شماره ۱۰۹۴
دکتر حسین شهبازی - نورولوژیست
فعالیتهای مغزی برپایهی دو فرایند تحریکی(Excitory) و بازدارنده (Inhibitory) میباشند که توسط انتقالدهندههای عصبی کنترل میشوند. گلوتامیک اسید، عامل تحریکی و GABA عامل بازدارنده است. نزدیک به ۲۰ سال است که محققان دریافتند GABA بهصورت عامل محرک روی مغز کودک عملکرده و از آن زمان محققان به بررسی نحوهی تأثیر آن بر نورونهای نوزاد شیرخوار و چگونگی این تغییرات و پیامدهای آن پرداختهاند.
درطول رشد، GABA عمل جداکردن قطبها یا واقطبی (Depolarizing) را روی نورونهای نابالغ وارد میکند.
بااینحال در سطح شبکهی نورونی، اثراتGABA پیچیده است که شامل هردو اقدام تحریکی و بازدارنده میباشد و گروهی از محققان نشانمیدهند که اقدامات GABA بهطورجدی به وضعیت شبکهی نورونها بستگی دارد.
مشخص شدهاست که مغز انسان بین دوحالت خواب و انگیختگی بهصورت کاملاً منظم و ریتمیک تغییرمییابد. بهعنوانمثال، درطول خواب عمیق مغز میتواند چندبار حالت خود را دریک ثانیه تغییر دهد.GABA انجام عمل تحریک را در حالت «خواب» در کودکان و بالعکس، اقدامات بازدارنده را زمانیکه مغز بیدارمیشود انجام میدهد. علاوهبرآن در مغز بزرگسالان تغییر عملGABA از بازدارندگی به تحریک، تحتتأثیر مقادیر زیادی از پاتولوژیها یعنی صرع، شرایط پساز ایسکمی، صدمات مغزی و درد ناشیاز این صدمات تغییرمییابد. اگرچه GABA نورونهای درحال استراحت و در زمان شروع انفجار جمعیت را دپولاریزه (واقطبی) میکند، ولی بهصورت گذرا نورونها را در اوج انفجار جمعیت هیپرپولاریزه مینماید. این تغییرات در مراحل اولیهی رشد مغزی در بزرگسالان بهشدت بر عملکرد شبکههای نورونی تأثیرمیگذارد که پایه و اساس تخلیههای صرع را تشکیل میدهد. ازدستدادن عمل بازدارندگی و بهدستآوردن عمل تحریک توسط GABA در جریان صرع، ممکناست یکیاز علل این بیماری باشد.
محققان آزمایشهای خود را روی هیپوکامپ موشهای خرما و موشهای نوزاد (کاملاً شبیه به جنین انسان در نیمهی دوم دوران بارداری) انجامدادند. ازاینرو، این موضوع باعث تشخیص دقیق داروهای ایمن برای جنین و رشد مغزی آن میشود. کاربرد بالقوهی این نتایج بهدستآمده، پیداکردن جایگاه خود در درمان اختلالات عملکرد مغزی مانند صرع و بیماریهای پساایسکمی و صدمات مغزی میشود. دیورتیکها، فعالیت مثبت ضدصرع دارند چراکه عملکرد GABA را طبیعی و از تحریک پاتولوژیک در مدلهای حیوانی جلوگیری میکنند. همچنین، تلاش محققان برای استفادهاز دیورتیکها در درمان صرع نوزادان بهدلیل ایجاد اختلالشنوایی در کودکان، موفقیتآمیز نبودهاست.
هنگامیکه خانم بارداری چنین محصولاتی را که باعث ایجاد ادرار زیاد میشود مصرف میکند، در جنین نهتنها اثرات دیورتیک و ضدصرع میگذارد بلکه بر ناتوانی مادامالعمر قابلیت شنوایی نیز تأثیرگذار خواهد بود که بخاطر تأثیر فاجعه بار این ترکیبات بر سیستم عصبی درحال تکمیل جنین میباشد.
ثبت نظر