شناسایی واکسن احتمالی ویروس کرونا و اهداف درمانی آن

در حالی که آمار مبتلا به کرونا ( COVID19)  از مرز 100.000 نفر در جهان می‌گذرد، محققان به‌دنبال راه‌های پیشگیری از ابتلا به این ویروس عفونی جدید هستند. ویروس مذکور، موسوم به SARS-CoV-2  شباهت های زیادی به دیگر ویروس های خانواده کرونا دارد؛ بالاخص آن دسته از ویروس هایی که عامل سارس و مِرس هستند.

* ویروس کرونا چگونه وارد بدن و سلول ها می گردد ؟

زمینۀ شناسایی روش پیشگیری از ابتلا به کرونا، شناخت مولکول های هدفی است که ورود ویروس به داخل سلول ها را تسهیل می نمایند. طی بررسی هایی که تا به امروز صورت پذیرفته، ویروس کرونا از مکانیزم مشابه  ویروس سارس (SARS-CoV) جهت ورود به سلول ها استفاده می نماید. نکتۀ مهم ، توجه محققان به استفاده از آنزیم مهارکننده و آنتی‌بادی های ویروس سارس، جهت ایجاد اخلال در این فرآیند است .

* مسیر بیماری زایی ویروس کرونا :

ویروس کرونای جدید، از نوع ویروسی است که به ویروس RNA دارای غشا ، موسوم است ( enveloped RNA virus). یعنی مواد ژنتیکی ویروس در مولکول های تک‌رشته‌ای RNA کدبندی شده است که غشای سلولی آن را در بر گرفته است، این غشا نیز توسط آخرین سلولی که آلوده گشته گرفته شده است .  ویروس دارای غشا سلولی در یک فرآیند دو‌مرحله‌ای سلول را آلوده می‌کند. مرحلۀ اول شامل برقراری ارتباط با گیرنده‌های سطح سلول هدف است. مرحلۀ دوم ترکیب با غشای سلول است؛ این کار یا بر روی سطح سلول یا محلی داخل آن رخ می دهد.

حال به بحث خود بازگردیم ، در مورد ویروس کرونا مرحلۀ اول ، مستلزم این است که پروتئین های خاصی در غشای ویروس، موسوم به پروتئین های اسپایک (S)، دستخوش تغییر بیوشیمیایی شوند. به این مرحله پرایمینگ پروتئین S می‌گویند (این مرحله را به خاطر بسپارید). آنزیمی که مسئول پرایمینگ پروتئین S است جزو هدف احتمالی درمانی است، زیرا با مهار ساختن مکانیزم آنزیم مذکور این احتمال وجود دارد که راه ورود ویروس به سلول را مسدود کرد.

آشکار شدن این موضوع که کدام عوامل سلولی توسط ویروس کرونای جدید ( SARS-CoV-2 ) برای ورود به سلول به‌کار گرفته می‌شود ، بینش هایی پیرامون شیوۀ انتقال ویروس و اهداف درمانی را مشخص می نماید .

محققان با دستیابی به شواهدی دریافتند که پروتئین S ویروس کرونای جدید،  با همان گیرنده ای پیوند برقرار می نماید که پروتئین S ویروس سارس، پیوند ایجاد می‌کند. گیرندۀ مذکور آنزیم مبدل آنژیوتانسین 2 یا ACE2 نام دارد. (angiotensin-converting enzyme 2)

در واقع، در مقاله‌ای که پیش تر در نشریۀ  NATURE به‌چاپ رسیده بود، ACE2 را به عنوان گیرنده‌ای که به ویروس کرونای جدید(angiotensin-converting enzyme 2)  امکان آلوده کردن سلول ها را می‌دهد، معرفی نموده بود .

محققان علاوه بر فراهم ساختن شواهد بیشتر از نقش ACE2، همچنین مشاهده نمودند که به مانند ویروس های کرونای پدیدآورندۀ سارس، پروتئین S ویروس کرونا جهت انجام فرآیند پرایمینگ ، از آنزیمی به نام TMPRSS2 استفاده می نماید. مهم‌تر از این، آن ها بیان کردند که "کاموستات مزیلیت"، مهارکنندۀ  TMPRSS2، سبب جلوگیری از آلودگی سلول های ریوی توسط SARS-CoV-2  می‌شود.

کاموستات مزیلیت دارویی معتبر در کشور ژاپن است که برای درمان پانکراتیت از آن استفاده می‌شود.  بنابراین ترکیب مذکور یا ترکیب هایی مرتبط (Off-Labeled)را می‌توان به عنوان درمان غیر تایید شده‌ای برای بیماران مبتلا به ویروس کرونای جدید دانست.

* به سمت کشف واکسن ویروس کرونای جدید :

محققان آلمانی در ابتدا به مطالعه این موضوع پرداختند که آیا آنتی‌بادی های ساخته شده در بدن افرادی که پیش تر به بیماری سارس مبتلا بودند می‌تواند مانع از ورود ویروس کرونای جدید به سلول ها گردد یا خیر. آن ها متوجه شدند که آنتی‌بادی های ضد پروتئین S ویروس سارس،  چگونه می‌تواند عامل کاهش توان آلوده‌سازی ویروس مدل‌سازی شدۀ( آزمایشگاهی) ویروس کرونای جدید با داشتن همین پروتئین گردد .

آن ها همچنین نتایج مشابهی را در مورد آنتی‌بادی های ضد پروتئین S در خرگوش ها به‌دست آوردند. گرچه منتظر تأیید نهایی نتیجه در مورد این ویروس عفونی هستیم، اما نتایج نشان می‌دهد واکنش های افزایش یافته آنتی‌بادی خنثی کننده علیه سارس-S می‌تواند تا حدودی علیه  عفونت ویروس کرونای جدید از ما محافظت کند که برای کنترل شیوع این بیماری پیامدهایی در بر دارد.

اما در در دانشگاه واشنگتن ، شواهد بیشتری از شیوۀ ورود این ویروس از طریق ACE2 ارائه گردیده که در مجلۀ Cell به چاپ رسیده است.

محققان به مطالعۀ آنتی‌بادی های ضد پروتئین S سارس برای شناسایی واکسن های احتمالی نیز پرداخته‌اند. تیم مذکور نشان دادند سروم آنتی‌بادی به‌دست آمده از چهار موش مختلف می‌تواند عفونت ویروس آزمایشگاهی دارای پروتئین S ویروس کرونا را تا %90 کاهش دهد. با این حال همانند بسیاری از واکسن های دیگر به آزمایش های بسیاری جهت تایید واکسن کرونای جدید نیاز است .

آزمایش های بالینی  جهت تایید ایمنی و تأثیرگذاری دارو به عنوان اساس ساخت چنین واکسنهایی را تشکیل خواهد داد. در اروپا، آژانس دارویی اروپا طی ماه گذشته اعلام کرد در حال اجرای «اقداماتی مشخص جهت تسریع تولید و توزیع همگانی محصولات پزشکی برای درمان و پیشگیری از ویروس کروناست.»

در این بین، در ایالات متحده آمریکا، بخش خدمات سلامت و انسانی در حال همکاری با مرکز تحقیق و توسعه جانسن، بخش از شرکت دارویی جانسون و جانسون، برای تولید واکسن علیه کرونای جدید است همچنین، آزمایش بالینی، با حمایت مؤسسه ملی آلرژی و بیماری های عفونی با استفاده از نوع جدید واکسن مبتنی بر RNA در حال انجام است.

مقاله های زیر را مطالعه فرمایید : 

1.  علائم ، تشخیص ، پیشگیری و درمان کروناویروس

2. آسیب اضطراب ناشی از ویروس کرونا به بدن