شماره ۱۱۶۲
رژیم‌غذایی کتوژنیک، گزینه‌ای بی‌خطر و مؤثر برای بیماران مبتلا به صرع
دکتر فریدون ضرغام - روانپزشک
محققان دانشگاه جانزهاپکینز طی ارزیابی‌های بالینی خود دریافتند که رژیم‌غذایی کتوژنیک پرچربی و کم‌کربوهیدرات، به‌عنوان یک گزینه درمانی بی‌خطر و مؤثر برای بیشتر بزرگسالان مبتلا به‌گونه‌ای نسبتاً نادر، اغلب کشنده و همواره شدید صرع است. مشخصه این نوع صرع تشنج‌های د‌رازمدت است و برای جلوگیری‌از آسیب بیشتر به بدن و مغز، به کمای القاشده توسط داروی به‌کار برده شده (Medically Induced Coma) نیاز دارد.
رژیم‌غذایی یک گزینه «امکان‌پذیر» برای افراد مبتلا به صرع به‌اصطلاح وضعیتی بسیـار مقاوم (Super-Refractory Status Epilepticus:SRSE)(شدیدترین نوع تشنج) است. حدود ۶۰درصداز بیمارانی‌که به این نوع تشنج دچار‌می‌شوند، جان خود را از‌دست‌می‌دهند.
طبق اعلام مرکز کنترل و پیشگیری‌از بیماری‌ها (CDC) بیش‌از ۵ میلیون تَن در آمریکا از نوعی اختلال صرع رنج‌می‌برند. بیش‌از ۱۵۰،۰۰۰تَن در‌این کشور هر‌ساله دچار صرع وضعیتی مقاوم (SRSE) می‌شوند و با‌توجه به تحقیقات منتشر‌شده حدود نیمی‌از‌این افراد تشنج‌های بسیار مقاوم به درمان(SRSE) را تجربه خواهند‌کرد.
طبق نتایج تحقیقات گذشته‌می‌دانیم که رژیم کتوژنیک برای درمان درحدود یک‌سوم از بزرگسالان مبتلا به صرع که به داروهای ضدتشنج سنتی مقاوم هستند، مؤثر می‌باشد. ازآنجا‌که هیچ درمان استانداردی برای صرع وضعیتی بسیار مقاوم به درمان وجود ندارد و میزان مرگ‌و‌میر و ناتوانی در بیماران مبتلا بالا است، تصمیم‌گرفتیم چیزی متفاوت را برای درمان این افراد و تست ایمنی و ارزش آن امتحان نماییم.
محققان طی این کارآزمایی به بررسی ۱۵بیمار بستری با صرع وضعیتی بسیار مقاوم به درمان (SRSE) در بیمارستان جانزهاپکینز، کلینیک مایو، مرکز پزشکی کوئین در هونولولو و بیمارستان دانشگاه توماس جفرسون در فیلادلفیا پرداختند.
بیماران در‌محدوده سنی ۱۸تا۸۲سال قرار‌داشتند. ۵ تَن از بیماران مرد و ۶تَن از بیماران زن، پیش‌از ابتلا به تشنج‌های بسیار مقاوم به درمان، سابقه نوعی صرع را ذکر‌کردند. صرع وضعیتی بسیار مقاوم به درمان می‌تواند درافرادی‌که به اختلال تشنجی مبتلا هستند یا افرادی‌که سابقه تشنج ندارند نیز رخ‌دهد. ۹شرکت‌کننده سفیدپوست، ۴بیمار آفریقایی/ آمریکایی، ۱تَن آسیایی و ۱تَن بومی هاوایی بودند.
به‌طور‌کلی زمانیکه بیمار ۲۴ساعت دچار تشنج شده باشد و تلاش‌های متعدد برای متوقف‌کردن آن با داروها ناموفق باشد، پزشکان برای حفاظت از عضلات، کلیه‌ها و مغز از آسیب‌های جدی، از داروهای بیهوشی‌عمومی (GA) برای بردن بیمار به کما استفاده خواهند‌کرد (عوارض جانبی مشترک این داروها اپیزودهای د‌رازمدت تشنج است). بیمار پس‌از ۲۴ساعت برای بررسی بازگشت تشنج‌ها بیدار‌می‌شود. اگر بیمار دوباره دچار تشنج شود، این تشنج‌ها به عنوان بسیار مقاوم در‌نظر‌گرفته می‌شوند. سپس پزشک بیمار را به کما بر‌می‌گرداند و به امتحان‌کردن داروهای دیگر ادامه‌می‌دهد اما تا‌به‌امروز هیچ پروتکل‌درمانی استانداردی یافت نشده‌است.
بیماران جامعه پژوهش، پیش‌از استفاده پزشکان از رژیم‌غذایی کتوژنیک تجاری به‌طور‌متوسط ۸ داروی ضدتشنج دریافت‌کرده بودند.
رژیم‌غذایی، حاوی مایعی مغذی متشکل از ۴بخش چربی به‌ازای یک بخش ترکیبی از کربوهیدرات و پروتئین به گرم است. هر‌بیمار رژیم‌غذایی را از‌طریق یک لوله تغذیه‌ای به‌مدت بیش‌از ۷۲ساعت دریافت‌کرد. نیاز بیماران به کالری در حالت کمای القاشده با دارو بر‌اساس وزن فرد محاسبه شد.
پس‌از ۷۲ساعت رژیم‌غذایی، پزشکان میزان بیهوشی را برای بررسی توقف تشنج بتدریج کاهش دادند. اگر تشنج‌ها برنمی‌گشت، بیماران برای چند روز و تا زمانیکه خود آنها بتوانند غذا بخورند به رژیم‌غذایی ادامه‌می‌دادند. سپس بیماران از رژیم‌غذایی اتکینز ترمیم‌شده سرشار‌از چربی و کم‌کربوهیدرات استفاده‌می‌کردند. اگر تشنج بیماران ادامه پیدا‌می‌کرد رژیم‌غذایی کتوژنیک با لوله تغذیه به‌همراه داروهای ضدتشنج اضافی ادامه‌می‌یافت.
اساس رژیم کتوژنیک پرچربی که در‌طول ۳۰سال گذشته توسط متخصصان مغز و اعصاب دانشگاه جانزهاپکینز رایج شده، بر‌این‌مبنا استوار است که این رژیم مشابه روزه‌گرفتن، سوخت‌و‌ساز چربی‌ها را در بدن تسریع می‌کند که به نظر‌می‌رسد تحریک‌پذیری سلول‌های عصبی مغز را تغییر‌می‌دهد. هنگامی‌که بخش عمده کالری یا انرژی فرد از چربی تأمین‌می‌شود، محصولات ناشی‌از تجزیه متابولیک آن که به‌عنوان اجسام کتونی شناخته‌می‌شوند، در بدن تجمع می‌یابند. کِتون‌ها را می‌توان به‌راحتی در خون و ادرار اندازه‌گیری کرد. پس‌از ۲روز تمام بیماران سطح کِتون قابل اندازه‌گیری داشتند که نشان‌داد آنها برای انرژی سلولی به‌جای کربوهیدرات و پروتئین، از متابولیسم چربی‌ها استفاده‌می‌کردند.
رژیم‌غذایی یکی‌از ۱۵بیمار با درخواست اعضای خانواده او برای قطع‌درمان متوقف‌شد و بیمار درگذشت. تشنج‌های بسیار مقاوم به درمان در ۱۱تَن از ۱۴بیمار باقی‌مانده (۷۹درصد) که کل دوره رژیم‌غذایی کتوژنیک را کامل‌کردند، متوقف‌شد. ۸بیمار در‌عرض ۱هفته بعد‌از شروع این اپیزود بهبود یافتند.
۵بیمار در‌این کارآزمایی فوت‌کردند، از‌جمله فردی‌که به درخواست خانواده درمان وی متوقف و از برنامه رژیم‌غذایی خارج‌شده بود. ۳تَن از افراد فوت‌شده رژیم کتوژنیک را قطع نکرده بودند و رژیم‌غذایی هنگامی‌که آنها به‌رغم درمان با بیکربنات (بهترین درمان استاندارد برای اسیدوز در‌این وضعیت) دچار سطوح خطرناک اسید شده بودند، متوقف‌شد. بیمار پنجم در‌حالی‌که در بیمارستان بستری‌بود با رژیم‌غذایی بهبود‌یافت اما هنگامی‌که رژیم‌غذایی در‌طول توانبخشی در مرکزی دیگر متوقف‌شد، صرع وضعیتی بسیار مقاوم عود‌کرد و دوباره با رژیم کتوژنیک تحت‌درمان قرارگرفت اما بیمار دچار حمله قلبی شد که به احتمال زیاد به رژیم‌غذایی مربوط نبود.
۱۰ تَن از ۱۵بیمار دچار عوارض‌جانبی رژیم‌غذایی شامل یبوست، کاهش‌وزن، قند‌خون پایین، کلسترول بالای خون و کاهش سدیم خون شدند.
در مجموع ۶تَن از ۱۱بیماری که این دوره رژیم‌غذایی کتوژنیک را در بیمارستان تکمیل‌کردند، در‌نهایت رژیم‌غذایی اتکینز را شروع نمودند که انجام‌دادن آن از رژیم کتوژنیک آسان‌تر است.
رژیم کتوژنیک به وزن‌کردن و اندازه‌گیری دقیق مواد‌غذایی نیاز دارد و ادامه‌دادن آن می‌تواند دشوار باشد. رژیم‌غذایی اتکینز، بیماران را به ۲۰گرم کربوهیدرات در روز (شامل فیبر نیست) محدود و استفاده آزادانه از چربی را مجاز می‌کند. پس‌از ۶ماه پیگیری این ۱۱تَن، ۴تَن همچنان به رژیم‌غذایی اتکینز ادامه می‌دادند. ۲بیمار بدون تشنج باقی‌ماندند و به‌دلیل دشوار‌بودن رژیم‌غذایی بتدریج آن‌را متوقف‌کردند. ۲بیمار کاهش بیش‌از ۵۰ درصدی تشنج آنها را گزارش کردند، ۲تَن تشنج مداوم داشتند، یک بیمار دچار یک حمله تشنج‌شده بود و هیچ بیماری بازگشت صرع وضعیتی را تجربه‌نکرده بود.
محققان هشدار‌می‌دهند که تحقیقات بیشتری برای حمایت از این ایده که رژیم کتوژنیک باید به طور گسترده در افراد مبتلا به این شکل شدید صرع استفاده‌شود، مورد نیاز است.
«تنها می‌توانیم بگوییم که به‌نظر‌می‌رسد این رژیم در برخی‌از بیماران، صرع وضعیتی را متوقف‌می‌کند و تعداد دفعات تشنج را کاهش‌می‌دهد».
محققان قصد‌دارند که میزان واقعی اثرگذاری را با مقایسه افراد تحت‌درمان با رژیم‌غذایی کتوژنیک با گروه تحت‌درمان با لوله تغذیه معمولی با رژیم‌غذایی غیرکتوژنیک مشخص‌کنند.
«آنچه می‌توان گفت این است که رژیم‌غذایی کتوژنیک برای حداقل زیر‌مجموعه‌ای از بیماران امیدوار‌کننده است و از هر‌روش بی‌خطری برای خارج‌کردن سریع بیماران از بیهوشی و کما استقبال خواهد‌شد».
Ref
Johns Hopkins , Aug 2017
ثبت نظر