منتشر شده است و در مقایسه با چندین نتیجه بالینی ، بهبودی قابل توجهی یافته است. در بیانیه خود ،FDA همچنین مجوز جدید استفاده اضطراری (EUA) را برای معالجه بیماران خاص کودک صادر نمود.

اما رمدسیویر نوعی داروی نوکلئوتیدی وریدی از آنالوگ آدنوزین است. رمدسیویر به RNA پلی مراز وابسته به RNA متصل می‌شود و از طریق خاتمه دادن زودرس رونویسی RNA از تکثیر ویروس جلوگیری می‌کند. حیوانات تحت درمان با رمدسیویر منجر به کاهش سطح ویروس در ریه‌ها و آسیب ریوی کمتر از گروه حیوانات کنترل بود. رمدسیویر برای درمان کووید-19 در بیماران بزرگسال و کودکان بستری در بیمارستان بالای 12 سال و وزن بیشتر از 40 کیلوگرم توسط سازمان غذا و دارو (FDA) تأیید شده است.

▪ نظارت ، اثرات سو و تداخلات دارویی رمدسیویر :

رمدسیویر می‌تواند سبب بروز عوارض گوارشی (برای نمونه ، حالت تهوع) ، افزایش سطح ترانس آمیناز و افزایش زمان پروترومبین و واکنش‌های حساسیت بیش از حد شود.

آزمایش عملکرد کبد و زمان پروترومبین باید در تمامی بیماران پیش از تجویز رمدسیویر و در طول درمان ، انجام شود. در صورت افزایش میزان آلانین ترانس آمیناز (ALT) به 10 برابر حد بالای حد نرمال بایستی مصرف رمدسیویر قطع شود ، همچنین در صورت مشاهده سطح ALT و نشانه‌ها یا علائم التهاب کبد مصرف این دارو باید قطع شود.

بر اساس اطلاعات ارائه شده توسط GileadScience (ارتباطات کتبی ، ژوئیه 2020) ، در صورت استفاده همزمان از داروی دگزامتازون ، انتظار می‌رود حداقل در معرض قرارگیری مجدد ویروس کاهش یابد. کلروکین یا هیدروکسی کلروکین ممکن است فعالیت ضد ویروسی رمدسیویر را کاهش دهد. تجویز همزمان این داروها توصیه نمی‌شود. با توجه به اطلاعات ارائه شده توسط Gilead Sciences ، انتظار نمی‌رود رمدسیویر تعامل قابل توجهی با اوسلتامیویر یا بالوکساویر داشته باشد.

▪ ملاحظات مربوط به بارداری داروی رمدسیویر:

زنان بیمارِ باردار از آزمایش‌های بالینی که ایمنی و اثربخشی رمدسیویر را برای درمان کووید-19 مورد ارزیابی قرار می‌داد حذف شدند. در میان 86 بیمار باردار و گروهی که زایمان کرده بودند، و همچنین مبتلا به کووید-19 شدید بودند و رمدسیویر دریافت کرده اند ، با میزان کمی از عوارض جانبی حاد، بهبود یافتند.در صورتی که رمدسیویر به مادران باردار تجویز شود ، نباید از مصرف کردن آن دریغ کرد.

▪ آزمایشات بالینی :

چندین آزمایش بالینی که در حال بررسی رمدسیویر برای درمان کووید-19 هستند ، هم اکنون در حال انجام یا در حال پیشرفت هستند.

▪ هیدروکسی کلروکین :

کلروکین دارویی ضد مالاریا است که در سال 1934 تولید شده است. هیدروکسی‌کلروکین ، آنالوگ کلروکین ، در سال 1946 تولید شد.به طورکلی، هیدروکسی‌کلروکین مسمومیت‌های کمتری دارد.

کلروکین و هیدروکسی کلروکین سبب افزایش pH اندوزومی می‌شوند ، از مهار همجوشی سندرم حاد تنفسی حاد کرونا ویروس 2 (SARS-CoV-2) و غشاهای سلول میزبان جلوگیری می‌کنند. مطالعات در شرایط آزمایشگاهی نشان داده‌اند که هر دو کلروکین و هیدروکسی کلروکین ممکن است از انتقال SARS-CoV-2 از اندوزوم‌های اولیه به اندولیزوزوم جلوگیری کنند و مانع از انتشار ژنوم ویروسی شود. هر دو کلروکین و هیدروکسی کلروکین همچنین دارای اثرات تنظیم کننده سیستم ایمنی هستند. این فرضیه مطرح شده است که این تأثیر مکانیسم‌های بالقوه دیگری برای درمان کووید-19 هستند. با این حال ، علیرغم نشان دادن فعالیت ضد ویروسی در برخی از سیستم های in vitro ، هیدروکسی‌کلروکین با یا بدون آزیترومایسین بارهای ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی و تحتانی را کاهش نمی‌دهد. کلروکین و هیدروکسی کلروکین ، با یا بدون آزیترومایسین ، در چندین آزمایش بالینی برای درمان کووید-19 مورد مطالعه قرار گرفته‌اند.

▪ توصیه‌های درمورد استفاده از هیدروکسی کلروکین :

توصیه‌های درمانی کووید-19، استفاده از کلروکین یا هیدروکسی کلروکین همراه یا بدون آزیترومایسین را برای درمان بیماران بستری در بیمارستان توصیه می‌کند. استفاده از کلروکین با دوز بالا (600 میلی گرم دو بار در روز به مدت 10 روز) برای درمان کووید-19 توصیه می‌شود.

▪ عوارض جانبی هیدروکسی کلروکین :

کلروکین و هیدروکسی کلروکین دارای مشخصات مسمومیتی مشابه هستند ، اگرچه هیدروکسی‌کلروکین بهتر تحمل می‌شود و میزان مسمومیت کمتری نسبت به کلروکین دارد.

- عوارض جانبی هیدروکسی کلروکین مرتبط با قلب و عروق :

طولانی شدن QTc ،آریتمی بطنی و مرگ قلبی، در صورت استفاده از کلروکین یا هیدروکسی کلروکین ، پزشکان باید بیمار را از نظر عوارض جانبی ، به ویژه فاصله QTc طولانی مدت کنترل نمایند. خطر طولانی شدن QTc برای کلروکین بیشتر از هیدروکسی کلروکین است. مطالعات متعدد نشان داده است که استفاده همزمان از هیدروکسی‌کلروکین و آزیترومایسین می‌تواند فاصله QTc را طولانی کند. در یک مطالعه مشاهده‌ای ، استفاده از هیدروکسی‌کلروکین به همراه آزیترومایسین با افزایش احتمال ایست قلبی همراه بوده است. استفاده از این ترکیب نیاز به نظارت دقیق دارد. الکتروکاردیوگرام‌های پایه و پیگیری در صورت وجود تداخل دارویی بالقوه با داروهای همزمان (به عنوان مثال ، آزیترومایسین) یا بیماری های قلبی زمینه‌ای ، توصیه می‌شود.

- سایر عوارض جانبی هیدروکسی کلروکین :

◦ هیپوگلیسمی ، بثورات و حالت تهوع. (دوزهای تقسیم شده ممکن است حالت تهوع را کاهش دهد.)
◦ رتینوپاتی. سرکوب مغز استخوان ممکن است با استفاده طولانی مدت اتفاق بیفتد.

▪ تداخلات دارویی هیدروکسی کلروکین :

کلروکین و هیدروکسی کلروکین مهارکننده‌های متوسط سیتوکروم P450 (CYP) 2D6 هستند و این داروها نیز مهارکننده‌های P-glycoprotein) P-gp) هستند.کلروکین و هیدروکسی‌کلروکین ممکن است فعالیت ضد ویروسی داروی رمدسیویر (remdesivir) را کاهش دهد. تجویز همزمان این داروها توصیه نمی‌شود.

▪ ملاحظات بارداری هیدروکسی کلروکین :

◦ دوزهای ضدروماتیسمی (Antirheumatic) کلروکین و هیدروکسی کلروکین در زنان باردار مبتلا به SLE با اطمینان خاطر استفاده می‌شود.

. برای پیشگیری از مالاریا در دوران بارداری از دوز کمتری کلروکین (500 میلی گرم یک بار در هفته) استفاده می‌شود ◦

◦ برای کلروکین یا هیدروکسی کلروکین در دوران بارداری هیچ تغییری در دوز لازم نیست.

▪ ملاحظات هیدروکسی کلروکین در کودکان :

کلروکین و هیدروکسی‌کلروکین به طور معمول در کودکان برای درمان و پیشگیری از مالاریا و بیماری‌های مربوط به روماتولوژی استفاده می‌شود.

هیدروکسی‌کلروکین،کلروکین و آزیترومایسین توسط سازمان غذا و دارو ایالات متحده (FDA) برای درمان کووید-19 مورد تأیید نیستند.هیدروکسی کلروکین برای درمان مالاریا ، لوپوس اریتماتوز و آرتریت روماتوئید توسط FDA تأیید گردیده و کلروکین برای درمان مالاریا و آمیبیازیس خارج از روده و آزیترومایسین اغلب برای درمان و یا پیشگیری از عفونت مایکوباکتریوم غیر سل ، انواع عفونت‌های مقاربتی و انواع عفونت‌های باکتریایی استفاده می‌شود.

هیدروکسی‌کلروکین و کلروکین برای درمان یا جلوگیری از بیماری مالاریا مورد تایید FDA هستند. هیدروکسی‌کلروکین همچنین برای درمان بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس اریتماتوی مزمن دیسکوئید ، لوپوس اریتماتوز سیستمیک در بزرگسالان و آرتریت روماتوئید مورد تأیید FDA است.

▪ هیدروکسی کلروکین و کلروکین :

◦ باید برای کووید-19 استفاده شود فقط زمانی که بیماران بتوانند به طور مناسب مطابق با درخواست EUA در بیمارستان کنترل شوند یا در یک آزمایش بالینی با غربالگری و نظارت مناسب ثبت نام شوند.

◦ ثابت نشده است که برای درمان یا جلوگیری از کووید-19 ایمن و موثر باشد.

◦ می‌تواند سبب ریتم‌های غیر طبیعی قلب مانند طولانی شدن فاصله QT شود.

◦ ممکن است سبب بروز تاکی کاردی بطنی (ventricular tachycardia) گردد.

◦ منجر به بروز خطراتی می‌گردد که ممکن است در صورت ترکیب این داروها با سایر داروهایی که برای افزایش فاصله QT شناخته می‌شوند ، افزایش یابد ، از جمله آنتی‌بیوتیک آزیترومایسین که در برخی از بیماران کووید-19 نیز بدون تأیید FDA برای این بیماری استفاده می‌شود.

◦ باید در بیمارانی که سایر موارد بهداشتی مانند بیماری‌های قلبی و کلیوی دارند و با دریافت این داروها در معرض خطر افزایش این مشکلات قلبی هستند ، با احتیاط مصرف شود.

• توصیه به بیماران:

◦ بیمارانی که از هیدروکسی‌کلروکین یا کلروکین تأیید شده توسط FDA برای درمان مالاریا یا شرایط خود ایمن استفاده می‌کنند ، باید داروی خود را همانطور که تجویز شده است ، ادامه دهند.
◦ مزایای این داروها بیشتر از خطرات موجود در دوزهای توصیه شده برای این شرایط است.
◦ بدون مشورت قبلی با پزشک متخصص ، مصرف دارو نباید متوقف گردد.

• توصیه به مصرف کنندگان:

◦ این داروها را بدون تجویز پزشک متخصص و از داروخانه‌های آنلاین خریداری نگردد. به هیچ وجه سرخود از هیدروکسی‌کلروکین یا کلروکین استفاده نشود. موارد زیادی در مورد مسمومیت و مرگ جدی پس از استفاده اشتباه از یک محصول کلروکین ، گزارش شده است.

◦ اگر این داروها را در منزل در دسترس است ، آنها را دور از دسترس کودکان باید نگاه داشت تا از مسمومیت تصادفی جلوگیری گردد.

• توصیه به پزشکان:

FDA ارزیابی و نظارت اولیه را هنگام استفاده از هیدروکسی‌کلروکین یا کلروکین تحت EUA یا در آزمایش‌های بالینی برای درمان یا جلوگیری از کووید-19 توصیه می‌کند.

• توجه داشته باشید که هیدروکسی کلروکین یا کلروکین می‌توانند:

◦ باعث طولانی شدن QT شود.
◦ خطر افزایش طولانی مدت QT را در بیماران مبتلا به نارسایی کلیه یا نارسایی افزایش می‌دهد.
◦ افزایش سطح انسولین و عمل انسولین که سبب افزایش خطر افت شدید قند خون می‌شود.
◦ ایجاد همولیز در بیماران مبتلا به کمبود گلوکز-6-فسفات دهیدروژناز (G6PD) می‌گردد.

▪ آزیترومایسین :

* آزیترومایسین برای کووید-19 : بیش از یک ضد میکروب؟

بسیاری از مطالعات بالینی روی ویروس کووید-19 همچنان در حال انجام است. بیشتر آنها داروهای ضد ویروسی تثبیت شده مانند لوپیناویر / ریتوناویر و کلروکین (CQ) یا هیدروکسی کلروکین مشتق شده از آن (HCQ) را مورد ارزیابی قرار می‌دهند که فعالیت ضدویروسی آزمایشگاهی علیه SARS-CoV-2 را نشان داده‌اند.

از آنجا که عفونت‌های ناشی از ویروس کرونا سبب التهاب و آسیب بافتی در ریه‌ها می‌شود ، استفاده از داروهای تنظیم کننده سیستم ایمنی می‌تواند فوایدی در درمان کووید-19 ایجاد کند. ماکرولید آزیترومایسین ضد باکتری (AZM) دارای مشخصات ویژه و حائز اهمیتی در این جستجوی در روند درمانی کووید-19 است.

بررسی‌ها حاکی از آن است که آزیترومایسین دارای خواص ضد ویروسی قابل توجهی است. بر خلاف CQ یا HCQ ، فعالیت ضد ویروسی آن در شرایط آزمایشگاهی و یا در داخل بدن نشان داده است: ابولا ، زیکا ، ویروس انسدادی تنفسی ، ویروس آنفولانزای H1N1 ، آنترو ویروس و راینو ویروس.

آزیترومایسین هنگامی که با HCQ در شرایط آزمایشگاهی و نیز در یک شرایط بالینی ترکیب شود ، یک اثر ضد ویروسی هم افزایی را در برابرSARS-CoV-2 به نمایش گذاشت. همچنین گزارش اثر ضد ویروسی قابل توجهی از آزیترومایسین به تنهایی بر SARS-CoV-2 مکانیسم‌های اثر ضد ویروسی آزیترومایسین از یک فعالیت ضد ویروسی با طیف وسیع پشتیبانی می‌کنند. به نظر می رسد آزیترومایسین سبب کاهش ورود ویروس به سلول‌ها می‌شود. علاوه بر این ، با چندین عمل می‌تواند پاسخ ایمنی در برابر ویروس‌ها را افزایش دهد. آزیترومایسین تولید اینترفرون‌های نوع I و III به‌ویژه اینترفرونβ و اینترفرون λ و ژن‌های درگیر در شناسایی ویروس مانند MDA5 و RIG-I را تنظیم می‌کند. این مکانیسم‌ها در پاسخ علیه عوامل عفونی و به طور بالقوه علیه SARS-CoV-2 نقش دارند.

برای نتیجه‌گیری ، استدلال‌های گوناگونی از یک اثر بالقوه آزیترومایسین در عفونت SARS-CoV-2 پشتیبانی می‌کند ، از جمله فعالیت ضدویروسی و اثرات تعدیل سیستم ایمنی. ما معتقدیم که آزیترومایسین باید به عنوان یک مونوتراپی در بیماران مبتلا به SARS-CoV-2 مورد بررسی بالینی قرار گیرد.

▪ نقش آزیترومایسین در درمان کووید-19 :

آزیترومایسین فعالیت درون آزمایشگاهی (in vitro) علیه SARS-CoV-2 را نشان می‌دهد و می‌تواند در نقاط گوناگون چرخه ویروسی عمل کند. از ویژگی‌های تعدیل سیستم ایمنی آن می‌توان به توانایی کاهش تولید سیتوکین ، حفظ یکپارچگی سلولهای اپی‌تلیال یا جلوگیری از فیبروز ریه اشاره نمود. آزیترومایسین از خانوادۀ آنتی‌بیوتیک‌هاست که متعلق به خانواده ماکرولیدها است که در طیف گسترده‌ای از بیماری‌های باکتریایی استفاده می‌شود. فراتر از فعالیت ضدباکتریایی ، این ماکرولید فعالیت‌های ضد ویروسی و تعدیل سیستم ایمنی را نشان داده است که می تواند مورد توجه عفونت‌های ویروسی از جمله کووید-19 باشد.

آزیترومایسین خواص ضد ویروسی و تعدیل کننده سیستم ایمنی را ارائه می دهد که می تواند در درمان کووید-19 مورد توجه باشد. استفاده از این ماکرولید با بهبود نتایج بالینی در سایر عفونت‌های ویروسی همراه است. با توجه به اینکه آزیترومایسین سبب تعدیل سیستم ایمنی و در نهایت نتایج بالینی را در کووید-19 شدید بهبود بخشیده است ، توانایی آن در کاهش تولید سیتوکین ، حفظ یکپارچگی اپیتلیال و جلوگیری از فیبروز ریه می‌تواند در مرحله بیش التهابی کووید-19 نقش داشته باشد.

با این وجود ، علی رغم اینکه آزیترومایسین درمانی امیدوارکننده است ، اطلاعات اندکی پیرامون استفاده از آن در کووید-19 وجود دارد ، به دلیل سمیت قلبی آزیترومایسین ، به‌ویژه هنگامی‌که با هیدروکسی کلروکین ترکیب شود ، نگرانی‌های مربوط به ایمنی محصول ایجاد نموده است. آزمایش‌های بالینی آینده ، نقش امیدوار کننده این دارو در درمان کووید-19 را تأیید می‌کند ، از جمله تأثیر ترکیب آن با سایر داروها به عنوان کورتیکواستروئیدها یا remdesivir / favipravir و مرحله بهینه که حداکثر استفاده از آن توجیه می‌شود.

▪ دیفن‌هیدرامین :

دیفن‌هیدرامین یک آنتی هیستامین است که اثرات شیمیایی طبیعی هیستامین را در بدن کاهش می دهد. هیستامین می تواند علائم عطسه ، خارش ، آبریزش چشم و بینی را ایجاد کند. دیفن هیدرامین برای رفع عطسه ، آبریزش بینی ، آبریزش چشم ، کهیر ، بثورات پوستی ، خارش و سایر نشانه‌های سرماخوردگی یا آلرژی استفاده می‌شود. دیفن هیدرامین همچنین برای درمان motion sickness ، کاهش خواب و درمان برخی نشانه‌های بیماری پارکینسون استفاده می‌شود.

در صورت حساسیت به دیفن هیدرامین نباید از آن استفاده کنید.

در صورت داشتن سایر بیماری‌ها یا شرایط ویژه مانند زیر نباید از این دارو استفاده گردد:

◦ انسداد در دستگاه گوارش (معده یا روده)
◦ انسداد مثانه یا سایر مشکلات ادرار
◦ کولوستومی یا ایلئوستومی
◦ بیماری کبد یا کلیه ؛
◦ آسم ، بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) یا سایر اختلالات تنفسی
◦ سرفه با مخاط ، یا سرفه ناشی از سیگار کشیدن ، آمفیزم یا برونشیت مزمن
◦ بیماری قلبی ، فشار خون پایین
◦ گلوکوم ؛
◦ اختلال تیروئید
◦ درصورت مصرف پتاسیم.

▪ عوارض جانبی دیفن‌هیدرامین :

در صورت مشاهده نشانه‌های واکنش آلرژیک نظیر کهیر ؛ تنفس سخت تورم صورت ، لب‌ها ، زبان یا گلو مصرف دیفن‌هیدرامین باید متوقف گردد.

◦ ضربان قلب یا تپش در قفسه سینه.
◦ ادرار دردناک یا دشوار ؛
◦ احساس سرگیجگی
◦ گرفتگی در گردن یا فک ، حرکات غیرقابل کنترل زبان

• عوارض جانبی شایع ممکن است شامل موارد زیر باشد:

◦ سرگیجه ، خواب آلودگی ، از دست دادن هماهنگی
◦ خشکی دهان ، بینی یا گلو ؛
◦ یبوست ، ناراحتی معده ؛
◦ خشکی چشم ، تاری دید ؛
◦ خواب آلودگی روزانه یا احساس "خماری" بعد از استفاده شبانه.

▪ برم هگزین (Bromhexine) :

برم‌هگزین به عنوان یک عامل موکولیتیک (خلط شکن)(mucolytic) دسته‌بندی می‌شود و در درجه اول برای عفونت‌های برونش ریوی با ترشحات مخاطی غیرمعمول استفاده می‌شود. بررسی‌های پیشین نشان داده است که تا حدی در عفونت‌های تنفسی تأثیر دارد. برم‌هگزین با تأثیر بر تولید مخاط ، پاکسازی مخاط و تقویت نفوذ آنتی‌بیوتیکی ، سبب کاهش شدت این عفونت می‌شود. پروتئازهای میزبان از طریق مکانیسم‌های گوناگون نقش مهمی در بیماری‌زایی ویروس‌های مختلف مانند ویروس‌های آنفلوآنزا ، ویروس‌های ابولا و ویروس‌های کرونا دارند. در مورد ویروس‌های کرونا ، پروتئازها به عنوان یک فعال‌کننده گلیکوپروتئین S ، که یک پروتئین اتصال دهنده ویروس است ، عمل می‌کنند. پروتئین ترانس غشای سرین 2 (TMPRSS2) نوعی پروتئاز است که نشان داده می‌شود برای بیماری‌زایی ویروس‌های آنفلوانزا ، SARS-CoV-1 ، MERS و سایر ویروس‌های کرونا ویروس مهم است.

علاوه بر این ، ساختار گیرنده هدف SARS-CoV-2 به طور تقریب مشابه SARS-CoV-1 است. بر این اساس ، TMPRSS2 یک پروتئاز هدف احتمالی برای SARS-CoV-2 است. بنابراین ، مهار پروتئازها ، به‌ویژه TMPRSS2، می‌تواند سرعت تکثیر ویروس را کاهش دهد. برم هگزین از طریق مهار TMPRSS2 به‌عنوان داروی ضد ویروسی عمل می‌کند.

با این حال ، استفاده از برم‌هگزین به عنوان تنها گزینه درمان به دلیل اثرات سوءِ آن در دوزهای بالا و فقدان شواهد بالینی درباره اثربخشی آن در برابر SARS-CoV-2 ، منطقی ندارد. بنابراین ، برم هگزین می‌تواند یک گزینه درمانی اضافی، همراه با سایر داروهای ضدویروس باشد. تاکنون ، سه آزمایش بالینی در مورد ایمنی و اثربخشی برم هگزین در بیماران مبتلا به عفونت مشکوک و خفیف کووید-19 ثبت شده است. با این حال ، هنوز هیچ گزارشی در مورد اثربخشی برم هگزین در درمان قطعی این دارو ارائه نشده است.

• عوامل تقویت کننده ایمنی (Immunoenhancement agents)

▪ اینترفرون آلفا (α) :

اینترفرون‌ها (IFN) قادر هستند که با افزایش میزان پاسخ ایمنی ذاتی ، در کنترل عفونت ویروس کرونا موثرباشند. علیرغم اینکه هیچ مدرکی برای تأیید اثر آن بر درمان ایمن سازی غیرفعال وجود ندارد ، استفاده از اینترفرون از نظر تئوریک می‌تواند برای درمان عفونت‌های ویروسی مفید باشد. برای تحریک پاسخ‌های ضد ویروسی ذاتی در بیماران آلوده به SARS-CoV-2 ، می‌توان از تجویز پگیلاسیون اینترفرون α -2a و 2b ، که برای درمان HBV و HCV تأیید شده‌اند ، استفاده نمود.

با وجود آغاز برخی از مطالعات کارآزمایی بالینی که از اینترفرون PEGylation (پگیله) به همراه یک ترکیب نوکلئوزید ضدویروسی مانند ریباویرین استفاده می‌شود ، فعالیت هم‌افزایی علیه SARS-CoV-2 نامشخص است. ارزیابی درمان‌های زیرپوستی با اینترفرون باید به دقت کنترل شود زیرا چندین اثر سوء دارد. بنابراین ، ممکن است لازم باشد درمان یا کاهش آن انجام شود.

نشان داده شده است که سه عامل ویروسی از جمله Nsp1 ، Nsp3c و ORF7a با تداخل در ایمنی ذاتی به فرار ویروس کرونا از سیستم ایمنی میزبان کمک می‌کنند. مطالعات نشان داده است که Nsp1 با تعامل با زیر واحد کوچک ریبوزومی یک فعالیت تخریب ویژه بر روی mRNA میزبان دارد و همچنین می‌تواند تولید اینترفرون نوع I را مهار کند.

اثر بخشی IFNα ، این نوترکیب مصنوعی در درمان بیماران آلوده به SARS-CoV-1 در آزمایش‌های بالینی ثابت شده است. بنابراین ، استفاده از اینترفرون در درمان SARS-CoV-2 ممکن است اثرات مفیدی داشته باشد. مطالعات در مورد ارزیابی اثرات اینترفرون نوع (IFN-I) بر عفونت SARS-CoV-1 به عنوان یک بینش برای توصیه اینترفرون‌ها برای عفونت SARS-CoV-2 استفاده شد.

ضد ویروس‌های مختلفی مانند اینترفرونα 1b / 2b در آخرین نسخه از دستورالعمل‌های درمان SARS-CoV-2 صادر شده توسط NHC جمهوری خلق چین تأیید شده است. بیماران مبتلا به SARS-CoV-2 در کارآزمایی‌های تصادفی برای ارزیابی اثرات مختلف ضدویروسی به علاوه اینترفرونα به کار گرفته شدند. بعضی از مطالعات از اینترفرون α به مدت 2 هفته از طریق استنشاق آئروسل استفاده کردند ، در حالی که دیگران از اینترفرونα 1b نوترکیب انسانی (Cerrokin) با استفاده از نبولاسیون استفاده کردند. علاوه بر این ، در دو مطالعه از تجویز اینترفرونα 1b نوترکیب به عنوان قطره چشم و بینی استفاده شده است. اینترفرون فوق العاده ، نوترکیب (rSIFN-co) نیز با استفاده از نبولاسیون با اینترفرونα مقایسه شده است. برخی مطالعات مدعی هستند که ریباویرین و اینترفرونα ، زمانی در مراحل اولیه عفونت SARS-CoV-2 اعمال می‌شوند ، اثر هم‌افزایی دارند. شواهد نیز نشانگر درمان با استفاده از اینترفرون ، با یا بدون ریباویرین ، و لوپیناویر / ریتوناویر به احتمال زیاد در برابرSARS-CoV-2 مفید است. اثربخشی این درمان روی‌هم رفته به زمان درمان بستگی دارد. علاوه بر این ، در برخی گزارش‌های موردی از درمان اینترفرون همراه با سایر ضد ویروس‌ها برای درمان بیماران مبتلا به SARS-CoV-2 استفاده شده است.

▪ اینترفرون آلفا (β) :

اینترفرونβ به عنوان یک اینترفرون نوع I دسته بندی می‌شود و نخستین و اصلی‌ترین داروی مورد تایید برای درمان بیماران مبتلا به ( MS (RRMS عود کننده کاربرد دارد و دارای دو کلاس اینترفرون β-1a و اینترفرونβ-1b است. اینترفرون ها از طریق فعالیت‌های ضدویروسی ، ضدتکثیری ، تنظیم‌کننده سیستم ایمنی و رشد می‌توانند سیستم ایمنی بدن را به روش‌های مختلف افزایش دهند. مکانیسم عملکرد فعالیت ضد ویروسی اینترفرونβ مربوط به فعال شدن RNase است که زنجیره اسید نوکلئیک ویروس را می‌شکند. همچنین ، مانع ترجمه RNA می‌شود ، از انتشار ویروس جلوگیری می‌کند. به نظر می‌رسد که تجویز آن در مراحل بعدی کووید-19 ممکن است موجی از سیتوکین‌ها را به وجود بیاورد و وضعیت را وخیم نموده و التهاب را تشدید کند.

اثر بازدارنده هم‌افزایی ریباویرین با اینترفرون β بر تکثیر ویروس کرونا ویروس مرتبط با SARS نیز در رده‌های سلولی حیوانات و انسان‌ها نشان داده شده است. در یک مطالعه روی 256 بیمار مبتلا به ذات الریه کووید-19 ، درمان با اینترفرونβ-1b با کاهش مرگ و میر در بیمارستان ارتباط نداشت.

شایع‌ترین عارضه جانبی اینترفرون-β یک سندرم شبیه آنفوآنزا است (مانند سردرد ، تب و آرترالژی). از عوارض جانبی دیگر آن می‌توان به واکنش‌های محل تزریق ، افسردگی ، افزایش آنزیم‌های کبدی و ناهنجاری‌های خونی اشاره نمود.

• عوامل تعدیل کننده سیستم ایمنی (Immunomodulating agents):

▪ ایمونوگلوبولین وریدی (Intravenous immunoglobulin) :

طی دهه‌های گذشته ، استفاده از ایمونوگلوبولین وریدی (IVIg) می‌تواند سبب بهبود ایمنی و پیش‌آگهی عفونت‌های شدید توسط اثرات تعدیل سیستم ایمنی و ضد التهابی شود. علاوه بر این ، موجی از سیتوکین می‌تواند با استفاده از IVIg مهار شود. از این رو ، درمان IVIg ممکن است بیماران مبتلا به SARS-CoV-2 حاد را بهبود بخشد. اثر درمانی IVIg در 80 بیمار مبتلا به ذات‌الریه شدید SARS-CoV-2 ادامه دارد.

در یک مطالعه مبتنی بر تحقیقات بالینی و اپیدمیولوژیکی 10 کودک مبتلا به عفونت SARS-CoV-2 که نشانه‌های غیر اختصاصی داشتند و در ICU نبودند و IFNα دریافت کردند. علیرغم منفی شدن در نمونه سواب نازوفارنکس ، اسید نوکلئیک ویروسی در سواب رکتوم حتی با دارو مثبت بود. بنابراین ، این درمان نمی‌تواند عفونت SARS-CoV-2 را به طور کامل از بین ببرد.

▪  فینگولیمود (Fingolimod)

فینگولیمود (FTY720) دارویی خوراکی که تنظیم‌کنندۀ سیستم ایمنی است و از طریق گیرنده‌های اسفنگوزین -1 فسفات (S1P) لنفوسیت‌ها را مهار می‌کند. فینگولیمود نخستین داروی خوراکی مورد تأیید FDA برای درمان بیماری مولتیپل اسکلروزیس عودکننده می‌باشد و کاهش مدولاسیون S1P سرعت خروج لنفوسیت‌ها از غدد لنفاوی را کاهش می‌دهد و گردش مجدد آن می‌تواند رگ زایی را در طول التهاب مهار کند. این دارو می‌تواند عملکرد سد اندوتلیال را تقویت نموده و همچنین سلول‌های‌B و مهاجرت سلول دندریتیک را تنظیم نماید. با توجه به برخی از یافته‌های پاتولوژیک ادم ریوی و تشکیل غشای هیالین ، استفاده از Immunomodulating همراه با ونتیلاتور می‌تواند از ایجاد ARDS در بیماران شدید یا جدی با SARS-CoV-2 جلوگیری نماید.

▪  تالیدومید (Thalidomide):

تالیدومید یک داروی تنظیم کننده سیستم ایمنی است که اثر ایمونولوژیک آن تحت شرایط مختلف متفاوت است. اثرات آن می‌تواند به سرکوب تولید بیش از حد TNF-α و کاهش تنظیم مولکول‌های چسبندگی سطح سلول در مهاجرت لکوسیت‌ها مربوط باشد. گزارش شده است که ترکیب تالیدومید و سلکوکسیب می تواند سبب بهبود ذات الریه شدید در بیماران SARS-CoV-2 شود. این دارو فعال سازیNF-κB را که سبب تولید سیتوکین‌های پیش التهابی مانند TNF-α و IL-8 می‌شود ، سرکوب می‌کند.
یک مورد از پنومونی SARS-CoV-2 درمان شده با تالیدومید در ترکیب با گلوکوکورتیکوئید با دوز پایین گزارش شده است. بر اساس نتایج ، محققان اظهار داشتند که از تالیدومید می‌توان برای کاهش مصرف اکسیژن و تسکین نشانه‌های گوارشی در بیماران SARS-CoV-2 استفاده کرد. همچنین ، تالیدومید را می‌توان به عنوان درمان کمکی در بیماران کووید-19 استفاده کرد.
آزمایش‌های بالینی درمان تالیدومید برای پنومونیSARS-CoV-2 در چین در حال انجام است. مطالعه دیگری برای ارزیابی ایمنی و اثربخشی تالیدومید همراه با درمان کمکی هورمون با دوز کم برای بیماران شدید SARS-CoV-2 طراحی شده است.

▪ منابع :

1-health.harvard.edu
2-mayoclinic.org
3-eehealth.org
4-umms.org
5-contagionlive.com
6-sciencedirect.com
7-clinicaltrials.gov

• دکتر دیبا نبردی، داروساز
مسئول فنی تولید و واردات شرکت دارویی پارس بهروزان جم
گروه علمی داروخانه دکتر نیرومند

▪ با همکاری جناب آقای امید آهنگریان