زینک با دوز پایین برای اسهال در دوران کودکی

سازمان بهداشت جهانی(WHO) برای کودکان مبتلا به اسهال حاد (acute diarrhea) 20 میلی‌گرم زینک (Zinc) در روز به مدت 10 تا 14 روز توصیه می‌کند. در بررسی‌های پیشین، این میزان از تجویز زینک اسهال را کاهش داده اما تهوع و استفراغ را افزایش می‌دهد.

اگرچه از دهه 1980 تاکنون 90٪ کاهش در مرگ و میر ناشی از اسهال مشاهده شده است، بیماری‌های مرتبط با اسهال همچنان معضلی عمده در بهداشت عمومی هستند. در سال 2018، تقریباً 500.000 کودک در اثر این بیماری جان خود را از دست دادند. اگر کودکان مراقبت‌ها همچنین مدیریت موردی و کیفیت بالایی را دریافت کنند، که سازمان بهداشت جهانی و یونیسف توصیه کرده‌اند، می‌توان بسیاری از مرگ‌های ناشی از اسهال را در میان کودکان پیشگیری نمود؛ این مراقبت شامل محلول‌های آبرسانی خوراکی و مکمل روی(زینک) است. توصیه‌ها برای مصرف روی بر اساس پژوهش‌هایی است که نشان داده‌اند مصرف مکمل روی سبب کاهش اسهال می‌شود، تعداد و میزان مدفوع و خطر اسهال مداوم را کاهش می‌دهد و ممکن است خطر بیماری‌های بعدی را کاهش و وزن را افزایش دهد.

میزان دوز توصیه‌ شده جهت مصرف روی در دوران کودکی (20 میلی‌گرم در روز به مدت 10 تا 14 روز) بر اساس فرضیه‌های افزایش دفع روی در طی اسهال و نیاز به روی اضافیِ بالاتر از رژیم غذایی مجاز برای عملکرد ایمنی و دستگاه گوارش تجویز می‌شود. در پژوهش‌های مکرر به طور کلی از دوز روی 20 میلی‌گرم، بدون تحلیل دامنۀ دوز بیشتر، استفاده شده است. این دوز به میزان قابل‌ ملاحظه‌ای بیش از مقدار توصیه‌ شده در رژیم غذایی روی در نوزادان و اوایل کودکی است (2 تا 5 میلی‌گرم در روز).

روی که به‌صورت خوراکی مصرف می‌شود به دلیل طعم فلزی قوی و تمایل به ایجاد تحریک معده موجب استفراغ می‌شود. در متاآنالیزی از 11 کارآزمایی و متشکل از مبتلایان به اسهال حاد (در مجموع 4438 کودک)، بیمارانی که مکمل روی دریافت می‌کردند پس از دوز اولیه روی نسبت به دوز اولیه دارونما به طور چشمگیری بیشتر استفراغ می‌کردند (12.7٪ در مقابل 7.6 ٪، خطر نسبی، 1.55؛ 95٪ بازه‌ی اطمینان [ CI]، 1.30 تا 1.84). در یک بررسی دیگر که شامل 12 کارآزمایی بود (در کل 5189 کودک)، خطر استفراغ با مصرف مکمل روی به طور معناداری بیشتر از دارونما بود (نسبت خطر، 1.59؛ 95٪ CI ، 1.27 تا 1.89).

دوزهای پایین روی، به شرط آنکه به همان اندازه موثر باشند، ممکن است مزیت ایجاد استفراغ آن کمتر از دوز توصیه‌ شده فعلی باشد. بنابراین، یک کارآزمایی تصادفی، دوسوکور و کنترل‌شده با مقایسه دو دوز پایین‌تر روی با دوز توصیه‌شده در کشورهایی با درآمد کم و متوسط انجام گرفت.فرض بر آن بود که دوزهای روی پایین (5 میلی گرم یا 10 میلی‌گرم در روز)، در مقایسه با دوز روی استاندارد (20 میلی‌گرم در روز)، به لحاظ اثربخشیِ درمان کم‌اثرتر نبوده و از نظر عوارض جانبی دارای برتری است (به‌عنوان نمونه، استفراغ).

▪ چگونه به این نتیجه دست یافتیم ؟

4500 کودک را در کشورهای هند و تانزانیا که 6 تا 59 ماه سن داشتند و به اسهال حاد مبتلا بودند، به طور تصادفی برای دریافت 14 روز، 10 میلی‌گرم یا 20 میلی‌گرم سولفات روی اختصاص دادیم. سه نتیجۀ پراهمیت این بررسی مدت زمان اسهال بیش از 5 روز و میزان مدفوع (ارزیابی‌شده در تجزیه و تحلیل عدم‌برتری) و میزان رخ‌دادن استفراغ (ارزیابی شده در تجزیه و تحلیل برتر) ظرف 30 دقیقه پس از مصرف روی ‌ بود.

▪ نتایج :

درصد کودکان مبتلا به اسهال به‌مدت بیش از 5 روز در گروه 20 میلی‌گرم 6.5٪، در گروه 10 میلی‌گرم 7.7٪ و در گروه 5 میلی‌گرم 7.2٪ بود. تفاوت میان گروه‌های 20 و 10 میلی‌گرمی 1.2 درصد (مرز بالایی از بازۀ اطمینان 75/98 درصد [CI]، 3.3) و میان گروه‌های 20 و 5 میلی‌گرمی 7/0 درصد بود (بالا مرز 98.75٪ CI ، 2.8) که هر دو در زیر حاشیه عدم‌برتری نقطۀ 4 درصدی بودند. میانگین میزان مدفوع اسهال در گروه 20 میلی‌گرمی 7/10، در گروه 10 میلی‌گرمی 10.9 و در گروه 5 میلی‌گرمی 10.8 بود. اختلاف میان گروه‌های 20 و 10 میلی‌گرمی 3/0 مدفوع (حد بالای 98.75٪ CI ، 1.0) و بین گروه‌های 20 و 5 میلی‌گرم 1/0 مدفوع بود (مرز فوقانی 98.75٪ CI،0.8) که هر دو در زیر حاشیه عدم برتری بودند. در طی 30 دقیقه بعد از تجویز، در 3/19٪ ، 6/15٪ و 7/13٪ از بیماران در گروه‌های 20، 10 و 5 میلی‌گرمی استفراغ رخ داد؛ در گروه 10 میلی‌گرم نسبت به گروه 20 میلی‌گرم به طور قابل ملاحظه‌ای خطر کمتر بود (خطر نسبی، 0.81؛ 97.5% CI، 0.67 تا 0.96) و در گروه 5 میلی‌گرم نسبت به گروه 20 میلی‌گرم (خطر نسبی، 0.71؛ %97.5 CI ، 0.59تا 0.86). دوزهای پایین‌تر نیز بیش از 30 دقیقه پس از تجویز روی با استفراغ کمتری همراه بود.