شماره ۱۰۸۷

نقش مدارهای مغزی در تمایلات

دکتر حسین شهبازی - نورولوژیست

در زندگی روزمره، به‌شدت درمعرض رخدادهایی هستیم که توجه ما را به‌خود جلب‌کرده و یا تبلیغاتی که ما را به خرید محصولات سوق ‌می‌دهند. برای‌نمونه، نماد مک‌دونالد [علامت‌M با قوس‌های طلایی] می‌تواند تمایل به فست‌فود را حتی اگر خوراکی را ندیده باشید و یا گرسنه نباشید در شما ایجاد‌کند.

محققان این پدیده را با استفاده ‌از ردیابی نشانه‌(Sign‌‌ -Tracking) و یا خودشکل‌دهی‌ (Autoshaping) که یک شرایط تجربی است که در‌آن پاداش بدون در‌نظر‌گرفتن رفتار شخص مورد آزمایش‌داده می‌شود را برای اولین‌بار به‌طور سیستماتیک بررسی می‌کنند. این بررسی نشان‌می‌دهد که چگونه گیرنده‌های مغزی و داروهای طراح با‌هم کار می‌کنند تا نحوه‌ی تحریک نشانه‌ی خوراکی را تغییردهند.

پیش‌از‌ این، بررسی غیر‌فعال‌ کردن مناطقی از مغز به‌طور تکراری و همزمان از‌جمله ونترال پالیدوم (منطقه‌ای از مغز که در پردازش پاداش دخیل است و نیز در ردیابی نشانه، نقش‌دارد) و چگونگی مهم‌بودن خود نشانه‌ها غیر‌ممکن بود. اما در‌حال‌حاضر این امکان با فن‌آوری نوینی به‌نام *Dreadds (گیرنده‌های طراح که به‌طور انحصاری توسط داروهای طراح، فعال‌شده‌اند) فراهم شده‌است. یاخته‌های مغزی با گیرنده‌های طبیعی و یا مولکول‌های قطعات پازل مانند پر‌شده‌اند که هرگاه مولکول دیگری می‌رسد، مانند قطعه‌ی گمشده‌ای فعال می‌شوند.

اما Dreadds گیرنده‌های مهندسی‌شده‌ای هستند که توسط ویروس‌ها وارد نورون‌ها می‌شوند. تزریق یک داروی صناعی (Synlhetic) می‌تواند این گیرنده‌ها را فعال‌کرده و درنتیجه یاخته‌های عصبی را به‌عنوان نوعی کنترل‌از راه‌دور خاموش‌کند.

محققان دارتموث (Dartmouth) که روی موش‌ها بررسی انجام ‌می‌دهند، کشف‌کردند که فعالسازی گیرنده‌های عصبی طراح می‌تواند تمایلات را در ناحیه‌ای از مغز که در‌آنجا تحریک‌می‌شوند سرکوب‌کند.

این فن‌آوری جدید برای اولین‌بار روی موش‌های آزمایشگاهی آزموده‌شد و این امکان را برای محققان فراهم آورد تا ناحیه‌ی گلوموس ونترال پالیدوم مغز را به‌صورت مکرر و به‌طور‌موقت درحین انجام آزمایش‌هایی غیرفعال کرده و در اتاقکی که برای آزمایش طراحی‌شده‌، اهرمی به‌مدت ۱۰ثانیه قرار‌داده و به‌دنبال آن هرگاه اهرم خارج‌شد، پاداش خوراکی به موش‌ها داده شود. حتی اگر خوراکی بدون در‌نظر‌گرفتن رفتار موش‌ها تحویل داده شود، موش‌ها فشار وارد‌کرده و اهرم را به هوای پاداش خوراکی گاز می‌زدند.

نتایج نشان‌داد که فعال‌کردن Dreadds در ونترال پالیدوم شکمی پیش‌از هر‌بار آزمایش، مانع از آن عمل شد. علاوه‌بر‌این، ثبت نورون‌های تکی در ونترال پالیدوم به‌‌دنبال فعال‌سازیDreadd‌ نشان‌داد که فعالیت ونترال پالیدوم می‌تواند با سرعت‌ها و مقادیر متفاوتی سرکوب یا تحریک شود.

این نتایج برای اولین‌بار نشان‌می‌دهند که ونترال پالیدوم برای انتساب ارزش به نشانه‌هایی نیاز دارد که با پاداش همراه هستند. این تعجب‌آور است زیرا ونترال پالیدوم همواره در طول تاریخ این‌گونه در‌نظر‌گرفته شده‌اند که فقط منطقه‌ای برای بیان انگیزه‌ها (Expressing Motivation) در رفتار هستند. از لحاظ کاربردهای بالینی، این نتایج قابلیت سلب ارزش از نشانه‌های همراه با پاداش را در مواردی مانند اعتیاد دارند. ونترال‌پالیدوم هدفی جدید برای چنین‌کاری است‌.

:DREADDs *
Designer Receptors Exclusively Activated by Designer Drugs

تعداد بازدید : 1303

ثبت نظر

ارسال