کلاژن یکی از فراوان‌ترین پروتئین ها دربدن پستانداران است. این ماده عامل بسیاری از عملکردهای زیستی در بدن است؛ عملکردهایی همچون حفاظت از بافت پیوندی، ماهیچه و پوست است.
کلاژن پروتئینی است که نقش مهمی در کشسانی پوست ایفا می نماید. کلاژن در سلامت مفاصل و استخوان ها نیز تاثیر بسیار بسزایی دارد. بدن خود به صورت طبیعی کلاژن موردنیاز خود را تولید می نماید اما با این حال و با گذشت زمان تولید پروتئین مذکور کاهش می‌یابد. از این رو، پوست تاحدی از قابلیت کشسانی‌اش را از دست داده، فرآیندی که آن را با نام «قابلیت ارتجاعی» می‌شناسند. هنگامی که چنین پدیده ای رخ می‌دهد، چین‌و‌چروک های روی پوست نمایان می گردد.
کلاژن به صورت طبیعی در برخی از مواد وجود دارد، اما افرادی که خواستار پوستی عاری از چروک هستند و یا به دیگر فواید درمانی آن علاقه‌مند هستند اغلب جهت افزایش مصرف کلاژن سراغ مکمل ها را می‌گیرند.
مکمل کلاژن چیست و چه فوایدی برای بدن خواهند داشت ؟
بسیاری از مکمل های کلاژن از طریق فرآیند هیدرولیز تولید می گردند. به جهت این که بدن راحت تر کلاژن را جذب نموده و مورد استفاده قرار دهد ، در این مکمل ها ، کلاژن را به پپتید تجزیه می نمایند و به صورت قرص ، کپسول و پودر مورد استفاده قرار می گیرد ، گرچه محققان همچنان موفق به بررسی همه جانبۀ تمام ویژگی های سودمند کلاژن برای بدن نشده اند ، اما تا همین امروز بسیاری از فواید کلاژن برای بدن مشخص گردیده است . همچنین همانند سایر مکمل ها، سازمان غذا و داروی (FDA) آمریکا هیچ کدام از ادعاهای شرکت های تولید‌کننده را پیرامون میزان مفید بودن محصولاتشان مورد بررسی و ارزیابی قرار نمی دهد.
در هر حال برخی از فواید احتمالی که مکمل های کلاژن برای سلامت دارند عبارتند از:
1. تاثیر مکمل های کلاژن بر سلامت پوست :
برخی از مصرف کنندگان مکمل های کلاژن با هدف بهبود و محافطت از سلامت پوست خود به این مکمل ها روی می آورند. بسیاری بر این عقیده هستند که مکمل های مذکور با اضافه نمودن رطوبت به پوست ، کاهش چین و چروک و بهبود قابلیت ارتجاعی پوست ، می‌توانند روند پیری را کاهش دهد .
- پژوهش های علمی روی تاثیر کلاژن بر سلامت پوست :
در مطالعه‌ای که در مجلۀ تغذیۀ پزشکی و غذادارو به چاپ رسیده است ، برخی از بانوان با مصرف ترکیبی که حاوی ویتامین ها، مواد معدنی، کلاژن هیدرولیزی و اسید هیالورونیک بود ، در مقایسه با افراد حاضر در گروه کنترل، به میزان چشمگیری با کاهش چروک های پوستی روبرو شدند . این گروه از خانم ها ، رطوبت‌رسانی و قابلیت ارتجاعی پوستشان نیز بهبود فراوانی پیدا کرده بود.
در مطالعه‌ای مشابه در مجلۀ داروشناسی و فیزیولوژی پوست به تأثیر مکمل های کلاژن بر پوست بانوان پرداخته شده است. در این مطالعه، برای هشت هفته در دو گروه، مکمل کلاژن و گروه دیگر دارونما، مصرف نمودند. پس از گذشت این مدت زمان، بانوانی که مکمل کلاژن مصرف نموده بودند، سطح ارتجاعی و رطوبت بالاتری در پوست خود حس می‌کردند. همچنین ادعاهایی مبنی بر این وجود دارد که کلاژن در پیشگیری از مشکلات پوستی نظیر آکنه مؤثر است. با وجود این، هنوز هیچ گونه شواهد علمی برای پشتیبانی از چنین ادعایی یافت نشده است.
2.تاثیر کلاژن بر بهبود سلامت مفاصل :
با افزایش سن افراد، فرسودگی و تحلیل مفاصل نیز آغاز می گردد. به طور ویژه نیز، ساییدگی غضروف های اسفنجی مفاصل نیز آغاز می گردد . شواهدی نیز حاکی از این موضوع است که مکمل های کلاژن به بازیابی یا پیشگیری از تخریب غضروف در مفاصل کمک می نماید.
- پژوهش های علمی تاثیر کلاژن بر بهبود سلامت مفاصل :
طی بررسی مروری که روی مکمل های کلاژن صورت پذیرفت، مشخص گردید که استفاده از مکمل کلاژن هیدرولیز شده به سلامت مفاصل کمک نموده و قادر است میزانی از تراکم استخوان در افراد مبتلا به پوکی استخوان و آرتروز را بازیابی نماید. در این بررسی به کاسته شدن از درد مفاصل نیز بود.
3. افزایش حجم ماهیچه :
شواهد حاکی از آن است که استفاده از مکمل های کلاژن سبب افزایش حجم ماهیچه می‌شود.
- پژوهش های علمی روی تاثیر افزایش حجم ماهیچه :
دریک بررسی کوچک که روی 53 مرد صورت پذیرفت ، تأثیرات مثبت مصرف مکمل های کلاژن هنگام ورزش مشاهده گردید . شرکت‌کنندگان در دو گروه روزانه پانزده گرم کلاژن یا دارونما مصرف می‌کردند. شرکت‌کنندگان دوازده هفته را به ورزش مداوم پرداختند. در انتها، افرادی که کلاژن مصرف نموده بودند ، با افزایش حجم ماهیچه و قدرت و توانایی روبرو شدند ، که در قیاس با گروه دوم کاملاً مشهود بود. مطابق با فرضیۀ محققان ، کلاژن تولید پروتئین رشد ماهیچه را فعال می‌کند. با وجود امیدبخش بودن مطالعه مذکور، تحقیقات بیشتری برای تعیین دقیق میزان تأثیر کلاژن بر رشد ماهیچه ها نیاز است .
4. تاثیر مصرف مکمل های کلاژن بر پیشگیری از تحلیل رفتن استخوان ها :
میزان قابل توجهی از ساختار استخوان را کلاژن تشکیل داده است که به استحکام به استخوان کمک می نماید. اما با پا به سن گذاردن افراد، تولید این پروتئین کاهش می‌یابد. با از دست دادن کلاژنِ لازم برای نیرومند نگه‌داشتن استخوان، استخوان ها ضعیف‌تر می‌شوند. این وضعیت منجر به بروز بیماری هایی نظیر آرتروز می‌شود.
- پژوهش های علمی پیرامون تاثیر مصرف مکمل های کلاژن بر پیشگیری از تحلیل رفتن استخوان ها :
شواهدی وجود دارد که نشانگر آن است که مکمل های کلاژن از تحلیل رفتن تراکم و قوای استخوان ها پیشگیری می‌کند. برای نمونه، در یک مطالعۀ کوچک از بانوان خواسته شد برای یک سال یا مکمل کلسیم یا کلسیم و کلاژن استفاده نمایند. محققان دریافتند بانوانی که مکمل کلسیم و کلاژن مصرف نمودند، سطوح کمتری از پروتئینی را در خون خود داشتند که عامل تخریب استخوان ها بود. با این حال، تحقیقات بیشتری نیاز است تا به قطعیت بتوان پیرامون تأثیر کلاژن روی بهبود قوای استخوان ها نظر داد.
5. تاثیر مکمل های کلاژن بر محافظت از سلامت قلب :
مصرف مکمل های کلاژن همچنین در محافظت از سلامت دستگاه قلب و عروق بدن نقش ویژه ای ایفا می نماید .
-پژوهش های علمی پیرامون تاثیر مکمل های کلاژن بر محافظت از سلامت قلب :
در مطالعه‌ای کوچک که روی سی شرکت‌کننده صورت پذیرفت ، نیمی از آن ها برای مدت شش ماه شانزده گرم کلاژن تری پپتید ( collagen tripeptide ) مصرف کردند. این گروه شاهد کاهش قابل توجهی از میزان سختی شریان ها و همچنین کاهش در لیپوپروتئین کم چگالی، یا سطوح کلسترول «بد»، بودند. کاهش سختی شریان ها به سلامت هر چه بهتر قلب می‌انجامد. حال اینکه به تحقیقات بیشتری نیاز است تا تأثیر کلاژن در حمایت از سلامت قلب تأیید شود.
6. فواید مصرف مکمل های کلاژن بر بدن :
همچنین ادعاهایی مبنی بر این شده است که فواید کلاژن برای سلامتی به همین جا ختم نمی‌شود. حال آن که این ادعاها هنوز به لحاظ علمی اثبات نشده است.
بعضی از مواردی که کلاژن مفید واقع می‌شود به شرح زیر است:
- سلامت دستگاه گوارش
- حفظ وزن سالم
- کاهش اضطراب
- بهبود خلق‌و‌خو
- بهبود سلامت ناخن و رشد مو
انواع مکمل های کلاژن و شیوۀ استفاده از آن ها :
مکمل های کلاژن در انواع و گونه های مختلفی عرضه می‌شوند. باید مکملی را انتخاب نمایید که به بهترین شکل ممکن با اهدافتان در استفاده از آن ها تناسب داشته باشد.
- * نوع 1: این نوع جزو شایع‌ترین گونۀ موجود در بدن است و به داشتن پوستی سالم کمک می نماید.
- * نوع 2: این نوع اغلب در بافت غضروف وجود دارد و به داشتن مفاصل سالم کمک می‌کند.
- * نوع 3: این نوع نیز سبب بهبود خاصیت کشسانی پوست، داشتن پوستی سالم را تضمین می‌کند.
- * نوع 5: این نوع از کلاژن به رشد جفت در زنان باردار کمک می‌کند.
- * نوع 10: این نوع که در غضروف هم مشاهده می‌شود، توسعه و رشد سالم استخوان را تحت تاثیر قرار می دهد.
همچنین، در بسیاری از موارد، کلاژن به صورت هیدرولیز شده است. انجام هیدرولیزاسیون کلاژن سبب می‌شود بدن آسان تر آن را جذب نماید.
- عوارض جانبی استفاده از مکمل های کلاژن :
مصرف مکمل های کلاژن با تجویز و مشاورۀ پزشک در اغلب اوقات بی خطر است. در اغلب اوقات عوارض جانبی مکمل های کلاژن شدید نیستند و برخی از موارد زیر را شامل می‌شود:
- اسهال
- حس سنگینی در شکم
- راش های پوستی
در غیر این موارد، مصرف این مکمل ها برای بزرگسالان تهدید بزرگی برای سلامتی‌شان در بر ندارد.
- آیا مکمل های کلاژن برای افراد گیاه‌خوار مناسب است؟
مصرف بیشتر مکمل های کلاژن ، به افراد گیاه‌خوار توصیه نمی گردد. زیرا کلاژن اغلب با استفاده از استخوان ها و پروتئین های حیوانی تهیه می شود. با وجود این، برخی از انواع کلاژن ویژه این افراد وجود دارد.
همچنین افرادی که برنامه رژیم غذایی کتوژنیک را برای خود برگزیده اند همزمان می‌تواند از این مکمل ها بهره ببرند.
مطالب مرتبط
ثبت نظر